Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

6. Christus gheboren, 9. verkondicht den Herderen, 21. besneden, 22. voor den Heere ghebracht, 28. van Simeon in de armen genomen, 36. gepredict door Annam, 40. sterck gheworden, 46. gheuonden int midden der Leeraren, 51. ghehoorsaem synen ouderen, 52. voorsichticheyt Marie.

A.1

ENde het gheschiedde dat in die dagen daer een ghebot wt ginck van den Keyser Augusto, ⁺ dat de gheheele werelt beschreuen soude worden.

+ De geheele werelt wordt van den Keyser Augusto beschreuen ende geschat.

2

Dese eerste beschrijuinge gheschiedde als Cyrenius in Syria Stadthouder was.

3

Ende sy ginghen alle om beschreuen te worden, een yeghelick in syne stadt.

4

Ende Ioseph quam oock op wt Galilea van der stadt Nazareth, in het Iootsche lant ^a tot der stadt Dauids, ghenaemt Bethlehem, om dat hy vanden huyse ende gheslachte Dauids was.

a Mich. 5.a.2 Matth. 2.a.1 Ioannis 7.e.42 1.Sam. 16.a.4

5

Om beschreuen te worden met Maria synen ondertrouden wijue, de welcke beurucht was.

6

Ende het gheschiedde als sy daer waren, dat de daghen veruult werden, dat sy baren soude.

7

^b Ende sy baerde haren eerstgeboren sone, ⁺ ende wandt hem in doecken, ende leyde hem neder in de kribbe, om dat daer gheen plaetse was voor hen in de herberghe.

b Matth. 1.c.25

+ Christus wort gheboren.

8

Ende daer waren Herders inden seluen lantbegrijpe by de hutten op den velde, houdende de nachtwake ouer hare kudden.

9

Ende siet, ⁺ de Enghel des Heeren stont by hen, ende de klaerheyt des Heeren omscheense: ende sy vreesden met grooter vreesen.

+ Den wakenden herderen, wort van den Engel gebootschapt, dat de Salichmaker geboren is.

B.10

Ende de Engel seyde tot hen: En vreest niet, want siet, ick euangelizere v groote blijschap, die welcke allen den volcke wesen sal.

11

[Namelick] dat heden v geboren is de Salichmaker, die daer is Christus de Heere, in de stadt Dauids.

12

Ende dit zy v voor een teecken: Ghy sult vinden het kindeken in doecken gewonden, ende in de kribbe gheleyt.

13

Ende terstont was daer met den Enghel een menichte der Hemelscher heyrscharen, die God loefden, ende seyden:

14

Eere zy God in de hoochste [Hemelen] ^c ende vrede ^d† op der Aerden, ⁺ in de menschen een goet behaghen.

c Esai. 57.b.19 Ephe. 2.b.17

d† Anders, den menschen door een goet behaghen.

+ De Lofsanck der Enghelen.

15

Ende het gheschiedde als de Enghelen van hen wech gheuaren waren inden Hemel, seyden de Herders tot malcanderen: Laet ons henen gaen tot Bethlehem, ende sien dit woort dat daer gheschiet is, het welcke ons de Heere heeft kondt ghedaen.

16

Ende sy quamen met haeste, ende vonden Mariam ende Ioseph, ende het kindeken ligghende inder kribben.

17

Ende als zijt ghesien hadden, verbreydden sy het woort dat hen van desen kindeken gheseyt was.

18

Ende alle diet hoorden, verwonderden van het ghene dat van de Herders tot hen gheseyt wert.

19

Ende Maria behielt alle dese woorden, ouerlegghende die in haer herte.

C.20

Ende de Herders keerden wederom, louende ende prijsende God ouer al, dat sy gehoort ende ghesien hadden, ghelijck het hen gheseyt was.

21

^e Ende als de acht daghen veuult waren, ⁺ dat men het kindeken besnijden soude, ^f wert synen naem ghenaemt Iesus: welck ghenaemt was van den Enghel, eer hy inden lichame ontfangen was.

e Gene. 17.b.12 Leuit. 12.a.3

+ Christus wort besneden.

f Matthei 1.c.21 Luce 1.d.31

22

Ende als de dagen haerder reyninge veruult waren, ^g na de Wet Mosis, brachten sy hem te Ierusalem, op dat sy hem stelden voor den Heere.

g Leuitici 12.a.6

23

(Ghelijck gheschreuen is in de Wet des Heeren: ^h Een yeghelick knechtken dat de moeder opent, sal den Heere heylich genoemt worden.)

h Exodi 13.a.2 Numeri 13.b.13 ende 8.b.17

24

Ende op dat sy de offerhande gauen na het ghene dat in de Wet des Heeren geseyt is, ⁱ een paer Tortelduyuen, oft twee Duyuenionghen.

i Leuitici 12.a.8

25

Ende siet, daer was een mensche te Ierusalem, ghenaemt Simeon: Ende dese mensche was rechtueerdich ende Godureesende , verwachtende de vertroostinghe Israels. Ende de heylige Gheest was op hem.

