Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

1. Paulus versterckende dat zijn Apostelschap van Gode is, bewijst dat hy in gheen dinck minder is dan de ander Apostelen, 11. ende dat hy selue Petrum den Apostel der Ioden gestraft heeft, 16. Dat de rechtueerdichmakinghe is alleenlick door de ghenade ende het ghelooue in Christum, ende niet door de wercken der Wet.

A.1

DAer ^a na ben ick, na veerthien Iaren, wederom te Ierusalem ghekomen met Barnaba, ende Titum oock mede ghenomen hebbende.

a Actuum 15.a.2

2

^b Ende ick ghinck wt eene openbaringhe, ende handelde met hen vanden Euangelio dat ick onder de Heydenen predike: maer bysonder met hen die gheacht waren, om dat ick eenichsins niet te vergheefs en soude loopen, of gheloopen hebben.

b Actuum 19.c.21

3

^c Maer Titus die met my was, hoewel hy een Grieck was, en wert nochtans niet bedwonghen hem te laten besnijden:

c Actuum 16.a.3 1.Corinth. 9.c.21

4

^d [Namelick,] om sommigher valscher broe-

d Actuum 15.c.24

[fol. 71r]

deren wille, die bezijden ingekomen waren, om onse vrijheyt die wy in Christo Iesu hadden te bespieden, om dat sy ons souden tot dienstbaerheyt brenghen.

5

Den welcken wy niet een vre [tijts] en weken in onderdanicheyt, om dat de waerheyt des Euangeliums by v soude blijuen staende:

6

Ende van de ghene die gheacht zijn wat te zijn, [hebbe ick niet gheleert,] hoedanich sy voortijden geweest zijn, daer en leyt my niet aen. ^e God en ^f acht het aensien der menschen niet: want sy die gheacht waren, en hebben my niet toegheleert.

e Deuter. 10.b.17 2.Para. 19.a.7 Iob 34.b.19 Sapient. 6.a.8 1.Petri 1.b.17 Syrach 35.b.16 Actuum 10.d.34 Roman. 2.b.11 Ephe. 6.a.9 Coloss. 3.c.25.

f Griecx, neemt de persoon des menschen niet:

7

Ia daer teghen, als sy sagen dat my het Euangelium ^g tot de Heydenen beuolen was, ghelijck Petro tot de Ioden.

g Gr. der Uoorhuydt betrout was, ghelijck Petro der Besnijdinghe.

8

(Want die in Petro krachtich was tot het Apostelschap der Besnijdinghe, ^h was oock in my krachtich tot de Heydenen.)

h Actuum 9.b.15 ende 13.a.2 ende 22.c.21 Gala. 1.b.16 Ephe. 3.a.8

9

Ende als Iacobus ende Cephas, ende Ioannes, die gheacht waren Calumnen te zijn, de ghenade Gods die my ghegheuen is, bekenden, gauen sy my ende Barnabe de rechter hant [tot een teecken] der ghemeynschap, dat wy onder de Heydenen, ende sy onder de Besnijdinghe [het Euangelium prediken souden.]

B.10

Alleenlick dat wy der armen souden ghedachtich wesen, ⁱ waer in ick neerstich ben gheweest om dat selue te doen.

i Actuum 11.d.30 ende 24.b.17 Roman. 15.c.25 1.Corinth. 16.a.1 2.Corinth. 8.a.1 ende 9.a.1

11

Ende als Petrus te Antiochien quam, doe wederstont ick hem in het aensicht, om dat hy te ^k beschuldighen was.

k Ofte, dat daer klachte ouer hem komen was.

12

Want eer sommighe van Iacobo quamen, at hy met de Heydenen: maer als sy ghekomen waren, doe ontrack hy hem, ende scheydde hemseluen af, vreesende de ghene die wt der Besnijdinghe [waren.]

13

Ende andere die oock Ioden [waren] veynsden met hem, so dat oock Barnabas mede verleydt wert ^l tot hare beueynsinghe.

l Of, door

14

Maer als ick sach, dat sy ^* de voeten niet recht en droegen na de waerheyt des Euangelij, seyde ick tot Petrum in aller tegenwoordicheyt: ^m Ist dat du een Iode zijnde, na Heydenscher wijse leuest, ende niet na Iootscher wijse? waerom bedwingstu de Heydenen hen te houden na der Ioden wijse?

* Of, niet recht en wandelden etc.

m Actu. 10.c.28

15

ⁿ Wy die van natueren Ioden, ende niet wt de Heydenen sondaers en zijn,

n Of, hoewel wy van naturen Ioden, ende niet sondaers wt den Heydenen zijn.

16

^o Wetende dat de mensche niet gherechtueerdicht en wort wt de wercken der Wet, maer door het ghelooue Iesu Christi, hebben wy [segghe ick] oock in Christum Iesum ghelooft, om dat wy souden gherechtueerdicht worden wt den ghelooue Christi, ende niet wt de wercken der Wet: ^p daeromme dat wt de wercken der Wet gheen vleesch en sal gherechtueerdicht worden.

o Roman. 3.c.28 Actuum 13.d.38 Roman. 8.a.3 Heb. 7.b.19

p Roman. 3.c.20 Galat. 3.b.11

17

Ist dat wy die soecken in Christo gherechtueerdicht te worden, oock sondaers beuonden worden, is dan Christus der sonden Dienaer? Dat zy verre.

18

Want ist dat ick wederom timmere dat ick af ghebroken hebbe, so make ick my seluen eenen ouertreder.

19

^q Want door de Wet ben ick der Wet afghestoruen, ^r om dat ick Gode leuen soude: Ende ick ben met Christo ghecruycicht.

q Roman. 7.a.6

r Roman. 14.a.7 2.Corinth. 5.b.15 1.Thess. 5.b.10 Hebr. 9.b.14 1.Petri 4.a.2

C.20

Ende ick leue, niet ick nu, maer Christus leeft in my: Ende dat leuen dat ick nu in desen vleesche leue, dat leue ick inden gelooue des Soons Gods, ^s die my lief ghehadt heeft, ende hemseluen voor wy ouerghegheuen heeft.

s Galat. 1.a.4 Ephes. 5.a.2 Titi 2.b.14 Hebr. 9.b.14

21

Ick en make de ghenade Gods niet te niete. ^t Want ist dat de rechtueerdicheyt door de Wet [koemt,] so is dan Christus te vergeefs gestoruen.

t Heb. 7.b.11