Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xv. Capittel.

4. Hy bewijst de opstandinghe der dooden, ten eersten de opstandinghe Christi, 12. daer na de onse, 35. ende de maniere daer van.

A.1

VOort, ^a broeders, ick geue v te kennen van het Euangelium dat ick v verkondicht hebbe: het welcke ghy oock aenghenomen hebt, in het welck ghy oock staet.

a Galat. 1.b.11.

2

^b Door het welcke ghy oock behouden wordt, ist dat ghy onthoudt ^c met wat woorden ickt v ghepredickt hebbe, ten zy dat ghy te vergheefs ghelooft hebt.

b Roman. 1.b.16 1.Corinth. 1.b.16

c Ofte, met wat leere

3

Want ick hebbe v inden eersten ^d geleert, het welcke ick oock ontfangen hebbe, ^e [namelick] dat Christus ghestoruen is voor onse sonden na de Schriften:

d Griecx, ouergegheuen,

e Esaie 53.a.7 Danie. 9.c.24.26 1.Corinth. 5.a.6 1.Petri 2.c.24

4

^f Ende dat hy is begrauen gheweest: ^g ende dat hy opgheweckt is ten derde daghe, na de Schriften:

f Ione 2.a.2 Matthei 12.e.40

g Matthei 28.a.6 Psalm. 16.b.10

5

^h Ende dat hy is ghesien van Cephas, [ⁱ ende] daer na van de twaelue:

h Luce 24.d.34 Marci 16.b.14

i Ioannis 20.b.19 Actuum 10.e.40

6

Daer na is hy ghesien meer dan van vijf hondert broederen op een mael, van den welcken vele ^k noch leuen, ende sommige zijn ^l ghestoruen.

k Griecx, blijuen tot noch toe,

l Griecx, ontslapen.

7

Daer na is hy gesien van Iacobo: daer na van alle de Apostelen.

8

^m Ende ten alderlaetsten is hy oock ghesien van my, als van eenen ontijdichlick gheboren.

m Act. 9.a.3.b.17 1.Corinth. 9.a.1 2.Corinth. 12.a.2

9

Want ick ben ⁿ de alderminste onder de Apostelen, die niet weerdich en ben een Apostel genaemt te worden, ^o daeromme dat ick de Ghemeynte Gods veruolcht hebbe.

n Ephe. 3.a.8

o Actuum 8.a.3 ende 9.a.1 ende 22.a.4 ende 26.a.9. Galat. 1.b.13 1.Timoth. 1.b.13

[fol. 66v]

B.10

Maer door de ghenade Gods ben ick dat ick ben: ende zijn ghenade in my en heeft niet ijdel geweest: ^p maer ick hebbe oueruloedelicker gearbeyt dan sy alle: niet ick, maer de ghenade Gods die met my is.

p 2.Corint. 11.c.23 ende 12.b.11

11

Wy dan, beyde ick ende sy, prediken also, ende ghy hebt als ghelooft.

12

Ende ist dat Cristus ghepredickt wort, ⁺ dat hy wt den dooden opgheweckt is, hoe seggen sommighe onder v, datter gheen opstandinghe der dooden en is?

+ Christus is eerst opgestaen, ende wy sullen alle door hem opstaen.

13

Ist datter gheen opstandinghe der dooden en is, so en is oock Christus niet opgheweckt.

14

Ende ist dat Christus niet opgheweckt en is, so is doch onse predikinghe ijdel, ende oock is uwe ghelooue ijdel.

15

Ende wy worden beuonden valsche ghetuyghen Gods: want wy hebben van Gode ghetuyghenisse ghegheuen, dat hy Christum opgeweckt heeft: den welcken hy niet opgeweckt en heeft, [te weten,] ist dat de dooden niet opgheweckt en worden.

16

Want is het dat de dooden niet opgheweckt worden, so en is oock Christus niet opgeweckt.

17

Ende ist dat Christus niet opgheweckt en is, so is uwe ghelooue ^q ijdel: ghy zijt noch in uwe sonden.

q Of, dwaes:

18

So zijn dan oock sy verloren die in Christo slapen.

