Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iiij. Capittel.

2. Door veelderley ghelijckenissen, 3. vander sayer, 21. van de keersse, 26. vanden zade, 30. vanden mostaert zade, bewijst Iesus de gheleghentheydt des Koninckrijcks Gods, 39. daerna ontwaect van syne Discipulen, ende ghebiedende den Wint ende der Zee, zijn sy hem hehoorsaem.

A.1

ENde ^a hy begonst wederom te leeren by der Zee: ende een groote schare is by hem vergadert, also dat hy in een schipken getreden zijnde, op de Zee sat, ende alle de schare was op het lant aen de Zee.

a Matth. 13.a.2 Luce 8.a.4

2

Ende hy leerde hen vele in ghelijckenissen: Ende in syne leeringhe sprack hy tot hen: ⁺

+ Christus leert door ghelijckenissen.

3

Hoort, siet, een saeyer ghinck wt te saeyen.

4

Ende het gheschiedde als hy saeyde, een deel [des zaets] viel by den wech, ende de voghelen des Hemels quamen ende aten dat op. ⁺

+ Van den saeyer.

5

Ende het ander viel op steenachtighe Aerde, daert niet veel Aerde en hadde: ende het is terstont opghegaen, want het gheene diepte van Aerde en hadde.

6

Ende als de Sonne opgegaen was, ist verhittet, ende want het gheenen wortel en hadde, so ist verdorret.

7

Ende het ander viel onder de doornen, ende de doornen zijn opghewassen, ende hebbent verstickt, ende het en gaf gheen vrucht.

8

Ende het ander viel op de goede Aerde, ende gaf vrucht die opwies ende toenam: ende het een [15v\Predicacie.] droech dertich, het ander tsestich, het ander hondert.

9

Ende hy seyde: Wie ooren heeft om te hooren, die hoore.

B.10

^b Ende als hy alleen was, die by hem waren met die twaelue, vraechden hem van de gelijckenisse.

b Matth. 13.b.10 Luce 8.a.9.

11

Ende hy seyde tot hen: ^{+ *} V ist ghegheuen te weten de verborgentheyt des Konincrijcx Gods: ^c maer den ghenen die buyten zijn, gheschieden alle dinghen door ghelijckenissen. ⁺

+ De kennisse des Euangeliums is Gods Gaue.

* 2 Corint. 3.b.14.

c Sapient. 2.c.21 2.Corinth. 3.b.14

+ Gelijckenisse.

12

^d Op dat sy siende sien, ende niet bekennen: ende hoorende hooren, ende niet verstaen: op dat sy hen niet bekeeren, ende hen de sonden vergeuen worden.

d Esai. 6.a.9. Ezech. 12.a.2 Matth. 13.b.14 Luce 8.b.10 Ioan. 12.c.40 Act. 28.c.26 Roman. 11.a.8

13

Ende hy seyde tot hen: Weet ghy dese gelijckenisse niet? Ende hoe sult ghy alle de ghelijckenissen verstaen?

14

^e De saeyer saeydt het woort.

e Matth. 13.b.19 Luce 8.b.11

15

Ende dese zijn die by den weghe [besaeyt worden: namelick] daerin het woort ghesaeyt wort, ⁺ Ende als sijt ghehoort hebben, so koemt de Satan terstont, ende neemt wech het woordt dat in haer herte ghesaeyt was.

+ De gelijckenisse vanden saeyer wort wtgeleyt.

16

Ende dese zijnt desghelijcx die op het steenachtighe besaeyt worden [namelick] die het woort met vreuchden aennemen als sy dat hooren.

17

Ende hebben gheenen wortel in haer seluen, maer zijn onghestadich. Daerna als druck ende veruolginghe koemt om het woordt, dan zijn sy terstont gheergert.

18

Ende dese zijnt die in de doornen gesaeyt worden [namelick] die het woort hooren, ⁺

+ Sorchuuldicheydt.

19

^f Maer de sorchuuldicheyt deser werelt, ⁺ ende dat bedroch des rijckdoms, ende andere begeerlickheden komen in, ende versticken dat woort, ende het wort onuruchtbaer.

f Matth. 19.c.23 Marci 10.c.23 Luce 18.c.24 2.Timoth. 6.b.17

+ Begeerlicheit.

