Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ix. Capittel.

1. De wtsendinghe der twaeluen, 12. de vermenichfuldinghe der vijf brooden ende twee visschen, 19. verscheyden meyninghen van Christo. 22. van zijn lijden ende opstandinghe, 23. wat den mensche noodich is om Christum te volghen, 28. zijn veranderinghe, 38. de verlossinghe des beseten, 48. van vernedertheyt, 52. Hoe seer Christus aller menschen salicheyt begheert.

A.1

ENde ^a hy riep de twaelf Discipulen te samen, ⁺ ende gaf hen ghewelt ende macht ouer alle Duyuelen, ende om siecten te genesen.

a Matthei 10.a.1. Marci 3.b.13 ende 6.a.7 Luce 6.b.13

+ Christus sendt de Apostelen wt om te prediken.

2

^b Ende sandtse wt te prediken het Koninckrijcke Gods, ende de krancken ghesont te maken,

b Matth. 10.a.7

3

Ende seyde tot hen: ^c Neemt niet tot den wech, noch ^d† stocken, noch male, noch broot, noch ghelt, noch twee rocken.

c Matthei 10.a.9. Marci 6.a.8 Luce 22.d.35

d† Anders, stock.

4

Ende tot wat huys ghy ingaen sult, blijft daer, ^e tot dat ghy van daer wt gaet.

e Griecx, ende gaet van daer wt

5

^f Ende wie v niet en ontfangt, gaet wt van die stadt, ende schudt het stof van uwe voeten, tot een ghetuyghenisse teghen hen.

f Matth. 10.b.14 Marc. 6.b.11 Luce 10.b.11 Actuum 13.f.51. ende 18.a.6

6

Ende sy wtghegaen zijnde, hebben door de vlecken omme ghegaen, euangelizerende ende ghesont makende ouer al.

7

^g Herodes de Vieruorst verhoorde al wat van hem gheschiedde, ende ^h was twijffelmoedich, daerom dat van sommighen gheseyt wert, dat Ioannes vanden dooden was opghestaen.

g Matth. 14.a.1 Marci 6.b.16

h Ofte, hy wiste daer gheenen raet teghen

8

Ende van sommige dat Elias gheopenbaeet was: ende van anderen, dat een van den ouden Propheten opghestaen was.

9

Ende Herodes seyde: Ick hebbe Ioannem onthooft, wie is nu dese van welcken ick sulcx hoore? Ende sochte hem te sien.

B.10

ⁱ Ende de Apostelen wederom ghekomen zijnde, vertelden hem al wat sy ghedaen hadden, ^k Ende als hyse tot hem genomen hadde, weeck hy bezijden in een woeste plaetse der stadt, gheheeten Betsaida.

i Matth. 6.d.31.

k Matth. 14.b.13 Marci 6.d.31

11

Ende als de scharen dat bekenden, volchden sy hem na: ende hy ontfinckse, ende sprack tot hen vanden Koninckrijcke Gods, ende heeldese die heelinghe van noode hadden.

12

Ende den dach begonste te ^l vallen: ende de twaelue tot hem komende, seyden hem: Laet de schare van dy, dat sy gaen in de vlecken ende dorpen, die rontom zijn, ende herberghe ende spijse vinden: want wy zijn hier in een woeste plaetse.

l Grece, neyghen

13

^m Ende hy seyde tot hen: Gheeft ghy hen te eten. Sy seyden: ⁿ Wy en hebben niet meer dan vijf brooden ende twee visschen, ten zy dat wy gaen ende koopen spijse voor alle dit volck.

m Matth. 14.b.16 Marci 6.d.37

n Ioannis 6.a.9

14

Want daer waren ontrent vijf duysent mannen. Ende hy seyde tot synen Discipulen: Doetse nedersitten by vijftighen in elcke sate.

15

Sy deden also, ende dedense alle neder sitten.

16

Ende hy de vijf brooden ende twee visschen ghenomen hebbende, sach op na den Hemel, ^o ende ^p seghendese, ende brackse, ende gafse den Discipulen om der schare voor te legghen.

o 1.Sam. 9.b.13

p Ofte, seyde Lof daer ouer

17

Ende sy aten alle, ⁺ ende werden versadicht, ende daer wert opghenomen dat hen vanden brocken ouerghebleuen was, twaelf koruen.

+ 5000. mannen worden met vijf brooden gespijst.

18

^q Ende het geschiedde doe hy biddende alleen was, dat syne Discipulen met hem waren, ende hy vraechdese, segghende: Wie segghen de scharen dat ick ben? ⁺

q Matth. 16.b.13 Marci 8.c.27

+ Des volcx meyninge van Christo.

19

Sy antwoordden ende seyden: ^r Ioannes de Dooper: ende sommige, Elias: ende sommighe, dat een Propheet vanden ouden opghestaen is.

r Matth. 14.a,2

C.20

Ende hy seyde tot hen: Wie segt ghy dat ick ben? ⁺ Petrus antwoordde ende seyde: ^s De ^t ghesalfde Gods.

