Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iij. Capittel.

1. Hy bescheltse scherpelick, 2. daer na bewijst hy met vele redenen, dat de rechtueerdichmakinghe koemt door het ghelooue, 8. als by het exempel Abrahe, 10. ende door het officie ende eynde beyde des Wets ende des gheloofs.

A.1

O Ghy wtsinnighe Galaten, ^a wie heeft v betoouert, dat ghy de waerheyt niet en soudt ghehoorsaem zijn: dien Iesus Christus voor de ooghen heeft voorgheschildert gheweest, [ende] ^b onder v ghecruyst?

a Galat.5.a.7

b Of, in v

2

Dit wil ick alleenlick van v leeren: Hebt ghy den Gheest ontfangen wt de wercken des Wets, of wt den ^c ghelooue dat ghy ghehoort hebt?

c Griecx, gehoore des gheloofs

3

Sijt ghy so wtsinnich, dat ghy die met den Gheest begonnen hebt, nu met den vleessche voleyndt wort?

4

Hebt ghy so vele te vergheefs gheleden? so het anders te vergheefs is.

5

Die v dan den Gheest gheeft, ende krachtige daden onder v werckt, [doet hy dat] wt de wercken der Wet, of wt den ^d ghelooue dat ghy ghehoort hebt?

d Griecx, gehoore des gheloofs.

6

^e Ghelijck Abraham Gode ghelooft heeft, ende het is hem tot rechtueerdicheyt gherekent.

e Genes. 15.a.6 Roman. 4.a.3 Iacobi 2.c.23

7

So bekent ghy dan dat de ghene die wt den ghelooue zijn, Abrahams kinderen zijn.

8

Ende de Schrift voorsiende, dat God de Heydenen rechtueerdicht wt den ghelooue, heeft te voren Abrahe verkondicht, [seggende:] ^f In dy sullen alle de Heydenen gheseghent worden.

f Genes. 12.a.3 ende 16.b.10 ende 22.b.18 ende 26.a.4 ende 49.b.10 Syrach 44.c.20 Actuum 3.c.25

9

So dan, die wt den ghelooue [zijn,] die worden met den gheloouigen Abraham gheseghent.

B.10

Want alle die wt de wercken der Wet zijn, die zijn onder den vloeck: want daer is gheschreuen: ^g Veruloeckt is een yeghelick die niet en blijft in alle het ghene dat inden boeck deses Wets ghescreuen is, om dat te doen.

g Deute. 27.c.26

11

^h Ende dat niemant in de Wet gherechtueerdicht en wort voor God, dat is openbaer: ⁱ Want de rechtueerdighe sal wt den ghelooue leuen.

h Roman. 3.c.20 Galat. 2.b.17

i Abac. 2.a.4 Roman. 1.b.17 Hebre. 10.d.38 Ioannis 3.d.36

12

Maer de Wet en is wt den ghelooue niet: ^k maer de mensche die dit doet, sal daer in leuen.

k Leuitici 18.a.5 Ezechie. 20.b.12 Roman. 10.a.5

13

^l Christus heeft ons verlost van de veruloeckinghe der Wet, ende is voor ons de veruloeckinghe gheworden: (want daer is gheschreuen: ^m Veruloeckt is een yeghelick die aen het hout hangt.)

l Roman. 8.a.3 2.Corint. 5.c.21

m Deut. 21.c.23

14

Om dat de belofte Abrahe soude onder de Heydenen komen in Christo Iesu: [ende] om dat wy de ⁿ belofte des Gheests ontfangen souden door het ghelooue.

n Of, den toe geseyden Geest ontfanghen etc.

15

Broeders, ick spreke na menschelicker wijse, ^o men veracht selfs eens menschen ^p verbondt niet als het beuesticht is: noch men en doet daer niet toe.

o Hebre. 9.b.17

p Of, Testament

16

^q Maer de beloften zijn tot Abraham gheseyt ende synen zade, hy en seyt niet: Ende den zaden, als in velen, maer als in eenen: Ende dynen zade, welcke Christus is.

q Galat. 5.a.8

17

Ende dit segghe ick, het verbont dat te voren van Gode op Christum beuesticht is, wort door de Wet (^r die na vierhondert ende dertich Iaren quam) niet krachteloos ghemaeckt, om de belofte te niete te doen.

r Gene. 15.b.13 Exodi 12.e.40 Actuum 7.a.6

18

^s Want ist dat de erffenisse wt de Wet [koemt, so en koemt sy] nu niet wt de belofte. Maer God heeftse Abrahe door de belofte gheschoncken.

s Roman. 4.b.14

19

Waer toe is dan de Wet? ^t Sy is om der ouertredingen wille daer toe gheset, tot dat het Zaet quame dien het beloeft was, ende sy is ^u door de Engelen gheordineert, door de hant ^x des Middelaers:

t Ioannis 15.c.22 Roman. 4.b.15 ende 5.c.20 ende 7.a.8

u Actuum 7.d.38

x Deuter, 5.a.5 1.Timoth. 2.a.5 Hebr. 9.b.15

C.20

Ende een Middelaer en is niet [Middelaer] van eenen, maer God is een.

[fol. 71v]

21

Is dan de Wet tegen de beloften Gods? Dat zy verre. Want ware daer een Wet ghegheuen die konde leuendich maken, so ware warachtelick de rechtueerdicheyt door de Wet.

22

^y Maer de Schrift heeft het al onder de sonde besloten, om dat de belofte wt den ghelooue Iesu Christi soude den gheloouighen ghegheuen worden.

y Roman. 3.a.9

23

Maer eer het gelooue quam, werden wy onder de Wet bewaert, besloten tot het ghelooue dat soude gheopenbaert worden.

24

^z So dan, de Wet is onse ^a leyder tot Christum gheweest, om dat wy wt den ghelooue souden gherechtueerdicht worden.

z Matthei 5.b.15 Actuum 13.d.38 Roman. 10.a.4

a Ofte, Schoolmeester, Griecx, Kinderleyder

25

Maer na dat het ghelooue ghekomen is, en zijn wy niet meer onder den Leyder.

26

^b Want ghy zijt alle Gods kinderen door den ghelooue in Christo Iesu.

b Esaie 56.a.4 Ioannis 1.b.12 Roman. 8.b.15 Galat. 4.a.6

27

^c Want so vele van v in Christum ghedoopt zijn, die hebben Christum aenghedaen.

c Roman. 6.a.3

28

Daer en is noch Iode noch Grieck: daer en is noch dienstbaer, noch vrije: daer en is niet man ende wijf: ^d want ghy zijt alle een in Christo Iesu.

d Ioannis 17.c.21

29

^e Ende ist dat ghy Christi zijt, so zijt ghy dan Abrahams zaet: ende na der belofte erfgenamen.

e Gene. 21.b.12 Roman. 9.a.7 Hebr. 11.b.18