Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

HET HEYLIGE Euangelium beschreuen door Ioannem.

Dat Eerste Capittel.

1. De Godheyt, 14. menscheyt ende ampt Iesu Christi, 19. Het ghetuyghenisse Ioannis, 39. ende van andere door Iesum gheroepen.

A.1

INden beghinne was het Woort, ende het Woort was by God, ende dat Woordt was God.

2

Dit was inden beginne by God.

3

^a Alle dinghen zijn door dat selue gemaeckt, ende sonder dat selue en is niets gemaeckt [van] dat ghemaeckt is.

a Gene. 1.a.3 Psalm. 33.a.6 Ephe. 3.a.9. Coloss. 1.b.16 Hebr. 1.a.2

4

^b Inden seluen was het leuen, ^c ende het leuen was het licht der menschen.

b Ioannis 5.c.26.

c Ioannis 8.b.12 ende 9.a.5 ende 12.e.46

5

^d Ende het licht schijnt in de duysternisse: ende de duysternisse heeft dat [licht] niet begrepen.

d Ioannis 3.b.19

6

^e Daer wert een mensche van Gode ghesonden, wiens naem was Ioannes.

e Matthei 3.a.1 Marci 1.a.2 Luce. 3.a.2 ende 7.c.27 Ioannis 1.d.33 Malach. 3.a.1

7

Dese quam tot ghetuygenisse, om dat hy vanden lichte soude getuyghen, op dat sy alle door hem gheloouen souden.

8

Hy en was dat licht niet, maer was ghesonden op dat hy soude van dien lichte ghetuygen.

9

^f Dat warachtige licht was dese die allen mensche verlicht, komende in de Wereldt.

f Ioannis 8.b.12 ende 9.a.5 ende 12.d.35.e.46. ende 18 d.37

B.10

Hy was in de Werelt: ^g ende de Werelt is door hem ghemaeckt: ende de Werelt heeft hem niet ghekent.

g Heb. 1.a.2

11

Hy is gekomen ^h tot de syne, ende de syne hebben hem niet aenghenomen.

h Griecx, in het syne.

12

ⁱ Maer alle die hem aenghenomen hebben, dien heeft hy macht ghegeuen kinderen Gods te worden [naemlic] die in synen naem geloouen.

i Esaie 56.a.4 Roman. 8.b.15 Galat. 3.c.26 2.Petri 1.a.4 1.Ioannis 5.a.1

13

De welcke niet wt den bloede, noch wt den wille des vleeschs, noch wt den wille des mans, maer wt Gode gheboren zijn.

14

^k Ende het Woort is vleesch gheworden, ^l ende heeft onder ons ghewoont: ^m (ende wy hebben syne eerlickheyt ghesien, een eerlickheyt als des eenichgheboren, van den Vader) ⁿ vol genaden ende waerheyts.

k Mat. 1.b.16.c.23 Luce 1.d.31 ende 2.a.7 Esaie 7.b.14.

l Bar. 3.d.38

m Matthei 17.a.2 2.Petri 1.b.17

n Coloss. 1.b.19 ende 2.a.9

15

( ^o Ioannes getuycht van hem ende roept, seggende: Dese ist dien ick seyde: die na my koemt, ende voor my gheweest is, want hy was ^p eer dan ick.)

o Matthei 3.b.12 Marci 1.a.7 Luce 3.b.16. Ioan. 1.c.26.d.30

p Of, meerder

16

^q Ende van syne volheyt hebben wy alle ontfanghen, ende ghenade voor ghenade.

q Coloss. 2.b.10

17

^r Want de Wet is door Mosen ghegheuen, maer de ghenade ende de waerheyt door Iesum Christum gheworden.

r Exodi 19.c.25

17[18]

^s Niemant heeft oyt God ghesien: de eenich geboren Sone, die in den schoot des Vaders is, die heuet [ons] verklaert.

s Exodi 33.c.20 Deut. 4.b.12 1.Timot. 6.b.16. 1.Ioannis 4.b.12

19

^t Ende dit is de ghetuyghenisse Ioannis, als de Ioden wtsonden van Ierusalem Priesters ende Leuiten om hem te vraghen: Wie bistu?

t Ioannis 5.d.33

C.20

Hy beleet het ende versaecktet niet, ⁺ ende beleedt, ^u segghende: Ick ben die ^x Christus niet.

+ Het ghetuygenisse Ioannis van Christo.

u Actuum 13.c.25

x dat is, de Ghesalfde.

21

Ende sy vraechden hem: Wat dan? Bistu Elias? Ende hy seyde: Ick bens niet. Bistu ^y die Prophete? Ende hy antwoordde: Neen.

y Deut. 18.b.18

22

So seyden sy dan tot hem: Wie bistu? op dat wy antwoort gheuen mogen den genen die ons ghesonden hebben: Wat segstu van dy seluen?

23

Hy seyde: ^z Ick ben de stemme des ghenen

z Esaie 40.a.3 Matthei 3.a.3 Marci 1.a.3 Luce 3.a.4.

[fol. 35r]

die roept in de woestijne: Maect recht den wech des Heeren, ghelijck Esaias de Propheet geseyt heeft.

24

Ende die gesonden waren, waren wt de Phariseen.

25

Ende sy vraechden hem, ende seyden tot hem: Wat doopstu dan, indien du die ^b Christus niet en bist, noch Elias, noch ^c die Prophete?

b Dat is, Ghesalfde.

c Deutero. 18.c.28

26

Ioannes antwoordde hen, ende seyde: ^d Ick doope inden water: maer hy staet midden onder v, dien ghy niet en kent.

d Matthei 3.b.11 Marci 1.a.7 Luce 3.b.16 Actu. 1.a.5 ende 11.b.16 ende 19.a.4

27

Hy ist die na my koemt, de welcke ^e voor my gheweest is: wien ick niet weerdich en ben synen schoenriem te ontbinden.

e Of, weerdiger is dan ick.

