Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iiij Capittel.

Uan de schalckheydt Simonis ende ghetrouwicheyt Onie. Iason staet na dat Priesterdom, ende van zijn boosheydt. Iason wordt verdreuen, ende hoe dat Priesterdom verandert. Andronicus doodde Oniam, ende werdt oock van God ghestraft.

A.1

MAer ^a Simon die den schatt ende zijn vaderlandt, ⁺ also verraden hadde, sprack van Onia alle quaedt, hoe dat hy sulck ongheluck aengherichtet hadde, dat Heliodoro gheschiet was.

a 2.Macha. 3.a.4.

+ Simon.

2

Ende gaf hem schuldt, dat hy daerna poochde, een heere in den lande te worden: so hy doch der stadt alle goet dede, ende zijn volck met trouwicheyt meynde, ende vaste hieldt, ouer de Wet Gods.

3

Doe nu de haet ende nijdt so groot was, ⁺ dat des Simonis aenhanck, sommighe daerouer doodt sloeghen.

+ Onias reyset ten Koninck, om vrede te behouden.

4

Ende Onias sach, dat vele onghelucks wt sulcker oneenicheydt komen soude, dewijle dat Apollonius de Hoofman in neder Syria, also woedede, ende des Simonis moedtwillen stercte,

5

Maeckte hy hem op tot den Koninck, niet om het volck te verklaghen, maer den lande ende lieden te goede.

6

Want hy sach, wanneer de Koninck daer niet toe doen en soude, so ware het onmogelick, langen tijt vrede te behouden, noch Simonis moetwillen te wederstaen.

7

Doe nu Seleucus ghestoruen was, ende het Regiment op ^b Antiochum den Edelen quam, ⁺ stondt ^c Iason des Onias broeder, na het ampt des hooghen Priesters.

b 1.Macha. 1.b.11.

+ Antiochus de Edele.

c 2.Macha. 5.a.6.

8

Ende seyde den Koninck toe, ⁺ wanneer hy het te weghe brachte, dry hondert ende tsestich Centener siluers, ende van der anderen opbeuringe, tachtentich Centener.

+ Iason.

9

Ende daerenbouen seyde hy hem toe oock anders noch te verschrijuen, hondert ende vijftich Centener, ^d wanneermen hem toelaten woude, dat hy daer speelhuysen aenrichten, ende die te Ierusalem, na der Antiochener wijse, leeren mochte.

d 1.Macha. 1.b.14

B.10

Doe sulcks de Koninck bewillichde, ⁺ ende Iason het Priesterdom verkreech, doe wennede hy also haest syne lieden op de Heydensche wijse.

+ Iason verachtet de Wet, ende neemt der Heydenen gebruyck aen.

11

Ende de goede loflicke wijse, van den ouden Koninghen geordineert, settede hy gantschelicken af, door Iohannem des Eupolemi vader, ^e die na Roome gheschicket was, om met den Romeynen een verbondt te maken: ⁺ ende verdelchde de oude eerlicke wetten, ende richtede de andere oneerlicke wijsen aen.

e 1.Macha. 8.b.17

+ Mercket lieue Leser, hoe dese Boosewichten, Iason, Menelaus etc. het hooghe Priesterampt aen hen brenghen, ende het voorstaen.

12

Onder de borcht bouwede hy een speelhuys, ende verordende, dat hen de sterckste ionghe ghesellen, daerin oefenen moesten.

13

Ende dat Heydensche wesen nam also de ouerhandt, dat de Priesteren des offerens, noch des Tempels, niet meer en achteden,

14

Maer liepen in het speelhuys, ende saghen, hoemen den bal sloech ende andere spelen dreef.

15

Ende lieten also harer vaderen seden varen, ende hielden de Heydensche seer kostlick.

16

Sy moestent oock wel betalen, ende de ghenen, dien sy sulcke spelen wouden na doen, die schickte God ouer haer, ende moestense straffen.

17

Want met onses Heeren Gods woorde, ⁺ en is niet te schimpen, het vindt hem doch ten laetsten wel.

