Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat x. Capittel.

9. Petrus door een ghesichte vermaent, 34. ende versekert van de roepinghe der Heydenen, 36. verkondicht Christum Cornelio, 44. ende bekeert hem niet den synen.

A.1

ENde daer was een man te Cesaria ghenaemt Cornelius, ^d een Hooftman ouer hondert, van der bende die genaemt wert de Italiaensche:

d es Hooftmans Cornelij godsalicheyt.

2

Godsalich ende Goduruchtich met gheheel synen huysghesinne, ende vele aelmoessen gheuende den volcke, ende God biddende alle tijdt.

3

[Dese] sach in een gesichte, openbaerlick ontrent der neghenster vren des daechs, den Engel des Heeren tot hem inkomen, ende tot hem segghen: Corneli.

4

Ende hy hem aensiende, wert veruaert, ende seyde: Wat ist Heere? Hy seyde tot hem: Dijn gebeden ende aelmoessen zijn voor God in gedachtenisse opghekomen.

5

Ende nu sendt mannen na Ioppe, ⁺ ende laet roepen eenen Simon, met toename Petrus.

+ Hem wort beuolen dat hy Petrum ontbiede.

6

Dese is ter herberghen by eenen Simon lederbereyder, wiens huys is aen der Zee: dese sal dy segghen wat du doen moetest.

7

Als nu de Enghel die met Cornelio sprack,

[fol. 48v]

wech gegaen was, riep hy twee van syne Huysknechten, ende eenen Godsaligen krijchsknecht van de ghene die altijt by hem waren.

8

Ende als hijt hen al vertelt hadde, sandt hyse na Ioppe.

9

Ende des anderen daechs als sy reysden, ende by der stadt quamen, ^a klam Petrus opt ^b huys om te bidden, ontrent der sester vren.

a Matth. 6.a.6. 2.Regum 4.d.33.

b Griecx, dack

B.10

Ende hy wert hongerich, ende begheerde te eten. Ende dewijle sy hem [wat] bereydden, viel ouer hem een vertreckinghe der sinnen:

11

Ende sach den Hemel gheopent, ⁺ ende een vat tot hem neder komen, ghelijck een groot lijnen laken aen de vier hoecken ghebonden, ende nederghelaten op der Aerden:

+ Petro wort verthoont dat de Heydenen, door den ghelooue in Christum gereynicht zijn.

12

Waerin waren alle vieruoetighe [dieren] der Aerden, ende wilde, ende kruypende dieren, ende gheuoghelte des Hemels.

13

Ende daer gheschiedde een stemme tot hem: Staet op Petre, slachtet, ende etet.

14

Maer Petrus seyde: Gheensins Heere, want ick en hebbe noyt yet ^c ghemeyns ofte onreyns gheeten.

c Leuitici 11.a.4. Deuter. 14.a.7.

15

Ende de stemme seyde wederom andermael tot hem: ^d Dat God gereynicht heeft, saltu niet ghemeyn ^e maken.

d Matth. 15.b.11. Ro. 14.b.17.c.20. 1.Timoth. 4.a.4. Tit. 1.b.15.

e Of, houden.

16

Ende dit gheschiedde dry mael, ende het vat wert weder opghenomen inden Hemel.

17

Als nu Petrus in hemseluen twijffelde wat dat ghesichte wesen mochte dat hy ghesien hadde, siet, de mannen die van Cornelio ghesonden waren, hadden gheuraecht na het huys Simonis, ende stonden voor de poorte.

18

Ende [eenen] gheroepen hebbende, vraechden oft Simon met toename Petrus daer ter herberghe ware.

19

Ende dewijle dat Petrus op dat gesichte dachte, ^f seyde de Gheest tot hem: Siet, dry mannen soecken dy:

f Actuum 11.b.12.

C.20

^g So staet op, gaet af, ende reyst met hen, niet twijffelende, want ick hebse ghesonden.

g Actuum 15.a.7

21

Doe ghinck Petrus af tot de mannen die van Cornelio tot hem ghesonden waren, ⁺ ende seyde: Siet, ick ben de ghene dien ghy soeckt: wat is de oorsake daer ghy om ghekomen zijt?

+ Petrus gaet tot Cornelium.

22

Doe seyden sy: Cornelius een Hooftman ouer hondert, een rechtueerdich ende Godvreesende man, die oock ghetuyghenisse heeft van alle den volcke der Ioden: dese is van God vermaent door den heylighen Enghel, dat hy dy soude ontbieden tot synen huyse, ende dy ^h hooren spreken.

h Griecx, woorden van dy hooren.

23

So riep hyse in, ende herberchdese: ende des anderen daechs ghinck Petrus met hen wt, ende sommighe broeders van Ioppe ghingen met hem.

24

Ende des anderen daechs quamen sy tot Cesariam: ende Cornelius verwachtese, zijn maechschap ende sonderlickste vrienden te samen gheroepen hebbende. ⁺

+ Petrus wil niet aenghebeden zijn.

25

Ende als het gheschiedde dat Petrus in quam, ghinck hem Cornelius te ghemoet, ende vallende tot den voeten, aenbadt hem.

26

Maer Petrus rechtede hem op, segghende: ⁱ Staet op, ick ben oock selue een mensche.

i Actuum 14.b.15. Apocal. 19.b.10. ende 22.a.9.

27

Ende hy is ingegaen sprekende met hem, ende heefter vele gheuonden die te samen ghekomen waren.