19

Ist dat wy in dit leuen alleenlick onse hope op Christum hebben, so zijn wy de ellendichste van allen menschen.

C.20

Maer nu is Christus van de dooden opgheweckt [als] ^r de ^s eerstelinck van de gene die ontslapen zijn.

r 1.Petri 1.a.3

s Coloss. 1.b.18 Apocal. 1.a.5

21

^t Want na dien door eenen mensche de doot [is, so is] oock door eenen mensche de opstandinghe der dooden.

t Gene. 2.b.17 ende 3.a.6 Roman. 5.b.12 ende 6.c.23

22

Want ghelijck sy alle door Adam steruen, also sullen wy door Christum leuendich worden.

23

Maer een yeghelick in syne orden: Christus de eerstelinck [is opgestaen,] daer na die Christo toekomen [sullen opstaen] in syne toekoemste.

24

Daer na [koemt] het eynde, als hy het Koninckrijcke sal Gode den Vader ouerghegeuen hebben: als hy alle heerschappie ende alle Ouericheyt ende Macht sal ^u te niete ghemaeckt hebben.

u 2.Corinth. 2.a.6

25

^x Want hy moet heerschappie hebben tot dat hy alle de vyanden onder syne voeten sal geleyt hebben.

x Psalm. 110.a.1 Actuum 2.d.34 Ephe. 1.c.20 Coloss. 3.a.1 Hebr. 1.b.13. ende 10.b.13

26

De doodt is de laetste vyandt die vernieticht wordt.

27

^y Want hy heeft het al onder syne voeten onderworpen. Maer als hy seydt, dat het al onderworpen is, so ist openbaer dat [dat gheseydt is] wtghenomen dien, diet [hem] al onderworpen heeft.

y Psalm. 8.a.7 Matthei 11.c.27 ende 28.b.18 Ephe. 1.c.22 Hebr. 2.a.8

28

Ende als het al hem sal onderworpen wesen, dan sal oock de Sone selue die het hem al onderworpen heeft, hem onderworpen worden, op dat God zy al in allen.

29

Anders, wat sullen sy doen, die ^z voor ^a dooden ghedoopt worden? ist dat de dooden gheensins opghewect en worden, waerom worden sy oock voor ^b dooden ghedoopt?

z Of, voor de dooden, ofte, ouer de dooden

a Dat is, op dat de Doop niet voor dit leuen, maer voor de doot nut zy: ende als die ghedoopt worden rechts eer sy steruen.

b Of, de dooden

D.30

Waerom zijn wy ooc taller vren in perijckel?

31

By ^c† onsen roem dien ick in Christo Iesu onsen Heere hebbe, ick sterue alle daghe.

c† Anders, uwen

32

Ist dat ick na den mensche tegen de beesten te Ephesen gheuochten hebbe, wat helpet my, ist dat de dooden niet opghewect en worden: ^d Laet ons eten ende drincken, want morgen steruen wy.

d Esaie 22.b.13 ende 56.b.12 Sapient. 2.a.6

33

Laet v niet verleyden, boose redenen, verderuen goede zeden.

34

Ontwaeckt rechtueerdichlick, ende en sondicht niet: want sommighe en kennen God niet: Ick segghe het v tot schaemte.

35

Maer daer mocht yemant seggen: ^e Hoe worden de dooden opgewect? ende met wat lichame sullen sy komen?

e Ezech. 37.a.3

36

Du dwaes, ^{+ f} dat du saeyst, dat en wort niet leuendich, ten zy dat het eerst sterue.

+ Hoe de dooden opstaen.

f Ioannis 12.c.24

37

Ende dat dus saeyst [daeruan] saeystu niet het toekomende lichaem, maer het bloote graen: als van tarwe, of eenich andere.

38

Maer God gheeft hem een lichaem na synen wille, ende eenen yeghelicken zade zijn eyghen lichaem.

39

Alle vleesch is niet eenderley vleesch, maer een ander is het vleesch der menschen, een ander der beesten, een ander der visschen, een ander der voghelen.

