Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat viij. Capittel.

5. Onder de ghelijckenisse des zaets, 16. ende des ontsteken lichts, prijst hy zijn woort, 21. bekennende de ghene voor syne maghen, die dat selue bewaren, 24. stilt den tempeest, 27. verdrijft de Duyuelen wt den mensche in de swijnen, 43. gheneest een vrouwe vanden bloetuloet, 50. verwect de Dochter Iairi.

A.1

ENde het gheschiedde daer na, ⁺ dat hy reysde door steden ende vlecken, predikende ende euangelizerende het Koninckrijcke Gods, ende de twaelue met hem,

+ Christus verkondicht het Koninckrijcke Gods.

2

Ende sommige vrouwen die van boose gheesten ende kranckheden ghenesen waren, [namelick] Maria genaemt Magdalena, ^a wt de welcke seuen Duyuelen wtghegaen waren:

a Marci 16.a.9

3

Ende Ioanna het wijf Chuse, ⁺ des besorghers Herodis, ende Susanna, ende vele andere die hem dienden van hare goeden.

+ Vrouwen die Christo dienden van hare goeden.

4

^b Als nu een groote schare vergadert was, ende wt alle steden tot hem ginghen, sprack hy door ghelijckenisse: ⁺

b Matth. 13.a.3 Marci 4 a.2

+ De gelijckenisse vanden saeyer

5

Een saeyer ginck wt zijn zaet te saeyen: ende dewijle hy saeyde, viel het een by den wech, ende het wert vertreden, ende de vogelen ^c des lochts atent op.

c Griecx, Hemels

6

Het ander viel op de steenrotse, ende als het voortghekomen was, verdroochdet om dat het gheen vochticheyt en hadde.

7

Het ander viel midden onder de doornen: ende de doornen wiessen tsamen op, ende versticktent.

8

Het ander viel op een goede Aerde: ende als het opghewassen was, bracht het hondertuoudighe vrucht. Dit segghende riep hy: Wie ooren heeft om te hooren, die hoore.

9

^d Ende syne Discipulen vraechden hem, ende seyden, wat dese ghelijckenisse ware.

d Matth. 13.b.10 Marci 4.b.10.

B.10

Ende hy seyde: ^e V is het ghegeuen te verstaen de verborghentheden des Koninckrijcx Gods, ^f maer den anderen in gelijckenissen, ^g op dat sy siende niet en sien, ende hoorende niet en verstaen.

e 2.Corin. 3.b.14

f Sapient. 2.c.21 2.Corinth. 3.b.14

g Esaie 6.a.9 Ezechielis 12.a.2 Ioannis 12.e.40 Actuum 28.c.26 Roman. 11.a.8

11

^h Dit is dan de ghelijckenisse: Het zaet is het woort Gods.

h Matthei 13.b.18. Marci 4.b.13

12

Die by den wech zijn, dat zijn de ghene die het hooren: daer na koemt de Duyuel, ende neemt het woort wt haer herte, ⁺ op dat sy niet en souden gheloouen, ende salich worden.

+ Waer door de vrucht des godlicken woorts verhindert wort.

13

Ende die op de steenrotse [zijn, dat zijn] die het woort met vruechden ontfangen, ⁺ als sy dat hooren: ende dese en hebben gheenen wortel, ende gheloouen voor eenen tijt, ende ter tijt der versoeckinghe vallen sy af.

+ De Duyuel. Versoeckinge. Sorchfuldichheyt. Rijckdom. Wellusten.

14

Ende dat onder de doornen valt, zijn de ghene

[fol. 26r]

die het hooren, maer henen gaende, ⁱ worden sy verstickt door de sorchfuldicheyt ende rijckdom ende wellusten des leuens, ende voldragen gheen vrucht.

i Matthei 19.c.23 Marci 10.c.23 Luce 18.b.14. 1.Timoth. 6.b.17

15

Ende dat in de goede Aerde [valt,] zijn de ghene die het woort hooren, ende in een goet fijn herte bewaren, ende in ^k volstandicheyt vruchten draghen.

k Oft, lijtsaemheyt

16

^l Niemant als hy een keersse ontsteken heeft, dect die met een vat, noch setse onder een bedde: maer setse op den ^m luchter, op dat de ghene die daer in komen, het licht sien.