28

^k Ende heeft tot hen gheseydt: Ghy weet dat het ongheoorloeft is eenen Iootschen manne hem te voeghen, ⁺ oft te gaen tot eenen vreemden: maer ^l God heeft my ghethoont dat ick gheenen mensche ghemeyn oft onreyn noemen soude.

k Exodi 23.d.32. ende 34.b.15 Deut. 7.a.2 Ioannis 4.a.9. ende 18.c.28. Actuum 11.a.3.

+ Alle menschen zijn reyn door Christum.

l Actuum 15.a.8. Ephe. 3.a.6

29

Daerom ben ick sonder ^m weygheren ghekomen als ick ontboden was. Ick vrage dan waerom ghy my ontboden hebt?

m Griecx, sonder wedersegghen

D.30

Doe seyde Cornelius: Ouer vier daghen vastede ick tot deser vren, ende ter neghenster vren badt ick in mynen huyse:

31

Ende siet, daer stont een man voor my in blinckende kleederen, ende seyde: Corneli, dijn ghebedt is verhoort, ende dyne aelmoessen zijn voor God in ghedachtenisse.

32

So sendt nu na Ioppe, ende ontbiedt Simonem, die toeghenaemt wort Petrus: dese is ter herberghen inden huyse Simonis des Lederbereyders aen der Zee, de welcke hier ghekomen zijnde, sal met dy spreken.

33

So sandt ick terstont tot dy, ende du hebst wel ghedaen dat du hier ghekomen bist. So zijn wy dan alle hier voor God, om te hooren al wat dy van Gode beuolen is.

34

Ende Petrus dede synen mont open, ende seyde: Nu verneme ick inder waerheydt, dat God gheen ⁿ wtnemer der persoonen en is.

n Deut. 10.b.17. 2.Para. 19.a.7 Iob 34.b.19 Sapient. 6.a.8. Syrach 35.b.16 Roman. 2.b.11. Galat. 2.a.6 Ephe. 6.a.9 Coloss. 3.c.25. 1.Petri 1.b.17.

35

^o Maer in allen volcke, wie hem vreest, ende gherechticheyt werckt, die is hem aenghenaem.

o Esaie 56.a.6.

36

^p Het welcke hy heeft te kennen ghegheuen den kinderen Israels ^q verkondigende vrede door Iesum Christum, die Heere ouer al is.

p Griecx, Het woort dat hy gesonden heeft

q Esaie 9.a.6. Ioannis 16.d.33. Roman. 5.a.1. Coloss. 1.c.20.

37

Ghy weet ^r de sake die geschiet is door geheel Iudeam, ^s beghinnende van Galilea, na den Doop die Ioannis predickte:

r Griecx, Het woort dat

s Luce 4.b.14.

38

^t Hoe dat God Iesum van Nazareth heeft gesalft met den heylighen Gheest, ende met kracht: welck omghewandelt heeft, weldoende ende gesontmakende alle die vanden Duyuel ouerweldicht waren: want God was met hem.

t Psalm. 45.a.8. Esaie 61.a.1 Luce 4.b.18

39

Ende wy zijn ghetuyghen van alle dat hy gedaen heeft in der Ioden lant, ende te Ierusalem, welcken sy ghedoot hebben, ende aen een hout ghehanghen.

E.40

^u Desen heeft God ten derden dage verwect, ende ghegheuen openbaer te worden:

u Actuum 2.c.24. Marci 16.b.14. Luce 24.d.34. Ioannis 20.b.19. 1.Corinth. 15.a.5.

41

Niet allen den volcke, maer ons die wy tevoren van Gode tot ghetuyghen verkoren waren, ende hebben met hem gheeten ende ghedroncken, na dat hy vanden dooden opghestaen is.

42

^x Ende heeft ons gheboden den volcke te prediken ende te betuyghen, dat hy is de ghene die van Gode ghestelt is, ^y een Richter der leuendighen ende dooden.

x Matth. 28.b.19. Marci 16.b.15. Ioannis 15.b.16.

y Actuum 17.d.31

43

^z Desen gheuen alle de Propheten ghetuyghenisse, ^a dat so wie in hem gheloouen sal, vergheuinghe der sonden door synen name ontfanghen sal.

z Gene. 3.b.15. ende 22.b.18 ende 26.a.4. ende 49.b.10. Deut. 18.b.15. Psalm. 132.b.11 Esaie 4.a.2. ende 7.b.14. ende 9.a.6. ende 40.b.10. Ieremie 23.a.5. ende 33.b.14 Ezech. 34.c.23. ende 37.c.24 Danielis 9.c.24. Mich. 7.c.20.

a Actuum 15.a.9.

44

Als Petrus noch dese woorden sprack, so viel de heylighe Gheest op alle die het woordt hoorden.

45

Ende de gheloouighe wt de ^b besnijdenisse, die met Petro ghekomen waren, verschrickten, dat de gaue des heylighen Gheests oock op de Heydenen wtghestort wert.

b Dat is, Ioden.

46

^c Want sy hoordense met tonghen spreken, ende God ^d groot maken. Doe antwoordde Petrus:

c Actuum 2.a.4. Marci 16.b.17.

d Oft, prijsen.

47

^e Kan oock yemant het water weeren, dat dese niet ghedoopt en worden, de welcke den heylighen Gheest ontfanghen hebben ghelijck wy?

e Actuum 8.d.35 ende 11.b.17.

48

Ende hy beual datmense doopen soude in den name des Heeren. Doe baden sy hem dat hy sommighe daghen [by hen bleue.]