Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xi. Capittel.

1. Troost voor de Ioden die door de ghenade mogen weder opghericht worden, 20. ende dat de Heydenen moghen door hare ongeloouicheyt afghehouwen worden, 33. verwonderinghe van de ongrondelicke oordeelen Gods.

A.1

SO segghe ick dan, ^a Heeft God zijn volck verworpen? Dat zy verre: want ick ben oock een Israelijt, ⁺ wt den zade Abrahe, wt den gheslachte BenIamin.

a Ieremie 31.d.37

+ Niet alle de Ioden zijn verworpen.

2

God en heeft zijn volck niet verworpen, dat hy te voren bekent heeft. Weet ghy niet wat de Schrift seyt van Elia? hoe hy tot God spreeckt teghen Israel, segghende:

3

^b Heere, sy hebben dyne Propheten ghedoot, ende dyne Altaren ommegheworpen, ende ick ben alleen ouerghebleuen, ende sy soecken mijn ziele.

b 1.Reg.19.b.10

4

Maer wat seyt tot hem de Godlicke antwoorde? ^c Ick hebbe my seluen noch seuen duysent mannen ouerghelaten, die haer knyen voor Baals beelt niet gheboghen en hebben.

c 1.Reg. 19.b.18

5

Also dan is oock te desen tijde een ouerblijfsel gheworden, na de verkiesinghe der ghenade.

[fol. 60v]

6

^d Ende is het wt ghenade, [so en ist] ni niet wt de wercken: anders is de ghenade nu gheen genade: of is het wt de wercken, so en ist nu gheen ghenade: anders is het werck nu gheen werck.

d Deuter. 9.a.4 Ezech. 36.c.22

7

Hoe dan? ^e Dat Israel soeckt, dat en heeft hy niet verkregen: maer de ^f verkorene hebbent vercreghen, ende de andere zijn ^* verhardt geworden,

e Roman. 9.d.31

f Griecx, verkiesinghe heeft,

* Of verblindt

8

Ghelijck geschreuen is: ^g God heeft hen ghegheuen eenen ^h verswaerden gheest, ⁱ ooghen op dat sy niet sien, ende ooren op dat sy niet en hooren: tot op desen dach.

g Esaie 29.b.10

h Griecx, gheest der vermoeytheit. Hebr. gheest der slapericheyt,

i Esaie 6.a.9 Ezech. 12.a.2 Matthei 13.b.14 Ioannis 12.e.40 Actuum 28.c.26

9

Ende Dauid seyt: ^k Haer tafel worde hen tot eenen strop, ende tot eenen strick, ende tot een erghernisse, ende tot een vergheldinghe.

k Psalm. 69.c.23

B.10

Laet hare ooghen verduystert worden, op dat sy niet en sien, ende buycht haren rugghe alle tijt.

11

So segghe ick nu: Hebben sy ghestruyckelt om dat sy vallen souden? Dat zy verre: maer door haren ^l misual is den Heydenen salicheydt [gekomen] op dat sy hen souden tot nauolginghe verwecken.

l Of, misdaet

12

Ende ist dat haren misual de rijckdom der werelt is, ende haer verminderinge de rijckdom der Heydenen: hoe veel meer hare veruullinghe?

13

^m (Want ick spreke tot v Heydenen, so verre ick der Heydenen Apostel ben: ick verklare mynen dienst,

m Actuum 9.b.15 ende 13.a.2 ende 22.c.21 Galat. 1.b.15 ende 2.a.8 Ephes. 3.a.8 1.Timoth. 2.a.7 2.Timoth. 1.b.11

14

So ick eenichsins mijn ⁿ vleesch tot nauolginge verwecke, ende eenighe van hen behoude.)

n Dat is, maechschap, gheslachte,

15

Want ist dat harer verworpinghe der werelt versoeninghe [is,] wat sal harer aenneminghe [wesen,] anders dan het leuen wt den dooden?

16

Ist dat de eerstelinghen heylich [zijn, so is] oock de ^o masse [heylich.] Ende ist dat de wortel heylich [is, so zijn] oock de tacken [heylich.]

o Dat is, den hoop daer de eerstelingen afgeheylicht zijn.

