Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xv. Capittel.

1. Christus verdoemt de gheboden der menschen, ende haer gheueynstheyt, 17. bewijsende wat den mensche ontreynicht, 22. verlost de dochter der Cananeischer vrouwe, 32. ende versaedt vier duysent mannen met seuen brooden ende weynich visschen.

A.1

DOe ^a quamen tot hem de Schriftgheleerden ende Phariseen van Ierusalem, segghende:

a Marci 7.a.1

2

Waerom ouertreden dyne Discipulen de insettinghe der Ouderen? Want sy en wasschen hare handen niet als sy broot eten.

3

Hy antwoordde ende seyde hen: ⁺ Waeromme ouertreedt ghy oock dat gebot Gods door uwe insettinghe?

+ Menschen geboden.

4

^b Want God heeft gheboden, seggende: Eert dynen vader ende dyne moeder. ^c Ende wie synen vader of zijn moeder vloect, die sal de doot steruen.

b Exod. 20.b.12 Deut. 5.b.16 Syrach 3.a.9 Ephe. 6.a.2

c Exod. 21.b.17 Leuit. 20.a.9 Deut. 27.b.16 Prouerb.20.c.20

5

Maer ghy segt, so wie daer seyt tot synen vader of tot zijn moeder: So wat gaue van my gheoffert wort, sal dy te nutte komen, [die doet wel] ende en sal synen vader noch zijn moeder niet eeren.

6

^d Ende ghy hebt Gods ghebot te niete ghemaeckt om uwe insettinghe. ⁺

d Mar. 7.b.13 1 Timoth. 4.a.3 2 Timoth. 3.a.2

+ Sy leerden dattet beter was Gode gauen te gheuen dan syne Ouders te helpen.

7

Ghy geueynsde, wel heeft Esaias van v ghepropheteert, segghende:

8

^e Dit volck koemt by my met den monde, ende eert my met de lippen, maer haer herte is verre van my.

e Esai 29.b.13 Ezech. 33.d.31 Marci 7.a.6

9

Maer te vergheefs eeren sy my, ^f leerende voor leeringhen, gheboden der menschen.

f Col. 2.b.18.c.20 Marci 7.a.6 Ezech. 33.d.31

B.10

Ende als hy de schare tot hem geroepen hadde, seyde hy hen: Hoort ende verstaet.

11

^g Dat ten monde ingaet, en ontreynicht den mensche niet: maer wat ten monde wt koemt, dat ontreynicht den mensche.

g Act. 10.b.15 Rom. 14.b.17.c.20 Tit. 1.b.15

12

Ende syne Discipulen bykomende, ⁺ seyden hem: Hebstu niet bekent dat de Phariseen dit woort hoorende, gheerghert zijn gheweest?

+ Erghernisse.

13

Hy antwoordde, ende seyde: ^h Alle plantinghe die mijn Hemelsche Vader niet geplant en heeft, sal wtgheroeyt worden.

h Ioan. 15.a.2 Act. 5.d.38

14

Laetse [varen] ⁱ sy zijn blinde leydtslieden der blinden, ende indien de een blinde den anderen blinden leyt, so sullen sy beide in de gracht vallen.

i Esai. 42.b.19 Luce. 6.d.39

15

Petrus antwoordende, seyde tot hem: Verklaert ons dese ghelijckenisse.

16

Iesus seyde: Sijt ghy oock noch sonder verstant?

17

En verstaet ghy noch niet, dat, so wat ten monde ingaet, dat het tot den buyck ingaet, ende wort inden stoelganck wtgheworpen.

18

Maer dat ten monde wt koemt, ⁺ dat koemt wt het herte, ende dat ontreynicht den mensche.

+ Wat den mensche ontreynicht.

19

^k Want wt het herte komen boose ghedachten, moort, ouerspel, hoererien, dieuerien, valsche ghetuyghenissen, lasteringhen.

k Gene. 6.a.5 ende 8.c.21 Ierem. 17.a.9 Prouerb. 6.b.14

C.20

Dese zijnt die den mensche ontreynigen: maer met onghewasschen handen te eten, dat ontreynicht den mensche niet.

21

^l Ende Iesus van daer gaende, is gheweken tot de eynden Tyri ende Sidonis.

l Marci 7.c.24

22

Ende siet, ⁺ een Cananeische vrouwe (van die eynden wtgegaen) riep, seggende tot hem: Heere Dauids sone ontfermt dy myner, mijn dochter is deerlick vanden Duyuel ghequelt.

+ De Cananeische vrouwe.

23

Ende hy en antwoordde haer niet een woort. Doe zijn syne Discipulen toeghetreden, ende hebben hem ghebeden, segghende: Verlaetse, want sy roept ons na.

24

Maer hy antwoorddende, seyde: ^{+ m} Ick en ben niet ghesonden dan tot de verloren schapen des huys Israels.

+ Christus den Ioden gesonden.

m Matth. 10.a.6 Act. 13.e.46

25

Ende sy quam, ende aenbadt hem, seggende: Koemt my te hulpe.

26

Maer hy antwoordde, ende seyde: Het en is niet goet het broot der kinderen te nemen, ende den hondekens toe te worpen..

27

Ende sy seyde: Ia Heere: Want de hondekens eten van de brocxkens die van haerder heeren tafel vallen.

28

Doe antwoordde Iesus, ende seyde tot haer: ⁺ O vrouwe, groot is dijn gelooue, dy gheschiede ghelijck du wilt. Ende haer dochter is ghesont gheworden van dier vren aen.

+ Ghelooue.

29

Ende als Iesus van daer ghegaen was, quam hy by de Galileetsche Zee: ende klam op eenen berch, ende sat daer neder.

D.30

ⁿ Doe quamen vele scharen tot hem, brenghende met hen kreupele, blinde, stomme, lamme, ende veel andere: ende wierpense voor de voeten Iesu, ende hy heeldese.

n Matth. 11.a.3 Luce 7.c.22 Esai. 29.b.18 ende 35.a.5

31

So dat de scharen hen verwonderden, siende de stomme spreken, de lamme ghesont, de kreupele wandelende, ende de blinde siende: ende sy presen den God Israels.

32

^o Ende Iesus syne Discipulen roepende, seyde: Ick worde beroert met barmherticheyt ouer de scharen: want sy nu drye daghen by my ghebleuen zijn, ende en hebben niet te eten: ende ick wilse niet vastende laten gaen, op dat sy op den wech niet en beswijmen.

o Marci 8.a.1

33

Ende syne Discipulen seyden tot hem: Van waer krijgen wy so veel broots in de woestijne, om so groote scharen te ^p spijsen?

p ofte, zadighen

34

Ende Iesus seyde tot hen: Hoe veel brooden hebt ghy? Sy seyden: Seuen, ende weynich vischkens.

35

Doe gheboot hy den scharen neder te sitten op der Aerden.

36

Ende de seuen brooden ende de vischkens ghenomen hebbende, ^q dancte hy, ende brackse, ende gafse synen Discipulen, ende de Discipulen gauense den volcke.

q 1.Sam. 9.b.13

37

Ende sy aten alle, ende werden ^r versaedt: ende sy namen op dat van de brocken ouerghebleuen was, seuen volle koruen. ⁺

r Ofte, ghespijst

+ 4000. mannen met seuen brooden ghespijst.

38

Ende die daer gheeten hadden, waren vier duysent mannen, sonder de vrouwen, ende kinderen.

[fol. 8r]

39

Ende als hy de scharen hadde ghelaten, tradt hy in een schipken, ende quam in de palen Magdala.