C.20

Ende dese zijnt die op de goede Aerde besaeyt worden [namelick] die het woort hooren ende ontfangen, ende brengen vruchten voort, het eene dertich, het ander tsesetich, het ander hondert.

21

^g Ende hy seyde tot hen: Wort doch een keersse ontsteken om onder een koren vat ofte onder een bedde te setten? ende niet om op den ^h luchter te setten?

g Matth. 5.b.15 Luce 8.b.16 ende 11.d.32.

h Of, kandelaer

22

ⁱ Want daer en is niet verborgen, dat niet geopenbaert en sal worden: noch daer en is niet ^k gedaen om verborgen te zijn, maer om dat het int openbaer soude komen.

i Matth. 10.c.26. Luce 8.b.17 ende 12.a.2 Iob 12.c.22

k Oft, geworden,

23

So yemant ooren heeft om te hooren, die hoore.

24

Ende hy seyde tot hen: Siet toe wat ghy hoort: ^l Met wat mate ghy metet, sal v gemeten worden, ende v die daer hoort, sal toegheworpen worden.

l Matth. 7.a.2 Luce 6.d.38

25

^m Want wie heeft dien sal ghegeuen worden: Ende wie niet en heeft, oock dat hy heeft sal van hem ghenomen worden.

m Matth. 3.b.12 ende 25.c.29 Luce 8.b.18 ende 9.c.26.

26

Ende hy seyde: ⁺ Also is het Konincrijcke Gods, ghelijck of een man zijn zaet in de Aerde saeyde:

+ Ghelijckenisse van den ghesaeyden koren.

27

Ende dan sliepe, ende opstonde nacht ende dach, ende het zaet wtsprote, ende lanck werde, dat hijt niet en wiste.

28

Want de Aerde brengt van haer seluen vrucht: eerst loof, daer na de aren, daer na volle koren in de aren.

29

Ende als nu de vrucht voortghebracht is, terstont sendt hy de sickel daer in, want de Oogst is voor handen.

D.30

ⁿ Ende hy seyde: Waer by sullen wy het Koninckrijcke Gods ghelijcken: of met wat gelijckenisse sullen wy het ghelijcken? ⁺

n Matth. 13.d.31 Luce 13.b.18

+ Van den mostaert zade.

31

Het is den mastaert grane ghelijck, het welcke wanneer het ghesaeyt wort in de Aerde, dan is het minder dan alle de andere zaden die op der Aerden zijn.

32

Ende als het ghesaeyt is, dan koemt het op, ende wordt meerder dan alle andere moeskruyden, ende maeckt groote tacken, so dat de vogelen des Hemels onder syne schaduwe konnen nestelen.

33

^o Ende door sulcke vele gelijckenissen sprack hy hen het woordt, na dat sy het hooren konden.

o Matth. 13.d.34

34

Ende sonder ghelijckenisse en sprack hy hen niet: maer verklaerde alle dinghen synen Discipulen bysonder.

35

^p Ende alst auont gheworden was, seyde hy tot hen: Laet ons ouer varen.

p Matth. 8.c.23 Luce 8.c.22

36

Ende achterlatende de schare, namen sy hem mede ghelijck hy int schipken was. Daer waren oock noch andere schipkens by hem.

37

Ende daer wert een groote storm van winde, ⁺ ende de baren sloegen in het schipken, so dat het nu vol wert.

+ De Discipulen lijden noodt in der Zee.

38

Ende hy was nu in het achterste des Schipkens slapende op een oorkussen, ⁺ ende sy weckten hem, ende seyden hem: Meester, gaet het dy niet aen, dat wy vergaen?

+ Christus slaept

39

Ende hy ontweckt zijnde, ^{+ q} verboot den wint scherpelick, ende seyde tot der Zee: Weest stille, Swijcht: ende de wint rustede, ende daer werdt een groote stilheydt.

+ De Wint ende de Zee zijn Christo gehoorsaem.

q Iob 26.a.8 Psalm. 107.c.25 Esai. 5.b.10

40

Ende hy seyde tot hen: Wat zijt ghy aldus bevreest? Hoe? hebt ghy gheen gelooue? Ende sy hadden groote vreese, ende seyden ^r onder malcanderen: Wie is doch dese? dat hem ooc de wint ende de Zee ghehoorsaem zijn?

r Griecx, tot