+ Met Gods woordt en salmen niet spotten.

18

Doemen nu het groote spel te Tyro hieldt, ende de Koninck selues daer was,

19

Sandt de Boosewicht Iason, sommighe Antiocheners wt, ghelijck als waren sy van Ierusalem, dat sy dat spel oock aensaghen: ende sandt by hen henen, dry hondert Drachmas, datmen Herculi daeruan offerde: maer dien sulcks beuolen was, die saghen, dat het hem niet schicken en soude, ende en woudent derhaluen daer niet toe ghebruycken, maer ergens anders aenwenden.

C.20

Daeromme hoewel hy het tot Herculis offer ghesonden hadde, so bestelden sy doch schiprustinghe daer voor.

21

Dewijle nu Ptolemeus Philometor, ⁺ de ionghe Koninck in Egypten, synen eersten Rijcxdach wtgeschreuen hadde, doe schickte Antiochus den Apollonium Mnestei sone, op denseluigen Rijcxdach, in Egypten, ende doe hy vernam, datmen hem niet hebben en woude tot eenen Voormonder, tooch hy weder te rugghe, ⁺ ende dachte, hoe hy zijn Rijcke in vrede behouden mochte, ende quam tot Ioppe, ende van daer na Ierusalem.

+ Ptolomeus Philometer, Koninck in Egypten.

+ Antiochus koemt te Ierusalem, ende wort heerlick ontfanghen van Iason.

22

Ende werdt van Iason ende der gantscher stadt, heerlick ontfangen, ende ingheleydet met fackelen ende grooter triumphe. Daerna tooch hy weder in Phenice.

[fol. 65r]

23

Maer na dryen Iaren schickede Iason, ⁺ Menelaum, des voorghedachten Simonis broeder, henen, ^f dat hy den Koninck gelt brochte, ende hem van sommige noodighe saken vermaende.

+ Menelaus Simonis broeder wordt hooghe Priester.

f 2.Macha. 4.a.8.

24

Ende doe hy by den Koninck in genade quam, huychelde hy hem, ende brachte het hooghe Priesterdom aen hemseluen, ende gaf den Koninck dry hondert Centener siluers meer dan Iason.

25

Ende quam also met des Konincx beuel, weder te Ierusalem, ende en handelde niet als een hooghe Priester, maer als een woedende Tyran, ende als eene grousame wilde beeste.

26

^g Also werdt Iason, ⁺ die synen broeder van synen ampte afgestooten hadde, weder door eenen anderen daeruan ghestooten, ^h ende moeste in der Ammoniter landt vlieden.

g 2.Mach. 4.b.10

+ Iason.

h 2.Macha. 5.a.7.

27

Ende Menelaus behielt het Regiment, maer doe hy dat gheldt, dat hy den Koninck toegheseydt hadde, niet en konde opbrenghen, doe het Sostrates de Hooftman op der borcht, van hem eyschte,

28

Ghelijck hem de Koninck beuolen hadde: liet se de Koninck allebeyde voor hem roepen:

29

Ende settede Menelaum af, ⁺ ende verordende synen broeder Lysimachum, in syne stede: ende Sostratum settede hy ten Amptmanne, in Cypren.

+ Lysimachus wordt hooghe Priester.

D.30

Doe het nu also bestelt was, richteden de Tharsers ende Malloters eenen oploop aen, daerom, datse de Koninck synen bywijue gheschencket hadde.

31

Doe maeckte hem de Koninck haestelick op, dat hy den oploop stilde, ende liet den Vorst Andronicum daer, tot eenen Stadthouder.

32

Doe dat Menelaus gewaer wert, ⁺ dachte hy, dat hy ghelegenheyt hadde, dat hy wederom tot synen oude state, komen konde, ende stal sommighe Clenodien wt den Tempel, ende schencktese den Andronico, ende verkochte sommighe na Tyro, ende in andere omligghende steden.

+ Menelaus. Andronicus.

