Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xij. Capittel.

1. Hy dreycht syne vyanden door ghelijckenissen met het oordeel Gods, 14. bewijst datmen der Ouerheydt ghehoorsaemheyt schuldich is, 25. de opstandinghe der dooden, 29. de somme der Wet, 35. ende syne Godlicke macht, 38. daerna verdoemt hy de eergiericheydt der Schriftgheleerden, 41. ende prijst de gaue der weduwe.

A.1

^a ENde hij begonst door ghelijckenissen tot hen te segghen: ^{+ b} Een mensche plantede een wijngaert, ende maecte daer eenen tuyn rontomme, ende groef eenen put tot een wijnpersse, ende timmerde eenen torren, ende heeft hem den lantlieden verhuert, ende reysde buyten lants.

a Matth. 21.d.33 Luce 20.a.9

+ Dien die Gods wijngaert beuoolen is, dooden Christum.

b Psalm. 80.a.9 Esaie 5.a.1 Ierem. 2.c.21 ende 12.b.10

2

Ende als het tijt was, sandt hy eenen dienstknecht tot de lantlieden, op dat hy vanden lantlieden ontfinghe van de vrucht des wijngaerts.

3

Maer sy grepen hem, ende sloegen hem, ende sonden hem ledich henen.

4

Ende hy sandt wederom eenen anderen dienstknecht tot hen: ende die steenichden sy, ende braken hem het hooft, ende sonden hem henen met smartheydt.

5

Ende wederom sandt hy eenen anderen: dien doodden sy. Ende vele andere, sommige sloegen sy, ende sommighe dooddden sy.

6

Ende noch eenen sone hebbende die hy lief hadde, dien sandt hy ooc ten laetsten tot hen, segghende: Sy sullen mynen sone ontsien.

7

Ende die lantlieden seyden onder malcanderen: ^c Dese is de erfgename, koemt laet ons hem dooden: ende de erue sal onse wesen.

c Gene. 17.b.18 Psalm. 2.a.1 Matth. 26.a.3 ende 27.a.1 Ioannis 11.f.53

8

Ende sy namen hem, ende doodden hem, ende wierpen hem wt den wijngaert.

9

Wat sal dan de Heere des wijngaerts doen? ⁺ Hy sal komen ende verderuen die lantlieden: ende synen wijngaert sal hy anderen gheuen.

+ Christus de hoecksteen, is van de Ioden verworpen.

B.10

Hebt ghy oock dese Schrift niet ghelesen: ^d Den steen dien de timmerlieden verworpen hebben, die is het Hooft des hoecx gheworden.

d Psalm.118.c.22 Esaie 28.b.16 Matth. 21.e.42 Luce 20.b.17 Actu. 4.b.11 Roman. 9.d.33 1.Petri 2.a.6

11

Dat is vanden Heere gheschiet, ende het is wonderlick in onsen ooghen.

12

Ende sy sochten hem te vanghen, maer sy vreesden de schare, want sy bekenden dat hy op

[fol. 19v]

hen die ghelijckenisse gheseyt hadde: ende sy verlieten hem, ende ghinghen wech.

13

^e Ende sonden tot hem sommighe wt de Phariseen ende Herodianen, op dat sy hem in syne woorden vanghen mochten.

e Matth. 22.b.15 Luce 20.c.20

14

Ende sy quamen ende seyden tot hem: Meester, wy weten dat du warachtich bist, ende vragest na niemande: want du siest den persoon der menschen niet aen, maer du leerest den wech Gods in der waerheyt. ⁺ Ist gheoorlooft den Keyser schattinghe te gheuen, of niet? Sullen wy gheuen of niet gheuen?

+ Van des Keysers Tribuyt.

15

Ende hy merckende hare gheueynstheyt, seyde tot hen: Wat beproeft ghy my? Brengt my eenen penninck, op dat icken sie.

16

Ende sy brachten [eenen,] Ende hy seyde tot hen: Wiens is dit beelt, ende de opschrift? Sy seyden tot hem: Des Keysers.

17

Ende Iesus antwoorddende seyde tot hen: ^f Geeft den Keyser dat des Keysers is, ende Gode dat Gods is. Ende sy zijn van hem verwondert.

f Matth. 17.c.25 ende 22.c.21 Roman. 13.a.7

18

^{g +} Ende de Sadduceen quamen tot hem, de welcke seggen dat daer gheen opstandinge [der dooden is] ende vraechden hem, segghende:

g Matth. 22.c.23 Luce 20.c.27 Actu. 23.a.8

+ Van de verrijsenisse.

19

Meester, ^h Moses heeft ons geschreuen: Indien yemants broeder sterft, ende laet een wijf achter, ende gheene kinderen: dat zijn broeder des seluen wijf nemen sal, ende synen broeder zaet verwecken.

h Deut. 25.a.5

C.20

Daer waren seuen broeders, ende de eerste nam een wijf, ende steruende, heeft gheen zaet ghelaten.

21

Ende de tweede heeftse ghenomen, ende is gestoruen, ende heeft oock gheen zaet ghelaten. Ende desgelijcx de derde.

22

Ende die seuen hebben de selue genomen, ende hebben gheen zaet ghelaten: ende ten alderlaetsten is dat wijf oock ghestoruen.

