Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat v.Capittel.

Doe Antiochus wederom na Egypten reysede, werden wonderlicke teeckenen te Ierusalem ghesien. Iason oueruiel de stadt, ende handelde grouwelick, maer moeste schandelick ontloopen. De Koninck quam wt Egypten, ende nam de stadt wederomme in met groote bloedtstortinghe, ende handelde grouwelick.

A.1

OM ^a deselue tijt, tooch Antiochus ten twedden mael, ⁺ in Egypten.

a 1.Mach. 1.b.18.

+ Een ghesichte wordt in der locht gesien.

2

^b Ende men sach in der gantscher stadt, veertich daghen lanck na eenander, in der locht, Ruyters in guldenen harnassche, met langen glauien in eener slachtordeninghe.

b 2.Reg. 7.a.6 Iesa. 13.a.4.

3

Ende men sach, hoe sy te samen quamen, ende henseluen met den glauien ende schilden weereden: ende hoe sy de sweerden toghen, ende tegen eenander schoten, ende hoe het gulden harnasch blinckerde, ende dat sy menigherleye harnasch hadden.

4

Doe badt alleman, dat het doch niet quaedts beduyden en mochte.

5

Maer daer werdt een valsch gheschrey, ⁺ hoe dat Antiochus soude doot zijn. Doe nam Iason by duysendt mannen tot hem, ende greep de stadt aen, eer sy hen dies versaghen: ende als hy de mueren met den synen opgeklommen, ende de stadt inghenomen hadde, vloodt Menelaus op de borcht.

+ Iasons hinderlicke listighe stucken.

6

Ende Iason verworghede syne burgers iammerlicken, ende en dachte niet, dewijle dat hem also gheluckede tegen syne vrienden, dat het zijn groote ongeluck ware: maer liet hem duncken, hy hadde gheluck teghen syne vyanden, ende niet teghen syne burghers.

[fol. 65v]

7

Hy en konde nu ghelijckewel het Regiment niet innemen, maer kreech synen loon, als hy verdienet hadde, ^c ende vloodt met schanden weder in der Ammoniter landt.

c 2.Mach. 4.c.26.

8

Daer werdt hy ten laetsten verklaecht, ⁺ voor Areta der Araber Koninck, dat hy van eener stadt in de andere moeste vlieden, ende nerghens seker en was, oock was hem alleman vyandt, als eenen, die van syner Wet afuallich was, ende alleman veruloeckte hem, als eenen verrader ende vyandt zijns vaderlandts, ende is also in Egypten verstooten worden.

+ Areta Koninc in Arabien.

9

Ende ghelijck als hy vele lieden, ⁺ wt haren vaderlande verdreuen hadde, so moeste hy oock selues in ellende steruen, te Lacedemon, daer hy hem verhopede te onthouden, dewijle dat sy met malcanderen vrienden waren.

+ Iason sterft te Lacedemonien.

B.10

Maer ghelijck als hy vele onbegrauen wech gheworpen heeft: also is hy oock wech ghestoruen, dat niemandt leedt omme hem ghedraghen en heeft: ende en heeft niet alleene dat gheluck niet ghehadt, dat hy in synen vaderlande ware begrauen worden, maer heeft oock in der vreemden lande, gheen graf hebben konnen.

11

Als sulcks voor den Koninck quam, ⁺ dachte hy, dat gantsch Iudea soude van hem afuallen: ende tooch in grimmicheydt in Egypten, ^d ende nam Ierusalem met gheweldt in,

+ Antiochus tyranniseert ende woedet teghen die te Ierusalem.

d 1.Mach. 1.d.30. Dani. 11.c.28.

12

Ende hiet den krijchsknechten, dat sy souden verslaen, sonder alle barmherticheydt, wat sy op der straten ende in den huysen vonden.

13

^e Doe verworghedemen alle met eenander, ionck ende oudt, mannen ende vrouwen, kinderen ende ionckvrouwen, Ia oock de kinderen in de wieghen.

e 3.Esd. 1.f.51.