33

Doe dat Onias ghewaer werdt, ⁺ gaf hy hem aen een beurijede stede, te Daphne, die voor Antiochia leyt, ende strafte hem.

+ Onias.

34

Maer Menelaus quam tot Andronicum alleene, ende vermaende hem, dat hy Oniam grijpen soude. Dat dede hy, ende ghinck tot hem, ende ouerredede hem met listicheyt, gaf hem oock syne handt, ende eenen eedt daerop, dat hy wt der vrijheyt tot hem quame: want hy wiste, dat hem Onias, niet goedts tot hem en versach: ende doe hy hem also ouerredet hadde, doorstack hy hem teghen alle recht.

35

Dat en dede niet alleene den Ioden wee, maer het verdroot oock velen Heydenen, dat hy den vromen man, so onbillicken ommeghebracht hadde.

36

Doe nu de Koninck alle saken in Cilicia bescheyden hadde, ende weder na huys tooch, liepen hem de Ioden in allen steden aen, ende oock sommighe Heydenen, ende klaechden hem, dat Onias onschuldichlick vermoordet ware.

37

Ende Antiochus bekommerde hem van herten seere daerom: ende het iammerde hem, dat de eerlicke vrome man, so iammerlicken omgekomen was.

38

Ende vergrimmede ouer Andronicum, ⁺ ende liet hem het purpuren kleedt, met tsamen den anderen cieraedt wttrecken, ende hem also in der gantscher stadt rondtomme voeren, ende ten laetsten op derseluer stede richten, daer hy Oniam doorsteken hadde. ⁱ Also heeft hem God na syner verdienste, weder ghestraft.

+ Antiochus laet Andronicum richten.

i Gene. 9.a.6.

39

Als nu Lysimachus, wt rade zijns broeders Menelai, veel wt den Tempel ghestolen hadde, ende het gheschrey onder de lieden ghekomen was, versamelde haer de Ghemeynte tegen Lysimachum, doe der gulden Clenodien nu vele wech ghekomen waren.

E.40

Doe haer nu de Ghemeynte versamelt hadde, ende seer toornich wert, rustede Lysimachus dry duysendt mannen, ende woude hem met gewelt beschutten: ende settede ouer haer, eenen ouden listighen Hooftman.

41

Doe dit de burghers sagen, namen sommige steenen, sommighe stercke stocken, sommighe wierpense met asschen onder de ooghen:

42

Dat harer gantsch vele verwondet, ende sommighe gantsch daerneder gheslaghen werden, ⁺ ende de anderen alle daeruan liepen: ende den Kerckenroouer grepen sy by der schattkamer.

+ Lysimachus wordt gheuanghen.

43

Daerna namen sy hem met rechte voor.

44

Ende dewijle dat de Koninck te Tyro ghekomen was, lieten sy door dry des Raets gheschickeden, den handel voor hem draghen, dat hy een ordeel daerouer spreken soude.

45

Als het nu Menelao ^* betooghet werdt, geloefde hy Ptolomeo veel gheldts, waert dat hy hem by den Koninck los bidden konde.

* Of, ouertuycht

46

Doe ghinck Ptolomeus alleene tot den Koninck in syne Sale, ⁺ daer hy hem inne koelede, ende ouerredede den Koninck,

+ Ptolomeus biddet Menelaum los.

47

Dat hy Menelaum, die doch alle ongheluck aengherichtet hadde, los liet: ende de arme lieden ten doode verordeelde, die doch oock by den Tateren wel onschuldich geuonden, ende bekent souden worden.

48

Also werden de ghene, die des volcks ende des Tempels sake, op het aller trouwelickste ghehandelt hadden, onschuldicklick verworget.

49

Dat dede sommighen te Tyro wee, ende lietense eerlicken ter Aerden brenghen.

50

Maer Menelaus bleef by den ampte, wt hulpe sommigher Gheweldigen in het Hof, die syner ghenietten, ende werdt so langher so erger, ende leyde den burgheren alle plaghe aen.