+ Der Apostelen belijdinghe.

s Ioannis 6.g.69

t Griecx, Chrestus.

21

Ende hy dreychdese, ende gheboot dat sy dat niemande segghen en souden.

22

Segghende: ^u De Sone des menschen moet vele lijden, ⁺ ende van de Ouderlinghen ende Ouerpriesteren ende Schriftgheleerden verworpen ende ghedoot werden: ende ten derden dage weder opstaen.

u Matth. 16.c.21 ende 17.c.22. ende 20.b.18 Marci 8.d.31 ende 9.d.31 ende 10.d.33. Luce 18.d.31 ende 24.a.7.

+ Cruyce.

23

Hy seyde oock tot hen allen: ^x So my yemant wil nauolghen, die versake hemseluen, ende neme daghelicx zijn cruyce op, ende volge my na.

x Matth. 10.d.38 ende 16.c.24 Marci 8.d.34 Luce 14.c.27

24

^y Want wie zijn ^z leuen behouden wil, die salt verliesen: ende so wie zijn leuen verliest om mynent wille, die salt behouden.

y Matth. 10.d.39 ende 16.c.25 Marci 8.d.35 Luce 17.d.32 Ioannis 12.c.25

z Griecx, ziele

25

Wat batet doch den mensche, dat hy de gheheele werelt wonne, ende hemseluen verlore oft schade dede?

26

^* Want so wie hem mijns ende myner woorden schaemt, diens sal hem de Sone des menschen schamen als hy komen sal in syne eerlickheyt, ende des Vaders, ende der heyligher Enghelen.

* Matth. 10.d.33 Marci 8.d.38 Luce 12.a.9 2.Timot. 2.b.12. 1.Ioannis 2.c.23

27

^a Ick segghe v waerlick, daer zijn sommighe hier staende, die den doot niet smaken en sullen, tot dat sy het Koninckrijcke Gods sien.

a Matth. 16.c.28 Marci 9.a.1

28

^† Ende het gheschiedde ontrent acht daghen na dese woorden, dat hy mede nam Petrum ende Iacobum ende Ioannem, ende klam op eenen berch om te bidden.

† Matth. 17.a.1 Marci 9.a.2

29

Ende als hy badt, ⁺ wert de ghedaente zijns aensichts verandert, ende syne kleederen wit [ende] blinckende.

+ Christus wert verandert.

D.30

Ende siet, twee mannen spraken met hem, de welcke waren Moses ende Elias.

31

De welcke daer gesien werden in ^b eerlicheyt, ende seyden [van] synen wtganck dien hy soude volbrenghen te Ierusalem.

b Of, klaerheydt.

32

Ende Petrus, ende die met hem waren, waren met slape beswaert: ende als sy ontwaecten, sagen sy syne eerlickheyt, ende de twee mannen die met hem stonden.

33

Ende het gheschiedde als sy van hem wech ginghen, seyde Petrus tot Iesum: Meester, het is goet dat wy hier zijn: ende laet ons dry Tabernaculen maken, dy eenen, ende Mosi eenen, ende Elie eenen: niet wetende wat hy seyde.

34

De wijle hy dat seyde, quam daer een wolcke ende beschadudese: ende sy vreesden als sy in de wolcke quamen,

35

Ende een stemme quam wt de wolcke, seggende: ^c Dese is mijn wel lieue Sone: ^d Hoort hem.

c Esaie 42.a.1 Matth. 3.b.17 ende 17.a.5 Marci 1.b.11 ende 9.a.7 Luce 3.c.22 Coloss. 1.b.13 2.Petri 1.b.17

d Deuter. 18.b.19. Actuum 3.c.22

36

Ende als dese stemme gheschiedde, wert Iesus alleen gheuonden. Ende sy swegen, ende en hebben in die daghen niemande niet gheseyt wat sy ghesien hadden.

37

^e Ende het gheschiedde des daechs daer na, als sy den berch af quamen, so is hem een groote schare te ghemoet ghekomen.

e Matth. 17.b.14 Marci 9.b.17

38

Ende siet, een man wt der schare riep wt, seggende: Meester, Ick bidde dy, aensiet doch mynen sone, want hy is mijn eenich ^f kint:

f Griecx, geboren

39

Ende siet, de Gheest neemt hem, ende terstont krijscht hy, ende scheurt hem, ^g schuymende, ende wijct nauwelick van hem, wanneer hy hem verscheurt heeft,

g Griecx, met schuyme.

E.40

Ende ick hebbe dynen Discipulen ghebeden dat sy hem wtworpen souden, ende sy en konden niet.

41

Ende Iesus antwoordde, segghende: O ongeloouich ende verkeert gheslachte: Hoe langhe sal ick by v wesen, ende v lijden? Brengt dynen sone hier.

