Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

[fol. 63r]

HET TVVEEDde Boeck der Machabeen.

Dat Eerste Capittel.

De Ioden te Ierusalem schrijuen tot de Ioden in Egypten. Uan den doodt Antiochi, verkondighen hen de Reynighinghe ende dat Loofhuttenfeest. Item van den vyere, dat in eenen kuyl begrauen was.

A.1

VVy Ioden uvve broeders, ⁺ die wy te Ierusalem, ende in den gantschen Iodischen lande zijn, wenschen v Ioden, onsen broederen, die ghy in Egypten zijt, gheluck ende heyl.

+ De Ioden schrijuen Aristobulo eenen brief, verkondigen hem de Reynighinghe, ende het Loofhuttenfeest, etc.

2

God seghene v, ende dencke aen zijn Verbont, dat hy Abraham, Isaac ende Iacob, synen trouwen knechten, toegheseyt heeft:

3

^a Ende gheue v een rechtschapen herte, dat ghy in syner Wet, vaste ende bestandich blijft.

a Deut. 30.a.6.

4

Ende verleene v, dat ghy vlijtich zijt in synen gheboden, ende trooste v.

5

Hy verhoore uwe ghebedt, ende zy v ghenadich, ende en late v niet in der noodt.

6

Also bidden wy altijdts voor v.

7

Wy hebben aen v gheschreuen in onser hoochster noodt, ⁺ doe Iason ende zijn aenhanck, van den Heylighen lande ende van den Koninckrijcke afuallich werdt.

+ Iason.

8

Ende verbrandden onse poorten, ende vergoten het onschuldighe bloedt. Doe baden wy, ende de Heere verhoorde ons, ende wy offerden hem semelmeel, ende staken de lampen aen, ende leyden de schouwbrooden op.

9

^b Ende begheeren nu, dat ghy willet de Kerckwijinge met ons houden, der maendt Casleu. Datum in den hondert ende negen ende tsestichsten Iare, ter tijdt des Konincks Demetrij. ⁺

b Leuit. 23.c.24.

+ Demetrius Koninck.

B.10

Wy te Ierusalem, ende in gantsch Iudea, met tsamen den Oudsten, ende Iohannes, wenschen Aristobulo, des Konincks Ptolomei Schoolmeester, die van den Pristerlicken stamme is, ende den anderen Ioden, die in Egypten zijn, gheluck ende heyl.

11

Wy dancken God billicken, dat hy ons wt so grooter noodt, verlosset heeft, die wy ons, teghen sulck eenen machtigen Koninck weeren moesten.

12

Want God heeft onse vyanden, ⁺ wt de Heylighe stadt wech ghedreuen, tot in Persien.

+ Antiochi des Tyrannen doot, wordt hier anders beschreuen, als 1.Macha. 6. ende 2.Macha. 9. Antiochus de Edele.

13

Aldaer werdt de Koninck, met synen onouerwindtlicken Heyre, in den Tempel Naue vermoordet, wt list der Priesteren Naue.

14

Want doe Antiochus daer henen quam, met tsamen synen vrienden, tot der Goddinne ^c Diana, ghelijck oft hyse woude vrijen, ende alle het gout wt den Tempel ten bruydtschatte nemen.

c Act. 19.c.24.

15

Ende doe het de Priesters Naue voort droeghen, ende hy met sommighen in de Capelle gegaen was, doe sloten sy de Kercke achter hem toe,

16

Ende wierpen hem, ende allen die met hem waren, met steenen doodt: daerna verhieuwen syse in stucken, ende wierpense wt.

17

God hebbe altijdt lof, dat hy de Godloosen also heeft verdelghet.

18

Daerom, dewijle wy op den vijf ende twintichsten dach der maendt Casleu, de Reyninghe des Tempels dencken te houden: so hebben wy het v willen te weten doen, op dat ghy oock met ons datselue Feest houdet, ghelijck als men den dach houdet, daer Nehemias het vyer inne gheuonden hadde, dat hy den Tempel ende den Altaer bouwede, ende weder offerde.

