Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

2. De Apostelen den heylighen Gheest ontfanghen hebbende, verschricken hare toehoorders, 14. Petrus de bespotters ghestilt hebbende, bewijst door de sichtbaerlicke ghenade des heylighen Gheests, dat Christus ghekomen is, 41. doopt groote menichte die bekeert waren, 42. menigherley ghenade der gheloouighen.

A.1

ENde als ^a de ^b Pinxten dach veruult wert, waren sy alle eendrachtichlick te samen.

a Leuitici 23.b.15. Deut. 16.a.9

b Griecx, vijftichste,

2

Ende daer wert snellick een gheluydt vanden Hemel, ⁺ als eens krachtighen ghedreuen wints, ende veruulde het gheheele huys daer sy saten.

+ De heylighe Gheest op de Apostelen.

3

Ende van hen werden ghesien ghedeylde tonghen als van vyer, ende sat op eenen yeghelicken van hen.

4

^c Ende sy werden alle veruult met den heylighen Gheest, ende begonsten ^d te spreken met andere tonghen, na dat hen de Gheest gaf wt te spreken.

c Matthei 3.b.11 Marci 1.a.8 Luce 3.b.16 Ioannis 14.c.26 ende 15.c.26 ende 16.b.13 Actuum 11.b.15 ende 19.a.6

d Marci 16.b.16 Actuum 10.e.46

5

Ende daer waren te Ierusalem Ioden woonende, goduruchtighe mannen wt allen volcke dat onder den Hemel is.

6

Ende als dese ^e stemme gheschiet was, quam de menichte te samen ende wert beroert, want een yeghelick hoordese in zijn eyghen sprake spreken.

e Of, gheruchte

7

Ende sy verschrickten alle, ende verwonderden, seggende onder malcanderen: Siet, en zijn niet alle dese die daer spreken van Galilea?

8

Ende hoe hooren wy [hen spreken] een yeghelick in zijn eyghen sprake daer wy in gheboren zijn,

9

Parthers ende Meders, ende Elamiten, ende inwooners van Mesopotamia, Iudea ende oock Capadocia, Pontus ende Asia.

B.10

Ende Phrygia, ende Pamphilia, Egyptus, ende der deelen Lybie by Cyrenen, ende de wtlandische Romeynen.

11

Ioden ende ^f Iodenghenooten, Cretische ende Arabische: wy hoorense in onse talen de groote daden Gods spreken.

f Griecx, aenkomelinghen,

12

Ende sy verschricten hen alle, ende werden twijffelmoedich, segghende tot malcanderen: Wat wil doch dit zijn?

13

Ende andere spotteden, ⁺ segghende: Sy zijn vol ^g Most:

+ De Apostelen veruult met den heyligen Geest, werden geacht droncken te zijn.

g Of, soeten wijn.

14

Doe stont Petrus met de elue, ende verhief zijn stemme, ende sprack tot hen, segghende: Ghy Iootsche mannen, ende alle die te Ierusalem woont, dit zy v bekent, ende laet myne woorden tot uwe ooren in gaen:

15

Want dese en zijn niet droncken, ghelijck ghy meynt, de wijle het ^h de derde vre vanden dage is.

h Dat is na onse wijse ontrent neghen vren voor middach.

16

Maer dit is dat gheseyt is door den Propheet Ioel,

17

ⁱ Ende het sal in de laetste dagen gheschieden (seyt God:) Ick sal wtstorten van mynen Gheest op alle vleesch: ende uwe sonen ende uwe ^k dochters sullen propheteren, ende uwe Ionghelingen sullen ghesichten sien, ende uwe ouderlinghen sullen droomen droomen.

i Ioel 2.c.28 Esaie 44.a.3 Ezech. 11.b.19 ende 36.c.27 Zach. 12.b.10 Ioannis 7.d.38

k Luce 2.d.36

18

Ende op myne Dienstknechten, ende op myne Dienstmaechden, sal ick in die dagen van mynen Gheeste wtstorten, ende sy sullen propheteren.

19

Ende ick sal wonderheden gheuen bouen aen den Hemel, ende teeckenen beneden opter Aerden, bloet ende vyer, ende roockdamp.

C.20

De Sonne sal verkeert worden tot duysternisse, ende de Mane tot bloet: eer dat dien grooten ende doorluchtighen dach des Heeren koemt.

21

^l Ende het sal gheschieden, ⁺ so wie den naem des Heeren aenroept, die sal ^m salich worden.

l Ioel 2.d.32 Roman. 10.b.13

+ Salicheyt.

m Griecx, behouden

22

Ghy Israelitische mannen, hoort dese woorden: Iesum van Nazareth, den man van Gode, bethoont ⁿ onder v door krachten ende wonderheden, ⁺ ende teeckenen, die God door hem ghedaen heeft midden onder v, ghelijck ghy oock selue weet.

n Of, tot v

+ Christus is ons van Gode ghegeuen ter salicheyt.

23

Desen die door ^o bescheyden raet ende voorsichticheyt Gods ouerghegheuen was, ^p hebt ghy ghenomen door de handen der onrechtueerdighen, ende ghenaghelt aen [het cruyce] ende ghedoot.

o Of, besloten

p Actuum 5.d.30

24

^q Welcken God opgheweckt heeft, ⁺ ende de smerten des doodts ontbonden, na dien dat het onmoghelick was, dat hy van haer soude ghehouden worden.

q Actu. 10.e.40.

+ Verrijsenisse.

