Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ix. Capittel.

Uan Antiocho ende zijn hoochmoedicheydt, ende hoe hy van God ghestraft werdt, ende waertoe hy hem ten laetsten begaf.

A.1

OM ^a deselue tijt moeste Antiochus met schanden weder wt Persien trecken. ⁺

a 1.Macha. 6.a.1.

+ Antiochus moet met schanden wt Persien trecken.

2

Want als hy na Persepolin ghetoghen was, ende hadde hem daer onderstaen, de Kercken te plonderen, ende de stadt in te nemen, waren de burghers op, ende weerden hen, ende dreuen Antiochum te rugghe, dat hy met schanden moeste aftrecken.

3

Als hy nu te ^b Ecbathana was, quam het voor hem, hoe het Nicanor ^c ende Timotheo gegaen ware.

b Iude. a.1.

c 1.Mach. 5.d.34.

4

Doe vergrimmede hy, ende dachte de smaetheydt aen den Ioden te wreken: ende voer dach ende nacht, op dat hy doch in korten henen quame: want Gods toorne dreef hem, dat hy so hoochmoedighen ghesproken hadde: So haest als hy te Ierusalem quame, so woude hy van der stadt eenen doodenkuyl maken.

5

^d Daeromme strafte hem de Almachtige Heere, ⁺ de God Israels, ^e die alle dinck siet, met eene heymelicke plaghe, die niemant heylen en konde: want so haest als hy dat ghesproken hadde, quam hem sulck een snijdinghe in den lijue, ende sulck een groot ^* knijpen in den darmen, datmen hem niet helpen en konde.

d 2.Mach. 7.b.17.

+ God straft Antiochum den Edelen.

e 2.Para. 16.a.9. Psalm. 33.b.13. Prouer. 15.a.3. Syrac. 23.c.27.

* Of, krimpen

6

Ende voorwaer hem gheschiedde euen recht, ^f daeromme dat hy andere lieden met menigherleye, ende te voren onghehoorder martelie, gheplaecht hadde, noch en liet hy van synen hoochmoede niet af:

f 2.Macha. 6.b.18 7. ca.

7

Maer werdt noch ^* rasender, ende brandde van boosheydt teghen de Ioden, ende snelde hem: ende int rennen viel hy so hardt van den waghen, dat het hem in alle syne lidtmaten scheurde.

* Of, woedhiger

8

Doe moeste die (die hem te voren van grooter hoouaerdie duncken liet, hy woude der Zee ghebieden, ende de berghen op eenander setten) van eenen eenighen valle, hem op eener rosbare draghen laten, dat yegelick vrij aen hem sach de macht Gods:

9

Oock wiessen ^g maden wt den veruloeckeden lijue, ⁺ ende veruuylede met grooter smerten, dat daer gantsche stucken van synen lijue vielen: ende stanck so seer, dat niemant voor den stancke blijuen en konde.

g Act. 12.c.23.

+ Gods straffe ouer Antiochum.

B.10

Ende die hem te voren duncken liet, dat hy aen den Hemel roerde, dien en konde niemandt verdraghen, om des onlijdtlicken stancks wille.

11

Doe moeste hy van synen hoochmoede aflaten, ende hemseluen bekennen, dewijle hy van God also aenghegrepen was, ende de smerten altoos grooter werden.

12

Ende en konde ten laetsten den stanck selues niet meer verdraghen. ^h Doe sprack hy: Het is doch recht, datmen hem voor God verootmoedighe, ende dat een sterflick mensche so vermeten niet en zy, dat hy hem duncken late: Hy zy Gode ghelijck.

h 2.Mach. 7.d.37.

13

Ende de Boosewicht hief aen, ⁱ ende badt tot den Heere, die hem nu niet meer ouer hem ontfermen en woude.

i Psalm. 109.a.7. Ioan. d.31.

14

Ende geloefde, dat hy de Heylighe stadt, ^k die hy te voren dachte te verdelghen, ende eenen doodenkuyl daeruan te maken, woude vrij laten.

k 2.Mach. 9.a.4. 1.Machab. 3.d.35.

15

Ende de Ioden, die hy te voren niet weerdt en achtede, dat sy souden begrauen worden, maer haer den vogelen ende ghedierten woude te verslinden gheuen: die woude hy vrij laten, ghelijck als de burghers te Athenen. ⁺

+ Athene.

16

Ende den heylighen Tempel, dien hy te voren berooft hadde, woude hy met allerley cieraet weder cieren, ende veel meer heylighes dincks daerin gheuen, dan daer te voren geweest ware: ende wat iaerlicks in de offeren verdaen werdt, dat woude hy van synen eyghen renten gheuen.

17

Daertoe woude hy selues een Iode worden, ende aen allen eynden de macht Gods prijsen ende verkondighen.

18

Ende doe de kranckheyt niet en woude aflaten: want Gods rechtueerdighe tooren, was te hardt ouer hem ghekomen: doe vertwijffelde hy aen synen leuen, ende schreef dese ootmoedighe schrift aen de Ioden, ghelijck nauolghet.

19

Antiochus de Koninck ende Vorst, ⁺ ontbiedt den vromen Ioden synen groet.

+ Antiochus schrijft aen de Ioden.

C.20

So ghy met tsamen uwen kinderen frisch ende ghesondt zijt, ende het v wel gaet: Dies dancke ick God: maer ick ben seer kranck.

21

Dewijle ick gheerne woude eenen ghemeynen vrede behouden, ghelijck het dan de noodt eysschet, na dien ick op der reyse wt Persien, kranck gheworden ben:

22

So dencke ick ghenadichlicken aen uwe trouwe ende vriendtschap, hoewel ick hope, het sal beter met my worden.

23

Ende nademael mijn vader, als hy in de ouerlanden tooch, eenen Koninck na hem maeckte:

24

Op datmen wiste (wanneer daer erghens een ongheluck gheuiele, oft anders onurede werde) wie heere zijn soude, ende het Rijcke niet van malcanderen en quame.

25

Also ick oock, dewijle dat ick sie, dat de omligghende Vorsten, na mijn Koninckrijck ^† pooghen, wanneert my qualick ghinghe: so hebbe ick mynen sone Antiochum ten Koninck gemaeckt, dien ick v dickwils trouwelick beuolen hebbe, wanneer ick in de ouerlanden ghetoghen ben: denseluen beuele ick v nu oock.

† And. trachten

26

Derhaluen vermane ende bidde ick v, omme aller weldaden wille, die ick allen int ghemeyne, ende in sonderheyt teghen eenen yeghelicken, bewesen hebbe: Dat ghy my ende mynen sone, voordtaen vrientlick ende trouwe zijn willet.

27

Want ick verhope my dies tot hem, hy sal hem genadichlick ende vriendelick teghen v houden, ende myne wijse volgen.

28

^l Also sterf de Moorder ende Godslasteraer Antiochus, ⁺in grooten smerten (ghelijck als hy anderen lieden ghedaen hadde) in eenen vreemden lande, ende in der wildernisse, eens iammerlicken doodts.

l Dani. 8.c.26. 1.Macha. 6.b.16.

+ Antiochus sterft.

29

Ende Philippus, die met hem opgheuoedt was, ^m brachte hem ter Aerden: ende dewijle hy hem voor des Antiochi sone vreesede, vloodt hy in Egypten, tot den Koninck Ptolomeum Philometor.

m Of, beschickte