Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xiij. Capittel.

Antiochus ende Lysias bereyden haer teghen de Ioden. Iudas versamelt het volck, ende ghebiedt hen God aen te roepen: hij koemt voor Modin, ende doet eenen grooten slacht.

A.1

INden hondert neghen ende veertichsten Iare, ⁺ quam het voor Iuda, ende de synen, dat ^a Antiochus Eupator, met eener grooter macht teghen Iudeam tooch, ende Lysias zijn Voormonder ende ouerste Raet met hem.

+ Antiochus Eupator rustet hem teghen Iuda

a 1.Macha. 6.c.28.

2

Ende hadden hondert ende tien duysent Griecsche voetknechten, ende vijf duysent ende dry hondert te peerde, twee ende twintich Elephanten, ende dry hondert wagenen met ijseren tacken.

3

Daertoe hadde hem oock Menelaus tot hen ghegheuen, ende vermaendde Antiochum met grooter huychelie, ten verderue zijns vaderlandes, op dat hy daer door het Hooghe priesterampt verkreghe.

4

Maer de ^b Koninck aller Koninghen, verweckede Antiochi moedt, dat hy den afualligen schalck straffede: want Lysias seyde hem, ^c hoe dat hy een oorsake ware, alle des onuredes: daeromme liet hy hem na Berea voeren, ende hem na haers lants wijse, aen derseluer plaetse dooden.

b 1.Timo. 6.b.15. Apocal. 17.b.14. ende 19.b.16.

c 2.Mach. 4.c.25.

5

Want daer was eenen torren, ⁺ vijftich ellen hooghe vol asschen, ende op der asschen een ommeloopende ende ghetacket rade,

+ Menelaus wort gheraeybraeckt.

6

Daer raeybraecktemen de Godslasteraers ende groote boosdaders mede.

7

Sulck eene doodt, moeste de afuallighe Menelaus oock steruen, ende niet begrauen worden.

8

Ende hem geschiedde recht: want dewijle hy hem so dickmaels aen des Heeren Altaer, daer dat heylighe vyer ende assche op was, versondicht hadde: so heeft hy oock op der asschen moeten ghedoodet worden.

9

De Koninck nu was seer vergrimmet op de Ioden, ⁺ ende dachte so grouwelicken met hen om te gaen, ghelijck als zijn vader met hen omghegaen hadde.

+ Antiochus Eupator grousaemheyt.

B.10

Dat wert Iudas ghewaer, ⁺ ende gheboot den gantschen volcke, ^d sy souden dach ende nacht den Heere aenroepen, dat hy hen nu oock, ghelijck als menichmael te voren, teghen die helpen woude, diese des Wets, des vaderlandts ende des Heylighen Tempels, beroouen wouden.

+ Iudas vermaent de syne ten gebede.

d 1.Mach. 4.b.10. ende 9.e.46. 2.Macha. 10.b.16. 2.Paralip. 20.a.3.

11

Ende dat hy dat volck, dat hem nu nauwelic een weynich verhaelt hadde, niet en woude in der veruloeckten Heydenen handen gheuen.

12

^e Doe sy nu sulcks eendrachtelicken met eenander deden, ende baden den barmhertighen God met weenen ende vasten, ende laghen dry gantsche dagen op de Aerde, doe troostedese Iudas, ende hietse tot hem komen.

e Iudic. 6.b.13. ende 7.b.19.

13

Ende doe hy ende de Oudtsten, by malcander waren, beraedtslaechde hy hem met hen, Hy woude, eer de Koninck met synen heyre in Iudeam quame, ende de stadt inname, hem tegen trecken, ende de sake met Gods hulpe eynden.

14

Ende beual hen also Gode, ende vermaende zijn volck, dat sy vrijmoedich tot inden doot strijden wouden, om te behouden de Wet, den Tempel, de stadt, het vaderlant ende regiment.

15

Ende legherde hem by Modin, ⁺ ende gaf hen dese woorden tot een lose: God gheeft ouerwinninghe: daer na maeckte hy hem op, in der nacht, met den allerbesten krijchsknechten, ende viel den Koninck in synen leger, ende versloech by ^† vier duysent mannen, ^fende de voorste Elephanten, met tsamen allen, die in de torrens daer op waren.

+ Machabeus lose

† An. twee. And. veertien.

f 1.Mach. 6.e.43.

16

Daer mede brachten sy een groote verschrickinghe ende vreese, in het gantsche legher.

17

Ende toghen eerlicken ende gheluckelicken daeruan, des morghens doe de dach aenbrack: want God was haer hulper gheweest.

18

De Koninck nu als hy versocht hadde, dat de Ioden so koene waren, wendede hy hem, ende tooch door onweghesame plaetsen.

19

Ende leydde zijn volck voor de sterckte der Ioden ^g Bethzura, daer gheen besettinghe inne en was: maer hy wert daer oock in de vlucht geslaghen, ende en richtede niets wt, ende leedt schade.

g 1.Mach. 4.g.61 ende 6.d.31.e.49. 2.Machab. 11.a.5.

C.20

Want Iudas schickede alle nootdruft in de sterckten.

21

Maer daer was een onder den Ioden, met name Rodokus, ⁺ die verriedt den vyanden alle heymelickheyt: maer men ^* wert syner gewaer, ende grepen hem, ende ^† iaechden hem wech.

+ Rodokus.

* verkondtschapte hem,

† An. sloten hem in de geuanckenisse.

22

Daer na wert de Koninck anders ghesint, ende maeckte vrede met dien te Bethzura, ende tooch daer van, ende sloegh teghen Iudam, ende verloos de slachtinghe.

23

Ende de wijle hy beuonden hadde, dat Philippus afgheuallen was, ^h dien hy te Antiochia ten Stadthouder ghelaten hadde, verschrack hy

h 1.Mach. 6.b.14.

[fol. 70r]

seer: ende liet met den Ioden handelen, ende verdroech hem met hen: ende swoer het verdrach te houden, ende wert also haer vrient: ende offerde, ende eerde den Tempel, ende hieldt hem vriendelick teghen de stadt.

24

Ende nam Machabeum aen tot eenen vriende, ende maeckte hem ten Hooftmanne, van Ptolomaida aen tot aen de Gerreners.

25

Maer als de Koninck te Ptolomais quam, saghen de Ptolomaiers het verdrach niet gheerne: want sy besorchden hen, men en soude hen gheen ghelooue houden, ghelijck als sy gheen ghelooue ghehouden hadden.

26

Doe tradt Lysias openbaer op, ende ontschuldichde den Koninck, ende ouerrededese, dat sy te vreden werden, ende stildese, dat sy hen alles goedes tot hem voorsien souden: daer na reysde hy weder te rugge na Antiochien: also isset met deses Konincx reyse ende wederkoemste toeghegaen.