l Matthei 5.b.15 Marci 4.c.21 Luce 11.d.33

m Oft, kandelaer

17

ⁿ Want daer en is niet verborghen dat niet openbaer en sal worden, noch heymelick dat niet bekent sal worden, ende int openbaer komen.

n Matth. 10.c.27. Marc. 4.c.22 Luce 12.a.2 Iob 12.c.22

18

Daerom, siet hoe ghy hoort: ^o Want so wie daer heeft, dien sal ghegheuen worden: ende so wie niet en heeft, dien sal oock het ghene dat hy ^* meynt te hebben, ghenomen worden.

o Matthei 13.b.12 ende 25.c.29 Marci 4.c.24 Luc. 19.c.26

* Oft, schijnt

19

^p Ende zijn moeder ende broeders quamen tot hem, ende en konden om der scharen wille by hem niet komen.

p Matth. 12.e.46 Marci 3.d.31

C.20

Ende hem wert ghebootschapt, ⁺ ende geseyt: Dijn moeder ende dyne broeders staen buyten, ende willen dy sien.

+ De susters ende broeders Christi.

21

Ende hy antwoordde, ende seyde tot hen: ^q Mijn moeder ende mijn broeders zijn dese, die Gods woort hooren, ende dat selue doen.

q Ioan. 15.b.14 2.Corinth. 5.b.16

22

^r Ende het gheschiedde op eenen dach, dat hy in een schipken ginck, ende syne Discipulen met hem, Ende hy seyde tot hen: Laet ons op dander zijde des Meers varen. Ende sy voeren af.

r Matth. 8.c.23 Marci. 4.d.35

23

Ende dewijle sy scheepten, sliep hy: ende daer quam eenen stormwint op het Meer, ende sy werden vol [waters] ende waren in noot.

24

Ende doe ginghen sy tot hem, ⁺ ende weckten hem, segghende: Meester, Meester, wy vergaen. Ende hy stond op, ende strafte den wint, ende de waterbaren: ende sy hielden op, ende daer wert een stilte.

+ Christus ghebiet den Winden.

25

Ende hy seyde tot hen: Waer is v ghelooue? Ende sy vreesden, ende waren verwondert, segghende tot malcanderen: Wie is doch dese? ^s dat hy oock den winde ende den wateren ghebiedt, ende sy zijn hem ghehoorsaem?

s Iob 26.a.8 Psalm. 107.c.25 Esaie 51.c.20

26

^t Ende sy scheepten na der Gadarenen lant, het welcke teghen ouer Galilea is.

t Matth. 8.c.28 Marci 5.a.1

27

Ende als hy nu wtghegaen was op het lant, quam hem te gemoete een man wt der stadt, die van langhe tijt met Duyuelen hadde beseten gheweest, ende en wert met gheene kleedinghe bekleedt, noch en bleef in gheenen huysen, maer in de grauen.

28

Ende als hy Iesum sach, riep hy wt, ende viel voor hem, seggende met luyder stemmen: ⁺ Wat hebbe ick met dy te doen Iesu Sone Gods des Alderhoochsten? Ick bidde dy dat du my niet en pijnigest.

+ De besetene wort ghesont.

29

(Want hy gheboot den onreynen Gheeste dat hy vanden mensche wt varen soude) want hy hadde hem langhe tijt beuanghen: ende hy wert met ketenen ghebonden, ende met boeyen bewaert, maer hy brack de banden, ende wert vanden Duyuel ghedreuen in de woestijne.

D.30

Ende Iesus vraechde hem, ende seyde: Wat is dynen naem? Hy seyde: Legio. Want daer waren veel Duyuelen in hem gheuaren.

31

Ende sy baden hem, dat hy hen niet beuelen en soude inden afgront te varen.

32

Ende daer was een kudde veler swijnen weydende op den berch, ende [de Duyuels] baden hem dat hy hen liete in de selue varen: ende hy lietet hen toe.

33

Daerom voeren de Duyuelen wt vanden mensche, ende voeren in de swijnen: ende de kudde stortte van bouen af met eenen storm in het Meer, ende sy verdroncken.

34

Ende als de Herders saghen dat daer geschiet was, vloden sy: ende henen ghegaen zijnde, bootschapten zijt inder stadt, ende op den lande.

35

Ende sy ginghen wt om te sien dat daer gheschiet was, ende quamen tot Iesum, ende vonden den mensche daer de Duyuelen wtgheuaren waren, sittende ghekleedt, ende verstandich, by de voeten Iesu: ende sy vreesden.

