Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

[fol. 68v]

Dat xj. Capittel.

Uan Lysias voornemen, ende hoe Machabeus hem wederghestaen heeft. Wat hulpe ende bescherminghe God hem bewesen heeft. Lysias ende Machabeus wordens eens.

A.1

DOe nu Lysias, ⁺ des Konincx Voormonder ende Oom, ^a ende ouerste Raet, dit alle gewaer wert, dede het hem seer wee.

+ Lysias toch tegen de Ioden.

a 2.Mach. 10.b.11.

2

Ende bracht tesamen, tachtentich duysent mannen, ende den gantschen ruyters tocht, ende tooch in dier meyninghe teghen de Ioden, dat hy de Heydenen in de stadt setten,

3

^b Ende den Tempel tot synen Iaerlicken nutte ghebruycken woude, ghelijck als andere Heydensche Kercken, ende het Priesterdom Iaerlicx versetten.

b Ioan. 2.b.14.

4

Maer hy en dachte niet, dat God noch machtigher ware: ^c maer verliet hem op den grooten hoop, dien hy te peerde ende te voete hadde, ende op de tachtentich Elephanten.

c Iesa. 36.a.8. Psalm. 20.a.8. Iudith 9.a.8. 4.Reg. 19.c.22.

5

Als hy nu in Iudeam quam, leyde hy hem voor een vlecke ^d Bethzura ghenoemt, dat van Ierusalem by vijf veldt weechs lach, in eenen gheberchte.

d 1.Mach. 4.g.61. ende 6.e.49. 2.Macha. 13.b.19.

6

Doe nu Machabeus, ende de syne hoorden, dat hy de vlecke bestormde, ^e baden sy ende de gantsche hoop, met suchten ende tranen, den Heere, dat hy eenen goeden Enghel wtsenden woude, die Israel holpe.

e 2.Para. 20.a.3. 1.Mach. 9.e.46. 2.Macha 10.b.16.c.25.

7

Ende Machabeus was de eerste, die hem rustede: ende vermaendde de anderen, dat sy hen met hem waghen, ende haren broederen helpen wouden: ende toghen also vrijmoedichlicken wt met malcander,

8

Ende also haest als sy wt der stadt Ierusalem wt quamen, ^f verscheen hen een Ruyter, in eenen witten kleede, ende guldenen harnasche, ende tooch voor hen henen.

f 2.Macha. 3.c.25. ende 10.c.29. 3.Machab. u.198.

9

Doe loefden sy alle den barmhertigen God, ende werden koene, dat sy hare vyanden slaen wouden, wanneer sy oock schoon de allerbooste gedierten waren, ende ijseren mueren voor hen hadden.

B.10

Met sulcken moede tooch het gantsche heyr voort met haren hulper, ⁺ den welcken hen de barmhertighe God, vanden Hemel ghesonden hadde,

+ Iudas Machabeus ouerwint den Lysiam.

11

Ende grepen hare vyanden aen, ⁺ ghelijck als leeuwen, ende versloeghen harer elf duysendt te voete, ende sesthien hondert te peerde.

+ 11000. Heydenen te voete, ende 1600. te peerde, worden verslagen

12

Ende dreuen de andere alle in de vlucht, so dat de meeste hoop, die daer van quam, verwondet wert: ende Lysias vloodt oock selues schandtlicken, ende ontquam.

13

Doch Lysias was een vernuftich man: doe hy nu de slachtinghe, die hy verloren hadde, by hemseluen bedachte, ende sach, dat het Iodische volck onouerwintlick was, dewijle hen God de Almachtighe also bystont,

14

Schickede hy tot hen, ⁺ ende boodt hen vrede aen, op redelicken middel, ende seyde hen daer beneuen toe, hy woude den Koninck daer toe brenghen, dat hy haer goede vriendt worde.

+ Eenen vrede wordet opgherichtet met Iuda.

15

Machabeus liet het hem wel behagen: want hy sach, dattet het beste was: ende de Koninck verwillichde in het verdrach, dat Lysias met Machabeo ende den Ioden ghemaeckt hadde.

16

Ende de brief, ⁺ welcken Lysias den Ioden toeschreef, luydde also: Lysias ontbiedt den Ioden synen groet.