17

Ende ist dat sommighe tacken afghebroken zijn, ende du een wilde Olijfboom zijnde, in hen bist inghegriffijt, ende des wortels, ende der vetticheyt des ^p Olijfbooms mede deelachtich gheworden:

p Ieremie 11.b.16

18

So en beroemt dy niet teghen de tacken. Ist dat du dy beroemst, so en draechstu den wortel niet, maer de wortel [draecht dy.]

19

Du salt dan seggen: De tacken zijn afghebroken, ⁺ om dat ick soude inghegriffijt worden.

+ De Heydenen moeten niet roemen teghen de Ioden, maer vreesen.

C.20

Wel: sy zijn door ongheloouicheyt afghebroken, ende du bist door het ghelooue ghestaen: verheft dy niet, maer vreest.

21

Want ist dat God de natuerlicke tacken niet ghespaert en heeft, [siet toe] dat hy dy oock niet en spare.

22

Daeromme siet de goedertierenheyt ende de strengheyt Gods, [namelick,] de strengheyt op de ghene die gheuallen zijn: ende de goedertierenheyt op dy, so du in de goedertierenheyt blijfst: anders saltu oock afghehouwen worden:

23

^q Ende sy sullen oock inghegriffijt worden, ist dat sy niet en blijuen in de ongeloouicheyt: want God is machtich hen wederom in te griffien.

q 2.Corint. 3.b.16

24

Want so du van eenen natuerlicken wilden Olijfboom afghehouwen bist, ende teghen natuere inden oprechten Olijfboom inghegriffijt: hoe veel te meer sullen dese die natuerlick zijn, in haren eyghenen Olijfboom inghegriffijt worden?

25

Want ick en wil niet broeders, dat v dese verborgentheyt onbekent zy, ⁺ (op dat ghy niet hoochmoedich en zijt by v seluen,) dat de ^r verhardinge eensdeels is ouer Israel ghekomen, ^s tot dat de volheyt der Heydenen inghekomen zy.

+ Van de verblintheydt Israels, ende syne aenneminghe.

r Of, verblindinghe

s Luce 21.c.24

26

Ende also sal gheheel Israel salich worden, ghelijck gheschreuen is: ^t De Verlosser sal wt Sion komen, ende sal de godloosheyt afwenden van Iacob.

t Psalm. 14.a.7 Esaie 59.c.20

27

^u Ende dit [is] hen een verbont van my, ^x als ick hare sonden sal wech ghenomen hebben.

u Ieremie 31.d.31 32.33.34 Hebr. 8.a.8 ende 10.b.16

x Esaie 27.a.9

28

So [zijn sy] dan vyanden ^y na het Euangelium, om uwent wille: maer na der verkiesinghe [zijn sy] lief om der vaderen wille.

y Dat is, so verre sy het Euangelium verwerpen,

29

Want de gauen ende roepinghe Gods ^z en konnen hem niet berouwen.

z Griecx, zijn onberouwelick

D.30

Want ghelijck ghy oock voortijden Gode ongehoorsaem waert, ende nu barmherticheyt verkreghen hebt door hare onghehoorsaemheyt

31

Also zijn sy oock nu ongehoorsaem gheworden, om dat sy door ^a de barmherticheyt die v gheschiet is, oock souden barmherticheyt ghekrijghen.

a Griecx, uwe barmherticheydt

32

Want God heeft alle [menschen] onder de ^b onghehoorsaemheyt besloten, om dat hy allen [menschen] soude barmhertich wesen.

b Of, onghesegghelicheyt

33

O ^c diepe rijckdom der wijsheyt, ende oock der kennisse Gods: hoe ^{d *} onbegrijpelick zijn syne oordeelen, ende ^e onbeuindelick syne weghen.

c Griecx, diepte des rijckdoms,

d Sapient. 17.a.1

* Griecx, niet ondersoeckelick

e Griecx, onspuerlick

34

^f Want wie heeft den sin des Heeren bekent? Of wie is zijn raedtsman gheweest?

f Esaie 40.b.13 1.Corint. 2.b.16 Sapient. 9.b.13

35

Of wie heeft hem eerst ghegheuen, ende het sal hem vergolden worden?

36

^g Want alle dinck [is] wt hem, ende door hem, ende tot hem: hem zy de eerlickheyt inder eewicheyt, Amen.

g 1.Corint. 8.a.6