E.40

Ende [daer zijn] Hemelsche lichamen, ende daer zijn Aerdtsche lichamen: maer een ander eerlicheyt hebben de Hemelsche [lichamen,] een ander de Aertsche.

41

Een ander eerlicheyt heeft de Sonne, ende een ander eerlicheyt heeft de Mane, ende een ander eerlicheydt hebben de Sterren. Want [de] een Sterre is van de [ander] Sterre verscheyden in heerlicheyt.

42

^g Also oock de opstandinge der dooden: [dat] ghesaeyt wordt in verderuinghe, wordt opgheweckt in onuerderffelicheyt:

g Danielis 12.a.3 Sapient. 3.a.7 ende 5.a.1 Matthei 12.e.43

43

[Dat] ghesaeyt wort in oneere, wort opghewect in eerlicheyt: [dat] ghesaeyt wort in krancheyt, wort opgheweckt in moghentheyt:

44

[Dat] natuerlick lichaem dat ghesaeyt wort, wort opgheweckt een gheestelick lichaem. Daer is een natuerlick lichaem, ende daer is een gheestelick lichaem.

45

Also is oock gheschreuen: ^{+ h} De eerste mensche Adam is gheworden tot een leuendighe ziele, menende de laetste Adam tot eenen leuendichmakenden Gheest.

+ Twee Adammen.

h Gene. 2.a.7

46

Maer het gheestelicke [lichaem is] niet eerst: maer het natuerlicke, daer na het gheestelicke.

47

De eerste mensche vander Aerden, Aertsch: de tweedde mensche, [is] de Heere vanden Hemel.

48

Hoedanich de Aertsche [is,] sodanich [zijn] oock de Aertsche: ende hoedanich de Hemelsche [is,] sodanich zijn oock de Hemelsche.

49

ⁱ Ende ghelijck wy het beeldt des Aertschen ghedraghen hebben, sullen wy oock het beeldt des Hemelschen draghen.

i 2.Corinth. 4.b.11

F.50

Ende dit segghe ick broeders, ^k dat vleesch ende bloedt het Koninckrijcke Gods niet besitten en konnen: noch de verderuinghe besit de onuerderffelicheyt niet.

k Ioannis 1.b.13

51

Siet, ick segghe v een verborghentheyt: ^l Wy sullen niet alle slapen, maer wy sullen alle ^m verandert worden,

l 1.Thess. 4.b.15

m Philip. 3.c.21

52

In een punckt des tijdts, in eenen ooghenblick, ⁿ ter laetster basuynen (want sy sal basuynen,) ende de dooden sullen opghewect worden onuerderffelick: ende wy sullen verandert worden.

n Matth. 24.d.31 1.Thess. 4.b.15

53

Want dit verderffelicke moet onuerderffelicheyt aendoen, ende dit sterffelicke moet onsterffelicheyt aendoen.

54

Ende als dit verderffelicke sal de onuerderffelicheydt aenghedaen hebben, ^o ende [als] dit sterffelicke sal de onsterffelicheydt aenghedaen hebben, ⁺ dan sal het woort gheschieden, dat gheschreuen is: ^p De doot is verslonden tot ouerwinninghe.

o 2.Corinth. 5.a.4

+ Doot.

p Osee 13.b.14 Esaie 25.a.8 Hebr. 2.b.14

55

Doot, waer is dijn prickel? Helle, waer is dijn ouerwinninghe?

[fol. 67r]

56

De prickel des doots, is de sonde, ende de macht der sonde, is de Wet,

57

^q Maer God zy ^r danck, die ons de ouerwinninghe ^s ghegheuen heeft door Iesum Christum onsen Heere.

q 1.Ioannis 5.a.5

r Griecx, ghenade

s Of, gheeft

58

So dan mijn lieue broeders, weest standuastich, onbewegelick, alle tijt oueruloedich in den wercke des Heeren, dewijle ghy weet dat uwen arbeyt niet ijdel en is inden Heere.