23

Hierom in de opstandinge der dooden, als sy sullen weder opstaen, wiens wijf sal sy zijn onder hen, want die seuen hebbense te wijue ghehadt?

24

Ende Iesus antwoorddende seyde tot hen: ⁺ Dwaelt ghy niet, daerom dat ghy de Schriften niet en weet, noch de kracht Gods?

+ Oorsaecke der dwalinghen.

25

Want als sy van de dooden sullen opgestaen zijn, dan sullen sy niet trouwen, noch ghetrout worden: maer sullen wesen ⁱ ghelijck de Enghelen die in de Hemelen zijn.

i 1.Ioannais 3.a.2

26

Ende van de dooden, dat sy opgheweckt worden: Hebt ghy niet gelesen in den boeck Mose, hoe God wt den doornebosch tot hem gesproken heeft, seggende: ^k Ick ben de God Abrahams, ende de God Isaacs, ende de God Iacobs.

k Exod. 3.a.6 Actu. 7.d.32 Hebr. 11.b.16

27

Hy is gheen God der dooden: maer een God der leuenden. Daerom dwaelt ghy seere.

28

^l Ende een vanden Schriftgheleerden diese hoorde beuraghen, ende sach dat hy hen wel geantwoort hadde, quam toe, ende vraechde hem: Welck is het ^m meeste ghebodt van allen? ⁺

l Matth. 22.c.24 Luce 10.c.25

m Of, eerste

+ Het aldermeeste ghebot.

29

Iesus heeft hem geantwoort: Dat eerste van allen den geboden [is] ⁿ Hoort Israel: De Heere onse God is een eenich Heere.

n Deut. 6.a.5 ende 10.b.12 ende 30.a.6

D.30

Ende du salt den Heere dynen God lief hebben, wt gheheel dijn herte, ende wt geheel dyne ziele, ende wt gheheel dynen verstande, ende wt gheheel dyne kracht. Dat is het eerste ghebot.

31

Ende het tweedde [desen] gelijck, is dit: ^o Du salt dynen naesten lief hebben gelijck dy seluen. Daer is gheen andere ghebot meerder dan dese.

o Leuit. 19.b.18 Matth. 22.d.39 Roman. 13.a.9. Galat. 5.b.14 Iacob. 2.a.8

32

Ende de Schriftgeleerde seyde tot hem: Meester, du hebst wel met der waerheyt gheseyt, dat daer een God is, ende gheen ander is dan hy.

33

Ende dat denseluen lief te hebben, wt geheelen herte, ende wt geheelen verstande, ende wt gheheeler zielen, ende wt gheheeler kracht: ⁺ ende synen naesten lief hebben ghelijck hem seluen, meer is dan alle brantoffers ende slachtoffers.

+ De liefde Gods ende des naesten gaet alle offerhande te bouen.

34

Ende als Iesus sach dat hy wijselick gheantwoordt hadde, seyde hy: Du bist niet verre van den Koninckrijcke Gods, ende niemant dorste hem yet meer vraghen.

35

^p Ende Iesus antwoordde, ⁺ ende seyde leerende in den Tempel: Hoe segghen de Schriftgheleerde, dat Christus Dauids sone is?

p Matth. 22.e.41 Luce 20.e.41

+ Christus is Dauids sone.

36

Want Dauid selue heeft door den heylighen Gheest gheseyt: ^q De Heere heeft gheseydt tot mynen Heere, sit te myner rechter hant, tot dat ick dyne vyanden tot een voetbanck dyner voeten setten sal.

q Psalm. 110.a.1 Act. 2.d.34 1.Corint. 15.c.25 Hebr. 1.b.13 ende 10.b.13

37

Dauid dan selue heet hem Heere: ende hoe is hy zijn sone? Ende de menichte der scharen hoorde hem gheern.

38

^r Ende hy seyde tot hen in syner leere: Siet toe voor de Schriftgheleerde die gheern wandelen in langhe kleederen, ende gheern ghegroet zijn op de Marckten.

r Matth. 23.a.5. Luce 11.e.43 ende 20.e.46

39

Ende de eerste stoelen in de vergaderinghen, ende dat voorsitten in de maeltijden lief hebben.

E.40

^s De welcke der Weduwen huysen verslinden, ende dat door een decksel van langhe ghebeden. Dese sullen meerder verdoemenisse ontfangen.

s Matth. 23.b.14 Luce 20.e.46 2.Timot. 3.a.6 Tit. 1.b.11

41

^t Ende Iesus sittende tegen ouer de ^u Offerkiste, sach hoe de schare ghelt wierp in de offerkiste, ende vele rijcke wierpen vele daer in.

t Luce 21.a.1

u 2.Reg. 12.a.9.

42

Ende daer quam een arme weduwe, ⁺ ende wierp twee kleyne stuckelingskens daer in dwelck is een quadrant.

+ De arme weduwe werpt twee kleyne stucxkens in de Godskiste, die mochten een neghenmanneken weert zijn.

43

Ende Iesus syne Discipulen tot hem geroepen hebbende, seyde tot hen: Voorwaer segghe ick v: ^x dese arme weduwe heeft meer in gheworpen dan alle die in de Offerkiste gheworpen hebben.

x 2.Corint. 8.b.14.

44

Want sy hebben alle van haer ouerschot daer in gheworpen, maer dese heeft van haer armoede daer in gheworpen al wat sy hadde, gheheel haren leeftocht.