Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iiij. Capittel.

1. Door het exempel Abrahams, 6. Ende door de macht der heyliger Schriftuere bewijst hy dat de mensche gherechtueerdicht wort alleen door het ghelooue, 13. ende also is de rechtueerdicheyt der wercken te niet ghemaeckt, ende de Ioden en hebben gheen oorsake hen seluen te verheffen bouen de Heydenen.

A.1

VVat sullen wy dan segghen dat ^a Abraham onse vader verkreghen heeft ^b na den vleessche?

a Esaie 51.a.2.

b Dat is, wt de wercken?

2

Want so Abraham wt de wercken gherechtueerdicht is, so mach hy roemen, maer niet by Gode.

3

Want wat seyt de Schrift? ^c Abraham gheloofde Gode, ende het wert hem gherekent tot rechtueerdicheyt.

c Gene. 15.a.6. Galat. 3.a.6 Iacobi 2.c.23.

4

Nu, den ghenen die werct, en wort den loon niet gherekent na ghenade, maer na schult.

5

Maer die niet en werckt, ⁺ ende ghelooft in hem die ^d den ongodlicken rechtueerdicht, desen wort zijn ghelooue tot rechtueerdicheyt gherekent.

+ Wercken.

d Dat is, den genen die in hemseluen ongodlick is, rechtueerdicht in Christo.

6

Ghelijck oock Dauid spreeckt van de salichmakinghe des menschen, dien God de rechtueerdicheyt toerekent, ⁺ sonder wercken,

+ Salichmakinghe.

7

^e Segghende: Salich zijn sy, wiens ongerechticheden vergheuen zijn, ende wiens sonden bedeckt zijn.

e Psalm. 32.a.1

8

Salich is de man, welcken de Heere gheen sonde toerekent.

9

Dese salichmakinge dan, [geschiet sy alleenlic] in de ^f Besnijdinghe, of oock in de ^g Voorhuydt? Want wy segghen dat de Abrahe het ghelooue tot rechtueerdicheyt gherekent is.

f dat is, besneden Ioden,

g Dat is, onbesneden Heydenen,

B.10

Hoe ist dan [hem tot rechtueerdicheyt] gherekent? als hy was in de Besnijdinghe, of [als hy was] in de Voorhuydt? Niet ^h in de Besnijdinghe, maer in de Voorhuyt.

h Dat is, na dat hy besneden was, maer eer hy besneden was.

11

ⁱ Ende hy ontfinck het teecken der Besnijdinghe tot eenen seghel der rechtueerdicheydt des geloofs, die in de Voorhuyt was, op dat hy ware de vader aller die in de Voorhuyt gheloouen, op dat hen oock de rechtueerdicheyt toegherekent worde:

i Gene. 17.b.11.

12

Ende [op dat hy ware] de vader der Besnijdinghe, ⁺ [namelick,] den ghenen die niet alleenlick wt der Besnijdinge zijn, maer die oock wandelen in de voetstappen des gheloofs onses vaders Abrahe, ^k welck in de Voorhuyt was.

+ Abraham de vader der gheloouighen.

k Dat is, welck ghelooue hy hadde eer hy besneden was.

13

Want de belofte, [namelick,] te wesen erfghenaem der werelt, is Abrahe of synen zade niet toegherekent door de Wet, maer door de rechtueerdicheyt des gheloofs.

14

^* Want ist dat de ghene die wt de Wet zijn, erfghenamen zijn, so is het ghelooue ijdel gheworden, ende de belofte te niete ghemaeckt.

* Galat. 3.b.16.

15

Want de Wet werckt toorn, ^l want ^m waer gheen Wet en is, daer en is oock gheen ouertredinghe.

l Ioannis 15.c.22. Roman. 5.c.20. ende 7.a.8. Galat. 3.b.19.

m Oft, waeruan gheen Wet en is, etcet.

16

Hierom [is de erue] wt den ghelooue, op dat het na der ghenade zy: op dat de belofte vast zy allen den ⁿ zade, [namelick,] niet alleenlick dien dat wt der Wet is: maer oock dien, dat wt den ghelooue Abrahe is, ^o welcke is onser aller vader.

n Dat is, gheloouighen,

o Esaie 51.a.2.

17

(Ghelijck gheschreuen is: ^p Ick hebbe dy ghestelt tot eenen vader veler ^q volcken,) ^r voor God dien hy ghelooft heeft, die de dooden leuendich maeckt, ende roept het ghene dat niet en is, al of het ware.

p Gene. 17.a.5.

q Of, Nacien,

r Of, na het exempel Gods

18

De welcke [Abraham] ^s bouen hope ghelooft heeft op hope, dat hy soude wesen een vader van vele volcken, ghelijck [tot hem] gheseyt was: ^t Also sal dijn zaet wesen.

s Dat is, daer na menschelick gheuoelen gheen hope wesen konde,

t Gene. 15.a.5. Hebr. 11.b.12

19

Ende niet ghecranckt int ghelooue, heeft zijn eyghen lichaem niet aenghemerckt dat nu verstoruen was, de wijle hy by na hondert Iaren oudt was, noch oock, dat de moeder in Sara verstoruen was.

C.20

^u Ende en heeft in de belofte Gods niet ghetwijffelt door ongelooue, maer is sterck int ghelooue gheworden, Gode eere gheuende.

u Syrach 44.c.20

21

Ende ten vollen betrouwende, dat hy die het beloeft hadde, ^x oock machtich was te doen.

x Gene. 15.a.3.

22

Daerom ist hem oock tot rechtueerdicheyt gherekent.

23

^y Ende het en is niet alleenlick om synent wille gheschreuen, dat hem [dat tot rechtueerdicheyt] gherekent is:

y Roman. 15.a.4.

24

Maer oock om onsent wille, den welcken het oock sal [tot rechtueerdicheyt] gherekent worden, [namelick,] den ghenen die gheloouen in hem, ⁺ die wt den dooden verweckt heeft Iesum Christum onsen Heere:

+ Christi doot ende opstandinghe.

25

De welcke is ouergheleuert gheweest [ter doot] om onse sonden, ende opgheweckt om onse rechtueerdicheyt.