28

Dit geschiedde in ^f† Bethabara ouer den Iordaen, daer Ioannes doopte.

f† and. Bethania

29

Des anderen daechs sach Ioannes Iesum tot hem komen, ende seyde: Siet ^g dat Lam Gods dat de sonde des werelts wech neemt.

g Esaie 53.a.5 1.Corinth. 5.a.7. 2.Ioannis 1.d.36.

D.30

Dese ist daer ick van seyde: Na my koemt een man de welcke ^h voor my gheweest is, want hy was ⁱ eer dan ick.

h Of, weerdigers dan ick.

i Of, meerder.

31

Ende ick en kende hem niet: maer op dat hy Israeli soude geopenbaert worden, daerom ben ick ghekomen te doopen in den watere.

32

^k Ende Ioannes ghetuychde, ⁺ segghende: Ick hebbe ghesien den Gheest nederdalen, ghelijck een Duyue wt den Hemel, ende bleef op hem.

k Matthei 3.b.16 Marci 1.b.10 Luce 3.c.21

+ Ioannes betuyghet dat Christus gekomen is.

33

Ende ick kende hem niet: maer die my ghesonden heeft om te doopen inden water, die seyde tot my: Op wien du salt den Gheest sien neder dalen, ⁺ ende op hem blijuen, die selue ist die in den heylighen Gheest doopt.

+ Hoe Ioannes Christum kent.

34

Ende ick hebt ghesien, ende betuycht dat dese de Sone Gods is.

35

Des anderen daechs stont Ioannes wederom, ende twee van syne Discipulen:

36

Ende als hy Iesum sach wandelen, seyde hy, ^l Siet het Lam Gods. ⁺

l Exodi 12.a.3 Esai. 53.a.7 Actuum 8.b.31 Ioannis 1.c.29.

+ Christus het Lam Gods.

37

Ende die twee syne Discipulen hoorden hem [dat] spreken, ende volchden Iesum.

38

Ende als hem Iesus omkeerde, ende sach dat sy [hem] volchden, seyde hy tot hen: Wat soect ghy? ⁺ Sy seyden tot hem: Rabbi, dat is, ^m verduytscht, te segghen: Leeraer, waer ⁿ woonstu?

+ Ioannis Discipulen volghen Christum.

m Griecx, wtgeleyt,

n Griecx, blijfstu

39

Hy seyde tot hen: Koemt ende sietet. Sy ginghen ende sagen waer hy woonde, ende bleuen dien dach by hem. Het was ontrent ^o de thienste vre.

o Dat is, twee vren voor auondt: want den dach had de twaelf vren, rekenende van der Sonnen opganck aen, tot der Sonnen onderganck.

E.40

Andreas de broeder Simonis Petri was een van dese twee die het van Ioanne ghehoort hadden, ende hem na volchden.

41

Dese vandt eerst Simonem synen broeder, ende seyde tot hem: Wy hebben gheuonden den Messiam, dat is verduytscht, de Ghesalfde.

42

Ende hy brachte hem tot Iesum. Ende als hem Iesus aensach, ⁺ seyde hy: Du bist Simon de sone Iona: ^p Du salt ghenaemt worden Cephas, dat is, wtgheleyt ^q steen.

+ Christus.

p Matthei 16.b.18

q Griecx, Petrus Philippus.

43

Des ander daechs wilde Iesus wt gaen na Galileam, ende vant Philippum, ende seyde tot hem: Volcht my na.

44

^r Ende Philippus was van Bethsaida wt der stadt Andree ende Petri.

r Ioannis 12.c.21

45

Philippus vant ^s Nathanael, ende seyde tot hem: Wy hebben dien geuonden, van welcken ^t Moses in de Wet ende ^u de Propheten gheschreuen hebben, [namelick] Iesum van Nazareth, den sone Iosephs.

s Ioannis 21.a.2

t Gene. 3.b.15 ende 22.b.18. ende 26.a.4. ende 49 b.10 Deut. 18.b.15 2.Sam.7.b.12

u Psalm. 132.b.18 Esaie 4.a.2 ende 7.b.14 ende 9.a.6 ende 40.b.10. Ieremie 23.a.5 ende 33.b.14 Ezech. 34.c.24 ende 27.c.24 Danielis 9.c.24 Mich. 7.c.20

46

Ende Nathanael seyde tot hem: Mach van Nazareth wat goets komen? Philippus seyde tot hem: Koemt, ende siet het.

47

Iesus sach Nathanael tot hem komen, ende seyde van hem: Siet waerlick een Israelite, in welcken gheen bedroch en is.

48

Nathanael seyde tot hem: Waer van kenstu my? Iesus antwoordde ende seyde tot hem: Eer dy Philippus riep, daer du onder den vijgeboom warest, sach ick dy.

49

Nathanael antwoordde ende seyde tot hem: ^x Rabbi, du bist de Sone Gods, du bist de Koninck Israels.

x dat is, Leeraer,

F.50

Iesus antwoordde ende seyde tot hem: ^y† Du gheloofst om dat ick dy gheseyt hebbe: Ick sach dy onder den vijgheboom: du salt grooter dinghen dan dese sien.

y† Anders, gheloofstu, etcet.

51

Ende seyde tot hem: Voorwaer voorwaer segghe ick dy: ^z Hier na saltu den Hemel gheopent sien, ende de ^a Enghelen opklimmende ende nederdalende op den Sone des menschen.

z Gene 18.b.12

a Matth. 24.d.30. ende 28.b.18