36

Ende die het ghesien hadden, verkondichden hen, hoe de besetene was verlost gheworden.

37

Ende de gheheele menichte des omliggenden lants der Gadarenen, ^{+ u} baden hem, dat hy van hen wech ginghe, want sy waren met grooter vreese beuangen: doe ginck hy in het schipken, ende keerde wederom.

+ De Gaderenen verworpen Christum.

u Actu. 16.d.39

38

^x Ende de man van welcken de Duyuelen wt gheuaren waren, badt hem ^y dat hy by hem zijn mochte: Maer Iesus sandten van hem, seggende:

x Marci 5.b.18

y Griecx, by hem te zijn.

39

Keert wederom in dijn huys, ⁺ ende vertelt hoe groote dinghen dy God gedaen heeft. Ende hy ginck henen door de gheheele stadt, predikende al wat hem Iesus ghedaen hadde.

+ De weldaden Gods moetmen vercondighen.

E.40

Ende het gheschiedde als Iesus wederom keerde, heeft hem de schare ontfangen, want sy verwachteden hem alle.

41

^z Ende siet, daer quam een man ghenaemt Iairus, ende hy was een Ouerste der Synagoghe, ende is Iesu te voete gheuallen, biddende hem dat hy in zijn huys quame.

z Matth. 9.b.18 Marci 5.c.22

42

Want hy hadde een eenighe dochter ontrent twaelf Iaer oudt, die steruende was: ende als hy derwaerts ginck, heeft hem de schare verdrongen.

43

^a Ende een vrouwe die twaelf Iaren ^b de bloetuloet ghehadt hadde, ⁺ ende hadde alle haer ^c goet aen de Medecijnmeesters te koste gheleyt, ende en konde van niemanden gheheelt worden,

a Matth. 9.c.20 Marci 5.c.25

b Leuitici 15.c.25.

+ De vrouwe wort van haren bloetganck genesen.

c Griecx, leeftocht

44

Dese quam van achter tot hem, ende raeckte den zoom zijns kleedts: ende terstont ^d is de vloet haers bloets opghehouden.

d Griecx, stont de vloet haers bloets

45

Ende Iesus seyde: Wie heeft my gheraeckt? Ende als zijt alle missaecten, seyde Petrus ende die met hem waren: Meester, de scharen dringhen ende benauwen dy, ende segtstu, wie ist die my gheraect heeft.

46

Ende Iesus seyde: ⁺ Yemant heeft my geraect: want ick hebbe bekent dat een kracht van my is wtghegaen.

+ Van Christo gaen krachten wt.

47

Ende de vrouwe siende dat het [hem] niet verborghen was, quam sy beuende, ende viel voor hem neder, ende verklaerde hem voor alle den volcke, om wat oorsake sy hem gheraect hadde, ende hoe sy terstont ghesont gheworden was.

48

Ende hy seyde tot haer: Dochter, betrout, dijn ghelooue heeft dy gheholpen: gaet in vrede.

49

^e Dewijle hy noch sprack, ⁺ quam daer een vanden Ouersten der vergaderinge, hem seggende: Dyne dochter is ghestoruen, wilt den Meester niet moeyelick wesen.

e Matth. 9.c.23. Marci 5.d.35

+ Het ghelooue maeckt salich.

F.50

Als Iesus dat hoorde, ⁺ antwoordde hy hem, ende seyde: En vreest niet, ghelooft alleenlick, ende sy sal ghesont worden.

+ Christus eyscht ghelooue.

51

Ende als hy in het huys quam, en liet hy niemant daer in komen dan Petrum, Iacobum ende Ioannem, ende des kints vader ende moeder.

52

Ende sy beweenden ende beklaechdense alle, ende hy seyde: Weent niet, sy en is niet ghestoruen, ^f maer sy slaept.

f Ioan. 11.b.11

53

Ende sy belachteden hem, ⁺ wetende dat sy ghestoruen was.

+ De doot wordt door Christum in slaep verandert.

54

Ende hy dreefse alle wt, ende haer by der hant genomen hebbende, riep ende seyde: Dochter, staet op.

[fol. 26v]

55

Ende haren gheest keerde weder, ende sy stont ter stont op: ende hy beual datmen haer te eten gheuen soude.

56

Ende haer ouders verschricten hen: ende hy gheboot hen dat zijt niemande segghen en souden wat daer gheschiet was.