Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

HET HEYLIGE Euangelium beschreuen door Marcum.

Dat Eerste Capittel.

4. Ioannes predikende ende doopende in de woestijne, 7. gheeft ghetuygenisse van Iesu, 9. ende doopt hem, 12. daer na Iesus versocht vanden Sathan, 14. verkondicht het Euangelium in Galilea, 16. roept tot hem de visschers, 23. gheneest de besetene, 29. ende de schoonmoeder Petri, 32. ende meer andere, 40. ende reynicht den malaetschen.

A.1

HEt begin des Euangelij Iesu Christi des Soons Gods.

2

Ghelijck gheschreuen is in de Propheten: ^{+ a} Siet, ick sende mynen ^b bode voor dijn aengesichte, die dynen wech bereyden sal voor dy.

+ Ioannes de Dooper

a Malach. 3.a.1 Matth. 11.b.10 Luce 7.c.27

b Grieex, Engel

3

^c De stemme des ghenen die daer roept in de woestijne [is] Bereydt den wech des Heeren, maeckt syne paden rechte.

c Esaie 40.a.3 Matth. 3.a.3 Luce 3.a.4 Ioannis 1.c.23

4

^d Ioannes was in der woestijne doopende, ende predikende den Doop der bekeeringhe tot vergheuinghe der sonden.

d Matth. 3.a.2 Luce 3.a.3 Ioannis 3.c.23

5

^e Ende daer ghinghen wt tot hem geheel Iodenlant, ende die van Ierusalem, ende werden alle van hem gedoopt in den Iordaen, belijdende hare sonden.

e Matth. 3.a.5 Luce 3.a.7

6

^f Ende Ioannes was bekleedt met Kemels hayren, ⁺ ende hadde eenen lederen gordel omme syne lenden: ^h ende att Sprinckhanen ende wilt honich.

f Matth. 3.a.4 2 Reg. 1.a.8

+ Ioannis kost ende kleedinghe.

h Leuit. 11.c.22

7

ⁱ Ende predickte, segghende: Daer koemt een na my die stercker is dan ick, wiens schoenriemen ick niet weerdich ben nederbuyghende te ontbinden.

i Matthei 3.b.12 Luce 3.b.16. Ioannis 1.c.26

8

^k Ick hebbe v wel ghedoopt met water: maer ^l hy sal v doopen met den heylighen Gheest.

k Act. 1.a.5 ende 11.b.16. ende 19.a.4

l Esai. 44.a.3 Ioel 2.c.28 Act. 2.a.4 ende 11.b.15

9

Ende het gheschiedde in die dagen, dat Iesus van Nazareth quam wt Galilea, ende wert van Ioanne ghedoopt in den Iordaen.

B.10

^m Ende terstont als hy op quam van den water, sach hy de Hemelen open gaen, ende den Gheest ghelijck een Duyue nederkomen op hem.

m Matthei 3.b.13 Lucc 3.c.21 Ioannis 1.d.32

11

ⁿ Ende daer geschiedde een stemme wt de Hemelen, ⁺ seggende: Du bist mijn wel lieue Sone, in den welcken ick mijn wel behaghen ghenomen hebbe.

n Esai. 42.a.1 Matthei 3.b.17 ende 17.a.5 Marc. 9.a.7 Luce 3.c.22 ende 9.d.35 Coloss. 1.b.13 2 Petr. 1.b.17

+ Iesus wort gedoopt.

12

^o Ende terstont dreef hem de Gheest wt in de woestijne.

o Matthei 4.a.2 Luce 4.a.1

13

Ende hy was daer in de woestijne veertich daghen beproeft van den Satan: ende was oock by de wilde beesten, ende de Enghelen dienden hem.

14

^p Ende na dat Ioannes ouergheleuert was, ⁺ quam Iesus in Galileam predikende het Euangelium des Koninckrijcks Gods,

p Matthei 4.b.12 Luce 4.b.14 Ioannis 4.e.43

+ Christus predickt.

15

Ende segghende: de tijdt is veruult, ende het Koninckrijcke Gods is na by ghekomen. ^q Betert v, ende ghelooft den Euangelio.

q Esai. 56.a.1

16

^* Ende wandelende by de Galileische Zee, sach hy Simonem ende Andream synen broeder, haer net in de Zee werpende (want sy waren visschers.) ⁺

* Matthei 4.b.18 Luce 5.a.1

+ Simon ende Andreas worden geroepen.

17

Ende Iesus seyde tot hen: Koemt na my, ende ick sal v maken ^r visschers der menschen te worden. ⁺

r Ierem. 19.b.16 Ezech. 47.b.10

+ Visschers der menschen.

18

^s Ende terstont verlatende hare netten, volchden sy hem.

s Matthei 19.c.27 Marci 10.c.28. Luce 5.b.11. ende 18.c.28

19

^t Ende van daer een weynich voortghegaen [wesende] sach hy Iacobum den sone Zebedei, ende Ioannem synen broeder oock int schipken hare netten vermaken. ⁺

t Matth. 4.c.21

+ Iacobus ende Ioannes.

