Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

DE HANDELINghen der Apostelen, beschreuen door Lucam.

Dat Eerste Capittel.

4. De redenen Christi met de Apostelen, 9. Zijn opuaert. 12. waermede de Discipulen hen besich houden, verwachtende den Heylighen Gheest, 16. Het verkiesen Matthie.

A.1

DEn ^a eersten boeck hebben wy ghemaect, O Thiophile, van alle het ghene dat Iesus heeft begonnen, beyde te doen ende te leeren.

a Of, wy hebben int eerste gesproken.

2

Tot dien daghe, doe hy opgenomen wert, na dien hy ^b beuel ghegeuen hadde synen Apostelen door den heylighen Gheest, die hy wtuerkoren hadde:

b Ioannis 20.c.21

3

^c Den welcken hy oock hemseluen, na zijn lijden, leuende voorghestelt heeft, door vele ontwijffelicke teeckenen: ende wert van hen ghesien, veertich daghen lanck, sprekende vanden Koninckrijcke Gods.

c Marci 16.b.14. Ioannis 20.b.19 ende 21.a.1 1.Corint. 15.a.5

4

^d Ende als hyse vergadert hadde, beual hy hen dat sy van Ierusalem niet wijcken en souden, maer verwachten de belofte des Vaders, ^e welcke ghy [seyde hy] van my ghehoort hebt.

d Luce 24.e.49

e Ioan. 14.c.26 ende 15.c.26. ende 16.a.7

5

^f Want Ioannes doopte inden water, ^g maer ghy sult inden heylighen Gheest gedoopt worden, niet langhe na dese daghen.

f Matthei 3.b.12 Marci 1.a.8 Luce 3.b.16 Ioannis 1.c.26 Actuum 11.b.16 ende 19.a.4

g Esaie 44.a.3 Ioel 2.c.28 Actuum 2.a.4 ende 11.b.15

6

Als sy nu te samen gekomen waren, vraechden sy hem, seggende: ^h Heere, saltu op desen tijt [den volcke] Israel het Konincrijcke weder oprichten?

h Matthei 24.a.3

7

Ende hy seyde tot hen: ⁱ Het en behoort v niet toe te weten de tijden oft stonden die de Vader in syne eyghen macht ghestelt heeft:

i Matth. 24.d.36

8

^k Maer ghy sult ontfanghen de kracht des heylighen Gheests, die op v komen sal, ^l ende sult mijn ghetuyghen wesen te Ierusalem: ende in gheheel Iudea, ende Samaria, ende tot het wterste der Aerden.

k Actuum 2.a.4

l Lucc 24.e.49 Ioannis 15.c.27 Actuum 2.d.32 Esaie 2.a.2.

9

^m Ende als hy dit gheseyt hadde, wert hy opghenomen daer zijt sagen, ende een wolcke nam hem wech van haren ooghen. ⁺

m Marci 16.b.19. Luce 24.f.50

+ Christus vaert ten Hemel.

B.10

Ende als sy hare ooghen na den Hemel hielden de wijle hy op voer, siet, so stonden by hen twee mannen in witte kleederen:

11

De welcke seyden: Ghy mannen van Galilea, wat staet ghy ende siet op na den Hemel? Dese Iesus, die van v wechghenomen is in den Hemel, ⁿ sal also komen, ghelijck ghy hem ten Hemel hebt sien opuaren.

n Danielis 7.b.10 Matthei 24.d.30 Marci 13.c.26 Luce 21.c.27 1.Thessa. 1.b.10 2.Thess. 1.b.10 Apocal. 1.a.7

12

Doe keerden sy wederom na Ierusalem, vanden berghe ghenaemt den Olijfberch, die by Ierusalem is, hebbende ^o eens Sabbaths reyse.

o Dat was 2000. stappen, twee derde deelen van een vre gaens.

[fol. 44v]

13

Ende als sy in ghekomen waren, ginghen sy op de oppersael daer sy hen onthielden, Petrus, ende Iacobus, ende Ioannes, ende Andreas, Philippus ende Thomas, Bartholomeus ende Mattheus, Iacobus Alphei [sone] ende Simon Zelotes, ende Iudas Iacobi [broeder.]

14

Alle dese bleuen eendrachtelick int bidden ende smeecken te samen, met de vrouwn, ende Maria de moeder Iesu ende syne ^p broeders.

p Ioan. 20.b.17

15

Ende in die daghen stont Petrus op midden onder de Discipulen, ende seyde: (daer was ontrent een schare van hondert ende twintich menschen vergadert.)

16

Ghy mannen broeders, dese Schrift moeste veruult worden, ^q welcke de Heylighe Gheest door den mont Dauids voorseyt hadde van Iuda, die de Leydtsman was ^r der ghenen die Iesum vinghen.

q Psalm. 41.b.10 Matthei 26.c.23 Ioannis 13.b.18

r Matth. 26.e.47 Marci 14.e.43.

17

^s Want hy was mede met ons ghetelt, ende ^t hadde een deel deses diensts verkreghen.

s Matthei 10.a.4. Marci 3.b.19 Luce 6.b.16

t Griecx, hy hadde het lot dies dienst verkregen.

18

So heeft dan dese ^u verworuen den Acker, van den loon der onrechtueerdicheyt, ^x ende hy is ^y verworcht, ende midden in twee gheborsten, ende alle zijn inghewant is wtghestort.

u Of, beseten

x Matthei 27.a.5. 2.Sam. 17.c.23.

y Griecx, met den hoofde nederwaert gheworden.

19

Ende het is kondt gheworden allen die te Ierusalem woonen: also dat sy dien Acker noemen in haer eyghen tale, Akeldema, dat is, den Acker des bloets.

C.20

Want daer is gheschreuen inden boeck der Psalmen: ^z Zijn woonstede worde woest, ende daer en zy niemant die daer in woone, ende een ander neme zijn ^a bedieninghe.

z Psalm. 69.c.26 Psalm. 109.a.8

a Griecx, Opsienerschap.

23[21]

^b So is het dan noodich vanden mannen die met ons ^c verkeert hebben, alle den tijt in welcken Iesus ^d zijn ampt onder ons bedient heeft.

b Actuum 6.a.3

c Griecx, gegaen hebben.

d Griecx, onder ons wt ende in gegaen heeft.

22

Vanden doop Ioannis aen, tot den daghe in welcken hy van ons wechghenomen is, dat een van desen met ons syner opstandinghe ghetuyghe worde.

23

^e Ende sy steldender twee, [namelick] Ioseph ghenaemt Barsabam, wiens toenaem was Iustus: ende Matthiam.

e Actuum 6.a.6

24

Ende sy baden, segghende: ^f Du Heere kenner aller herten, verthoont ons welcken van desen tween du wtuerkoren hebst, dat hy ontfanghe het deel deser bedieninghe ende Apostelschaps, daer Iudas af ghetreden is, dat hy ginghe in zijn plaetse.

f 1.Sam. 16.a.7 1.Para. 28.a.9 ende 29.b.17 Psalm. 7.b.10 Ieremie 11.c.20 ende 17.b.10 ende 20.b.12 Apocal. 2.c.23

25

Ende sy gauen het lot, ende het lot viel op Matthiam: ende hy wert met ghemeyner bewillinghe verkoren tot de elue.