+ Lysias brief aen de Ioden.

17

Iohannes ende Absalon, uwe geschickede, hebben eenen brief ghebracht, ende ghebeden om de sake, daer sy om wtghesonden waren.

18

Wat nu den Koninck aen te dragen geweest is, dat hebbe ick ghedaen: ende hy heeft alles wat nutte ende moghelick is, bewillicht.

19

Ist dat ghy nu ghetrouwe zijt, ende ghelooue houdet, so wil ick my oock voortaen beulijtighen, dat ick tot uwen besten zy.

C.20

Ende van eenen yegelicken Artijckel in sonderheyt, hebben uwe ende myne gheschickeden beuel, v breeder te onderrichten.

21

Hiermede Gode beuolen. Datum inden hondert ende acht ende veertichsten Iare, aen den vier ende twintichsten dage der maent Dioscori.

22

Des Konincx brief luydde also: ⁺ Koninck Antiochus, ontbiedt synen broeder Lysia, synen groet.

+ Antiochi Eupator brief aen Lysiam.

23

^g Na den mael onse vader van hier ghescheyden, ende een God gheworden is, so en is ons niet lieuers, dan dat daer vrede in onsen Rijcke zy: op dat een yeghelick het syne waernemen konne.

g 2.Macha. 9.c.28

24

Nu hooren wy, dat de Ioden niet hebben willen verwillighen, in de veranderinghe haers Godsdiensts, op de Heydensche wijse, maer willen by haren ghelooue blijuen, ende bidden derhaluen, datmense wille daerby laten blijuen.

25

Dewijle wy het nu voor goet aensien, dat dit volck oock in vrede leue, ende stille zy: so is onse meyninge, datmen hen haren Tempel weder ingheue, ende hen by haren regimente ende wesen, als het hare vooruaders ghehouden hebben, late blijuen.

26

Daeromme woudestu sommighe tot hen senden, ende vrede met hen maken: op dat sy, wanneer sy onse meyninghe weten, seker zijn, ende hare wijse sonder alle sorghe, waernemen moghen.

27

Des Konincx brief aen de Ioden, ⁺ luydde also: De Koninck Antiochus, ontbiedt den Rade ende der Ghemeynte der Ioden, synen groet.

+ Des Konincx brief aen de Ioden.

28

Wanneert v alle wel ghinge, dat hoorden wy gheerne: ons gaet het noch wel,

29

Menelaus heeft ons berichtet, hoe dat ghy begheert in onse lant te reysen, ende uwen handel by ons te voeren.

D.30

Daeromme sullen alle de Ioden, die tusschen dit ende den dertichsten daghe Aprilis reysen sullen, een vrij seker gheleyde hebben,

31

Hen te houden met eten ende anderen doen, na harer Wet, ghelijck als te voren: oock en sal niemande gheen leedt gheschieden, om des willen, dat tot noch toe teghen ons ghedaen is.

32

Tot ghetuyghenisse van desen, hebben wy Menelaum tot v schicken willen, om v breeder bericht daer van te doen.

33

Hier mede Gode beuolen. Inden hondert ende achtenueertichsten Iare, aen den vijftienden daghe Aprilis.

34

Oock schreuen de Romeynen den Ioden, ⁺ gelijck als volcht: Quintus ^† Mutius ende Titus Manlius, der Romeynen gheschickeden, ontbieden den Ioden haren groet.

+ Der Romeynen brief aen de Ioden.

† An. Memmius

35

Alles wat v Lysias des Konincx Oom, toeghestaen heeft, dat bewillighen wy oock.

36

Dewijle hy het nu voor goet aensiet, datmen sommighe Artijckelen voor den Koninck brenghen late, so beraedtslaecht v onder malcander, ende schicket met den allereersten yemandt tot ons, dat wy ons met malcander vereenighen: want wy trecken alsnu na Antiochien.

37

Daeromme snellet v, ende schicket sommige herwaerts, op dat wy weten, hoe ghy gesinnet zijt.

38

Hiermede Gode beuolen. ^h†

h† And. Datum Inden hondert, etc. Aprilis.