19

Want doe onse vaderen wech gheuoeret werden in Persien, ⁺ hebben de Priesters ^d het vyer van den den Altare, in eenen diepen drooghen kuyl verborghen ende behouden, dat het niemandt ghewaer werdt.

+ Van den verborgen vyere door de Priesteren.

d Leuit. 6.a.9. ende 10.a.1. ende 16.b.12.

C.20

Als nu na sommighe Iaren Nehemias, na den wille Gods, van den Koninck te huys ghesonden was, schickede hy derseluer Priesteren nakomelinghen, die dat vyer verborghen hadden, henen, dat sy het weder sochten: maer als sy ons berichtet hebben, so en hebben sy geen vyer, maer een dicke water gheuonden.

21

Datselue heeft hy haer heeten op putten, ende brenghen. Doe nu alle dinck ten offer toegherichtet was, heeft Nehemias beuolen: Sy souden dat water op het hout, ende op het offer, dat op den houte lach, ghieten.

22

Als sy datseluighe ghedaen hadden, ende de Sonne wel opghekomen was, ende de wolcken vergaen waren, ^e doe ontstack hem een groot vyer: dies verwonderden sy hen alle.

e 1.Reg. 18.d.38.

23

Doe begonsten de Priesteren ende het volck te bidden, tot dat dat offer verbrandt was: ende Ionathas sang voor, maer de anderen spraken hem na met Nehemia.

24

Ende dit was het ghebet Nehemie: ⁺ Heere onse God, ^f die du alle dinck gheschapen hebst, ende bist verschrickelick, sterck ende rechtueerdich, ende barmhertich, ende alleen de rechte Koninck ende Ghesalfde.

+ Het ghebedt Nehemie.

f Gene. 1.a.1. Syrac. 1.a.7.

[fol. 63v]

25

^g Die du alleen alle gauen gheefst, die du alleen Rechtueerdich, Almachtich ende Eewich bist: die du Israel verlossest van allen quade, die du onse vaderen verkoren, ende gheheylicht hebst.

g Psalm. 68.b.10. Ephe. 4.a.8. Rom. 12.a.3. 1.Corin. 12.b.11.

26

Neemt dat offer aen, voor het gantsche volck Israels, ende bewaert die, ende heylicht dijn erue.

27

Brenghet ons verstroyeden weder te samen, verlost de ghene, die den Heydenen dienen moeten, ende siet ons verachteden aen, daer yeghelick eenen grouwel voor heeft: op dat doch de Heydenen ghewaer worden, dat du onse God zijst.

28

Straffet die ons onderdrucken, ende ons met grooten pocchen, alle schande aendoen.

29

Plantet dijn volck weder aen dijn Heylighe plaetse, ^h als Moses gheseyt heeft.

h Deut. 30.a.3. 2.Macha. 2.b.18.

D.30

Daerna songhen de Priesteren Lofsanghen daertoe, tot dat dat offer verteert werdt.

31

Daerna hiet Nehemias het ouerghebleuen water, op de groote steenen gieten:

32

ⁱ Daer ghinck oock een vlamme op: maer sy werdt verteert van der vlammen des vyers, op den Altare.

i 1.Reg. 18.d.38.

33

Dit is in korten luydtbaer gheworden, ende voor den Koninck der Persen ghekomen: Hoe dat aen der stede, daermen het vyer verborghen hadde, water gheuonden, ende datselue de offeren aenghesteken hadde.

34

Doe versochte het de Koninck oock, ende liet de stede wtsonderen ende beurijden.

35

Ende gaf veel gouts daertoe.

36

Ende Nehemias ghesellen noemden de stede Nechpar, op Duytsch, Reynighinghe: sommige heetense oock Nephtar.