26

Ende hem was van Gode verkondicht door den heylighen Gheest, dat hy den doot niet sien en soude, eer hy ^k den Christum des Heeren ghesien hadde.

k Dat is, den Gesalfden.

27

Ende hy quam door den Gheest in den Tempel: ende als de ouders het kindeken Iesum in brochten inden Tempel, om voor hem na de ghewoonheyt des Wets te doen.

28

So nam hy het oock in syne armen, ⁺ ende dancte God, ende seyde:

+ Simeon ontfangt Christum.

[fol. 23r]

29

Heere, ^{+ l} nu laetstu dynen Dienstknecht in vreden na dynen woorde.

+ Sijn Lofsanck.

l Gene. 46.d.30.

D.30

Want myne ooghen hebben dyne salicheydt ghesien.

31

^m Die du bereydt hebst voor aller volcken aensicht:

m Actuum 28.c.28

32

ⁿ Een licht tot verlichtinghe der Heydenen, ende tot een heerlickheyt dijns huys Israels.

n Esaie 42.a.6 ende 49.a.6 Actuum 13.e.47

33

Ende zijn vader ende zijn moeder verwonderden van het ghene dat van hem gheseyt wert.

34

Ende Simeon seghendese, ⁺ ende seyde tot Mariam zijn moeder: ^o Siet, dese wort gheset tot eenen val ende opstandinge veler in Israel: ende tot een teecken, ^p dat wedersproken wort.

+ Veler val ende veler opstandinge is Christus.

o Esaie 8.b.14 Roman. 9.d.32 1.Petri 2.a.8

p Actuum 28.c.22

35

(Ende een Sweert sal dijn eyghen ziele doordringhen) op dat de ghedachten wt veler herten ontdeckt worden.

36

Ende daer was oock Anna de Prophetisse, ⁺ een dochter Phanuels, wt den geslachte Asser, dese was seer oudt, ende hadde gheleeft met haren manne seuen Iaer van haren maechdom aen.

+ Anna Prophetisse.

37

Ende sy was een weduwe ontrent van vierentachtentich Iaren, de welcke niet en quam wt den Tempel, God dienende met vasten ende bidden nacht ende dach.

38

Dese te dier seluer vren daer gekomen zijnde, heeft oock den Heere ^q beleden, ende sprack van hem tot allen die verlossinge in ^r† Ierusalem verwachteden.

q Oft, ghepresen,

r† And. Israel

39

Ende als zijt volbracht hadden na de Wet, keerden sy wederom na Galileam, tot hare stadt Nazareth.

E.40

Ende het kindeken wies op, ⁺ ende wert sterck inden gheest, ende wert veruult met wijsheyt, ende de ghenade Gods was op hem.

+ Het kint Iesus Christus.

41

Ende zijn ouders ginghen alle Iaer te Ierusalem op het feest des ^s Pascha.

s Exodi 23.b.17 Leuitici 23.a.5 Deuteron. 16.a.1

42

Ende als hy twaelf Iaer oudt gheworden was, ende sy na Ierusalem opghegaen waren, na de ghewoonheyt des feestdaechs,

43

Ende als de daghen voleyndt waren, ende sy wederomme keerden, so bleef het kint Iesus te Ierusalem, ende Ioseph, ende ^t† zijn moeder en wistent niet.

t† Anders, syne Ouders

44

Ende sy meyndden dat hy in het gheselschap op den wech was, ginghen een dachreyse, ende sochten hem onder de maghen, ende onder de bekende.

45

Ende als sy hem niet en vonden, keerden sy wederom na Ierusalem, hem soeckende.

46

Ende het gheschiedde, ⁺ na drye dagen vonden sy hem inden Tempel sittende, midden onder de Leeraers, hoorende hen, ende vraghende hen.

+ Het kint Iesus hoort ende vraecht, ende antwoordt de Leraers.

47

^u Ende alle die hem hoorden, verwonderden van synen verstande, ende antwoorden.

u Matthei 7.c.28 Marci 1.c.22 Luce 4.c.22.d.32 Ioannis 7.b.15

48

Ende als sy hem saghen, waren sy verwondert, ende zijn moeder seyde tot hem: Kint, waerom hebstu ons also ghedaen? Siet, dijn vader ende ick, hebben dy met smerten ghesocht.

49

Ende hy seyde tot hen: Wat [ist] dat ghy my gesocht hebt? En wist ghy niet dat ick zijn moet in de dinghen die mijns Vaders zijn.

F.50

^x Ende sy en verstonden dat woort niet dat hy tot hen sprack.

x Luce 9.e.45 ende 18.d.34

51

Ende hy ginck af met hen, ende quam tot Nazareth: ende was hen onderdanich. Ende zijn moeder bewaerde alle dese woorden in haer herte.

52

^y Ende Iesus wies op in wijsheyt ende ouderdom, ende genade by God ende den menschen.

y 1.Sam. 2.c.26 Luce 1.i.80