25

Want Dauid seyt van hem: ^r Ick sach den Heere alletijt voor mijn aensicht: want hy my ter rechter zijden is, op dat ick niet beweecht en worde.

r Psalm. 16.a.8

26

Hierom is mijn herte vrolick, ende mijn tonghe heeft haer verheucht: ende daerenbouen sal oock mijn vleesch in hope rusten.

27

Want du salt mijn ziele in de Helle niet verlaten: noch salt ^s niet toelaten, dat dijn Heylighe verrottinghe sie.

s Griecx, niet geuen.

28

Du hebst my de weghen des leuens bekent

[fol. 45r]

gemaeckt, du salt my veruullen met vreuchden ^t door dynen aensichte.

t Griecx, met

29

Ghy mannen broeders: Ick mach vrijelick tot v spreken van den ^u Vooruader Dauid, ^x dat hy ghestoruen is, ende begrauen, ende zijn graf is by ons tot op desen dach.

u Griecx, Patriarche

x 1.Regum 2.b.10 Actuum 13.d.36

D.30

Dewijle hy dan een Propheet was, ende wiste ^y dat God hem met eenen eede gesworen hadde, dat wt de vrucht syner lenden (so vele het vleesch aengaet) ^z Christus opstaen soude, ende op synen throon sitten.

y Psalm. 132.b.11 2.Sam. 7.b.12 Luce 1.g.69 Actuum 13.c.23 Roman. 1.a.3 2.Timot. 2.a.8

z Ofte, Dat hy Christum soude verwecken, ende setten op synen throon.

31

So heeft hijt voorsiende ghesproken van der opstandinghe Christi, ^a dat zijn ziele in der Helle niet verlaten is, noch zijn vleesch gheen verrottinghe ghesien heeft.

a Psalm. 16.b.10 Actuum 13.d.35

32

Desen Iesum heeft God verweckt: ^b des zijn wy alle ghetuyghen.

b Ioannis 15.c.27 Actuum 1.a.8.

33

^c Na dien hy dan door de rechter hant Gods verhoocht is, ende de belofte des heyligen Gheests van den Vader ontfangen heeft, so heeft hy wtghestort dit dat ghy nu siet ende hoort.

c Philip. 2.a.9

34

Want Dauid is niet in de Hemelen opgheuaren: maer hy seyt: ^d De Heere heeft geseydt tot mynen Heere: Sit te myner rechter hant,

d Psalm. 110.a.1 1.Corint. 15.c.25 Ephe. 1.c.20 Hebr. 1.b.13

35

Tot dat ick dyne vyanden sette tot een voetbanck dyner voeten.

36

So wete dan nu alle het huys Israel sekerlic, dat God desen Iesum, dien ghy ghecruyst hebt, [tot eenen] Heere, ⁺ ende Christum ghemaeckt heeft.

+ Iesus is Christus.

37

^e Als sy dit hoorden, ⁺ werden sy ^f verslaghen int herte, ende seyden tot Petrum, ende de ander Apostelen: ^g Wat sullen wy doen mannen broeders?

e Zach. 12.b.10

+ Vele worden bekeert door de woorden Petri.

f Of, benaut

g Luce 3.b.10 Actuum 9.a.6. ende 16.d.30

38

Ende Petrus seyde tot hen: Bekeert v, ende een yegelick van v late hem doopen inden naem Iesu Christi tot verghiffenisse der sonden: ⁺ ende ghy sult de gaue des heylighen Gheests ontfanghen.

+ Bekeeringhe. Doop. Vergheuinghe der sonden.

39

^h Want v is dese belofte [ghedaen] ende uwen kinderen, ende allen den ghenen die verre zijn so vele alsser de Heere onse God toeroepen sal.

h Ioel 2.c.28

E.40

Ende met vele andere woorden betuychde hy, ende vermaende, segghende: Wordt ⁱ behouden van ^k desen boosen gheslachte.

i Of, verlost

k Griecx, den geslachte deser boosheyt.

41

Die nu zijn woort gheerne ontfinghen, werden ghedoopt: ende daer werden te dien seluen daghe toeghedaen, ⁺ ontrent dry duysent zielen.

+ Leere. Gemeynschap Brootbrekinghe. Bedinghe.

42

Ende sy bleuen ^l bestandich in de leere der Apostelen, ende in de ^m bedeelinge, ende in de ⁿ brekinghe des broots, ende in de ghebeden.

l Of, volstandich

m Of, ghemeynschap,

n Dat is, de deelinge der spijsen, of, gastvrijcheyt,

43

Ende allen mensche quam vreese aen, ^o ende daer gheschiedden vele wonderheden ende teeckenen door den Apostelen.

o Marci 16.b.17 Actuum 5.b.12

44

^p Ende alle die gheloofden waren by malcanderen, ende hadden alle [dinghen] ghemeyn.

p Actuum 4.d.32 Deut. 15.a.4

45

Sy verkochten hare goeden, ende hauen ^q ende deelden die onder allen, na dat eenen yeghelicken van noode was.

q Esaie 58.a.7 Tobie 4.c.20

46

Ende daghelicx eendrachtelick ^r bestandich blijuende inden Tempel, ende te huys ^s broot brekende, aten sy te samen met verheughinge ende eenuoudicheyt des herten,

r Of, gheduerich

s Actuum 20.a.7

47

God prijsende, ende hadden ^t ghenade by geheel den volcke. ^u Ende de Heere dede dagelicx tot der Ghemeynte, die ^x salich werden.

t Dat is, iongste, faueur

u Actuum 5.b.14 ende 11.c.21

x Griecx, behouden