14

Dat also in dryen daghen, tachtentich duysendt ommequamen, veertich duysendt gheuangen, ende by tachtentich duysent verkocht werden.

15

Maer Antiochus en liet hem daeraen niet ghenoeghen, maer greep oock de allerheylichste stede op Aerden aen, ⁺ ende Menelaus de verrader brachte hem daer henenin.

+ Menelaus verraedt den Tempel.

16

^f Doe roofde hy met synen veruloeckeden handen, de Heylighe vaten, ende alles wat de andere Koninghen, tot den Tempel ghegheuen hadden, tot vercieringhe ende cieraedt, dat raepte hy met synen sondighen handen henen wech.

f 2.Macha. 1.c.23.

17

Ende verhief hem seer, ende en sach niet, dat de Heere sulcks verhenghede ouer die, die in der stadt waren, om harer sonden wille.

18

^g Dat was de oorsake, dat God de Heylige stede, so schandelicken handelen liet, anders soude het Antiocho euen ghegaen zijn, ⁺ als den Heliodoro, ^h die van den Koninck Seleuco, wtghesonden was, de schattkameren te besien, ende werdt so wel daerouer geslaghen, dat hy moeste van synen ⁱ wreuelicken voornemen, aflaten.

g Iudith. 5.c.24.

+ Heliodorus.

h 2.Macha. 3.a.7.c.26.

i stouten onbillicken

19

Want God en heeft het volck niet wtuerkoren, om der steden wille, maer de stede om des volcks wille.

C.20

Daeromme moeste de heylighe Tempel selue oock medelijden, doe het volck ghestraft werdt, ghelijck als hy oock wederom des volcks gheniette: want ghelijck als de Tempel, van den vyanden inghenomen werdt, doe de Heere toornich was: ⁺ also is hy oock weder ter eeren, ende te rechte ghekomen, doe hen de Heere weder ghenadich werdt.

+ Antiochus berooft den Tempel.

21

De somme nu alle dies, dat Antiochus wt den Tempel gherooft hadde, is achtien hondert Centener siluers, die nam hy met hem, ende tooch flucks na Aniochien, met sulcker stoutheydt ende hooueerdicheydt, dat hy dachte, hy woude nu de Aerde maken, datmen daerop schepen soude, ghelijck als op der Zee: ende de Zee, datmen daerop wandelen soude, ghelijck als op der Aerden.

22

Ende liet na hem te Ierusalem sommighe Amptlieden, ⁺ boose schalcken, Philippum wt Phrygia, die noch ergher ende booser was, dan zijn heere.

+ Philippus Antiochi Hootfman.

23

Te Garizim, Andronicum, ende tot dien beyden Menelaum, die noch ergher was, dan de andere alle, om zijn eyghen volck te plaghen.

24

Dewijle nu Antiochus den Ioden so seer vyandt was, ^{+ k} schickede hy hen den schendtlicken boeue Apollonium, met twee ende twintich duysendt mannen int landt, ende gheboot hem, hy soude alle volle gewassene mannen verworghen, maer de vrouwen, ende het ionghe volck, verkoopen.

+ Apollonij grousamen handel te Iesalem.

k 1.Mach. 1.d.30.f.53.

25

Als hy nu voor Ierusalem quam, hieldt hy hem vreedsaem, tot op den Sabbathdach, daer de Ioden inne vieren: doe gheboot hy synen lieden, sy souden hen flucks rusten.

26

Als nu alleman toeliep, ende sien woude, wat daer worden soude, liet hyse alle doorsteken, ende quam also met den gantschen Heyre in de stadt, ende versloech eene groote veelheyt.

27

^l Maer Iudas Machabeus, ⁺ maecte hem daer van met neghen broederen, in de wildernisse ende het gheberchte, ende onthieldt hem daer met alle dien, die hen tot hem begheuen hadden, ^m van den kruyderen, op dat hy niet en moeste onder den onreynen Heydenen leuen.

l 1.Macha. 2.c.28.

+ Iudas Machabeus:

m 4.Esd. 9.c.24. ende 21.f.51.