[fol. 27r]

42

Ende noch als hy by hem quam, plucte hem de Duyuel, ende scheurde hem: ende Iesus strafte den onreynen Gheest, ⁺ ende maecte het kint gesont: ende gaft synen vader weder.

+ De beseten wort gheholpen.

43

Ende sy verschricten alle van de grootdadige kracht Gods. Ende als sy hen alle verwonderden van allen dat Iesus dede, seyde hy tot syne Discipulen:

44

Vaet dese woorden in uwe ooren, ^{+ h} want het sal geschieden dat de Sone des menschen sal ouergheleuert worden in de handen der menschen.

+ Christus vermaent de Apostelen van zijn doot.

h Matth. 17.c.22 Marci 9.d.31.

45

ⁱ Maer sy en verstonden dit woort niet, ende het was van hen verborghen, dat sy het niet en begrepen: ende sy vreesden hem van desen woorde te vraghen.

i Luce 2.e.49 ende 18.d.34

46

^k Daer quam oock een ouerlegginge in hen, ⁺ wie van hen de meeste ware.

k Matth. 18.a.1 Marci 9.d.33 Luce 22.c.24

+ De Apostelen handelen wie de meeste zy.

47

Ende Iesus bekennende dese ouerlegginghe haers herten, nam een kindeken ende steldet by hem.

48

^l Ende seyde tot hen: So wie dit kindeken ontfangt in mynen naem, die ontfangt my: ^m ende so wie my ontfangt, die ontfangt hem die my ghesonden heeft. ⁿ Want wie de minste onder v allen is, die sal groot wesen.

l Matth. 18.a.5 Marci 9.d.37 Ioannis 13.c.20

m Luce 10.b.16 Ioannis 13.c.20

n Matth. 23.b.11 Luce 14.b.11 ende 18.b.14

49

^o Doe antwoordde Ioannes ende seyde: Meester, wy hebben eenen ghesien in dynen name Duyuelen wtworpen, ende wy hebben hem verhindert, want hy [dy] met ons niet en volcht.

o Marci 9.d.38

F.50

Iesus antwoordde hem: En verhindert [hem] niet: ^p Want wie niet teghen ons en is, die is voor ons.

p Matth. 12.d.30. Luce 11.c.23

51

Ende het gheschiedde ^q als de daghen veruult werden, dat hy soude van hier ghenomen worden, ^r so stelde hy zijn aensicht om na Ierusalem te gaen.

q Grece, als de dagen syner wederneminge, of opneminghe veruult werden,

r Grece, streckte.

52

Ende hy sandt boden wt voor zijn aensicht, de welcke ginghen henen, ende quamen in een vleck der Samaritanen, om voor hem [herberghe] te bereyden.

53

Ende sy en ontfingen hem niet, ^s om dat zijn aensicht ghestelt was te reysen na Ierusalem.

s De Samaritanen aenbaden niet te Ierusalem, maer in Samaria op de berghen. Ioannis 4.c.20

54

Ende als syne Discipulen Iacobus ende Ioannes dat sagen, seyden sy: Heere, wiltu dat wy segghen, dat het vyer vanden Hemel neder dale, ende verslinde dese, ^t ghelijck oock Elias dede?

t 2.Reg. 1.b.10, 12.

55

Maer Iesus hem omkeerende, straftese, segghende: Ghy en weet niet van wat gheeste ghy zijt.

56

^u Want de Sone des menschen en is niet ghekomen om te verderuen de zielen der menschen, ⁺ maer om te behouden. Ende sy ginghen in een ander vleck.

u Ioannis 3.b.17 ende 12.e.47

+ Christus is een behoeder, ende niet een verderuer.

57

^x Ende het gheschiedde doe sy ouer wech ginghen, seyde een tot hem: Heere, ick sal dy volghen waer du henen gaest.

x Matth. 8.b.19

58

Ende Iesus seyde tot hem: ⁺ De vossen hebben holen, ende de voghelen des Hemels nesten: maer de Sone des menschen en heeft niet waer hy zijn hooft neder legghe.

+ Christus armoede.

59

Ende hy seyde tot eenen anderen: ⁺ Volcht my na. Ende hy seyde: Heere, laet my toe, dat ick eerst henen ga, ende mynen vader begraue.

+ Die Christum wil nauolghen die moet het al verlaten.

G.60

Iesus seyde tot hem: ^y Laet de doode hare dooden begrauen, maer du, gaet henen ende verkondicht het Koninckrijcke Gods.

y Leuitici 21.b.11 Matth. 8.c 22

61

Ende daer seyde oock een ander: Heere, ick sal dy volghen, ^z maer laet my toe dat ick eerst een afscheydt make met den ghenen die in mynen huyse zijn.

z 1.Reg. 19.c.20

62

Iesus seyde tot hem: ^a Niemant en is bequame tot den Koninckrijcke Gods, die syne hant aenden ploech slaet, ende achterwaerts siet.

a Prouerb. 26.b.11 Hebr. 6.a.5 2.Petri 2.c.20