C.20

Ende hy riepse terstont, ende sy verlatende haren vader Zebedeum in het schipken met den huerlinghen, volchden hem na.

21

^u Ende sy gingen te Capernaum, ⁺ ende terstont op de Sabbathen ghinck Iesus in de ^x vergaderinghe ende leerde.

u Matthei. 4.b.13 Luce 4.d.31

+ Christus leert in de vergaderinghen.

x Of, Synagoge

22

^y Ende sy verschrickten ouer syne leere: want hy leerde als macht hebbende, ende niet als de Schriftgheleerde.

y Matth. 7.c.28 Luce. 4.d.32

23

^z Ende daer was in hare vergaderinghe een mensche met eenen onreynen gheest, ⁺ de welcke wt riep:

z Luce 4.d.33

+ De beseten wort ghereynicht.

24

Seggende: Ey ^a wat hebstu met ons te doen, Iesu van Nazareth? Bistu gekomen om ons te verderuen? Ick weet wie du bist [namelick] de heylighe Gods.

a Of, wat hebben wy met dy te doen,

25

Ende Iesus strafte hem, segghende: swijcht stille, ende gaet wt van hem.

26

Ende de onreyne gheest hem scheurende, ende roepende met luyder stemmen, ghinck wt van hem.

27

Ende sy verschrickten hen alle, so dat sy malkanderen vraechden, seggende: Wat is dit? Wat nieuwe leere is dese, ⁺ dat hi oock met machte den onreynen gheesten ghebiedt, ende zijn hem gehoorsaem?

+ Nieuwe leere.

[fol. 14v]

28

Ende zijn gheruchte ginck terstont wt in dat gheheele omligghende lant van Galilea.

29

^b Ende van stonden aen gingen sy wt de vergaderinghe, ende quamen in het huys Simonis ende Andree, met Iacobo ende Ioanne.

b Matth. 8.b.14 Luce 4.d.38

D.30

Ende Simons wijfs moeder lach met de kortsen: ⁺ ende sy seyden hem terstont van haer.

+ Petrus schoonmoeder wordt ghesont.

31

Ende tot haer gaende ende vattende haer hant, heeft hyse opgeheuen, ende de kortse heeft haer terstont verlaten: ende sy diende hen.

32

^c Des auonts als de Sonne onder was, ⁺ brochten sy tot hem alle krancken, ende die van den Duyuel ghequelt waren.

c Matth. 8.b.16 Luce 4.e.40

+ Vele worden geheelt.

33

Ende de geheele stadt was vergadert voor de deure.

34

Ende hy ghenasser vele die van menigherley sieckte kranck waren: ⁺ ende dreef veel Duyuelen wt, ende liet de Duyuelen niet spreken, ^d dat sy hem kenden.

+ Christus was den Duyuelen bekent.

d Ofte, want

35

^e Des morgens noch seer vroech, stont Iesus op ende ghinck wt, ⁺ ende hy ginck henen na een woeste plaetse, ende badt aldaer.

e Luce 4.e.42

+ Ghebet.

36

Ende Simon ende die met hem waren, volchden hem na.

27[37]

Ende als sy hem vonden, ⁺ seyden sy tot hem: Sy soecken dy alle.

+ Predickt in de vergaderinge.

38

Ende hy seyde tot hen: Laet ons in de naeste vlecken gaen, op dat ick daer ooc predike, ^f want daer toe ben ick wtghegaen.

f Esai. 61.a.1 Luce 4.b.18

39

Ende hy predickte in hare vergaderingen in gheheel Galilea, ⁺ ende dreef de Duyuelen wt.

+ De malaetsche wordt ghesuyuert.

E.40

^g Ende daer quam een malaetsch mensche tot hem, biddende hem, ende knielende voor hem, ende seggende: So du wilt du kanst my reynigen.

g Matth. 8.a.2 Luce 5.b.12

41

Iesus beroert zijnde met barmherticheyt, stac syne hant wt, raeckte hem, ende seyde hem: Ick wil, wort ghereynicht.

42

Ende als hy dat ghesproken hadde, terstondt ghinck de malaetscheyt van hem wech, ende hy wert ghereynicht.

43

Ende als hy hem ghedreycht hadde, sandt hy hem terstont wt,

44

Segghende: Siet toe dat du dit niemande segghest: maer gaet henen ende verthoont dy den Priestere, ende offert voor dyne reyninghe het ghene ^h dat Moses beuolen heeft, hen tot een ghetuyghenisse.

h Leuit. 13.a.2 ende 14.a.1.

45

Maer als hy wtghegaen was, begonste hy vele dinghen te openbaren, ende dat woordt te verbreyden: so dat Iesus niet meer mochte openbaerlick in de stadt komen, maer was buyten in de woeste plaetsen: ende sy quamen tot hem van allen eynden.