Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat vij.Capittel.

Uan Demetrio ende zijn tyrannie. Hoe de syne brede maeckten met den volcke Gods, ende niet en hielden.

A.1

IN den hondert een ende vijftichsten Iare, ⁺ quam ^a Demetrius Seleuci sone van Roome, wederom in zijn Koninckrijcke, ende nam in, een stadt aen de Zee, met weynich volcx, ende regeerde daer als een Koninck.

+ Demetrius Seleuci sone.

a 2.Mach. 14.a.1. Iosep. ant. li. 12. cap. 15.

2

Ende doe hy in de Hooftstadt Antiochia quam, greep het krijchsvolck Antiochum ende Lysiam, om deselue Demetrio te ouerleueren.

3

Doe nu sulcks Demetrio gheseyt werdt, verboodt hy, ⁺ men en soudese voor syne ooghen niet komen laten: daeromme dooddese dat krijchsvolck.

+ Antiochus ende Lysias worden ghedoodt.

4

Doe nu Demetrius het Rijcke in hadde, quamen tot hem vele Godloose ende Afuallighe lieden wt Israel: ende de voorneemste onder hen, was Alcimus, die ware gheerne hooghe Priester gheworden.

5

Dese verklaechden Iudam ende haer eyghen volck, ⁺ ende spraken: Iudas ende syne broeders, hebben alle de ghenen, die dy wouden ghehoorsaem zijn, omgebracht, ofte wt onsen lande veriaecht.

+ Iudas wort verklaecht voor Demetrio.

6

Daeromme sendt daer yemandt henen, ⁺ dien du vertrouwest: ende laet het besien, hoe sy ons, ende des Konincks landt verdoruen hebben, ende laetse straffen, ende alle haren aenhanck.

+ Alcimus een verloopen Iode.

7

Daeromme maeckte de Koninck Bacchidem synen vriendt, ⁺ die in den Rijcke geweldich was, ende dien de Koninc vele betrouwede, ten Hooftmanne ouer het gantsche landt, op dese zijde des Euphratis.

+ Bacchides des Demetrij Hooftman.

8

Ende schickede met hem henen den afuallighen Alcimum, ⁺ dien hy ten hooghen Priester ghemaeckt hadde, ende beual hem het volck Israels te straffen.

+ Alcimus hooghe Priester gheworden.

9

Ende sy toghen in het landt Iuda met eenen grooten heyre, ende sonden boodtschap tot Iuda ende synen broederen, van vrede te handelen: ende stelden hen, gelijck als wouden sy vrede met hen houden, ^b maer het was bedriegherije.

b 1.Mach. 1.d.31.

B.10

Daerom en gheloofde hen Iudas niet: want hy sach, dat sy wel gherustet waren, ende een groot heyr met hen voerden.

11

Maer vele Priesters quamen tot Alcimum ende Bacchidem,

12

Ende vele van den vromen in Israel, ⁺ die hen wt alle goet tot Alcimum betrouden, ende vrede begeerden,

+ Alcimus de meyneedigher handelt verraderlick.

13

Ende spraken: Alcimus is een Priester wt den gheslachte Aaron, hy en sal ons gheen ontrouwe bewijsen.

14

Ende Alcimus seyde hen vrede toe, ende dede eenen Eedt, ende sprack: Wy en willen v ende uwe vrienden niet beschadighen.

15

^c Doe sy hem also gheloofden, liet hy tsestich van hen grijpen, ende dooddese alle op eenen dach, als de Schrift spreeckt:

c 1.Mach. 1.d.32.

16

^d Het vleesch dyner Heyligen, hebben sy den ghedierten ghegheuen, sy hebben bloet vergoten rontom Ierusalem, ghelijck als water, ende daer en was niemandt, diese begroef.

d Psalm. 79.a.2. 1.Mach. 1.d.39.

17

Daeromme quam een gantsch groote vreese ende verschrickinghe in het volck, welcke klagheden, dat daer noch ghelooue noch trouwe in Alcimo ware, want hy en hieldt synen Eedt niet.

18

Ende Bacchides tooch wech van Ierusalem, ende beleyde Bechzecha: ende sandt wt, ende liet vele grijpen, die hen te voren aen hem gegeuen hadden, ende van weghen der ontrouwe, weder van hem vloden: ende liet harer vele dooden, die wierp hy in eenen grooten kuyle.

19

Daer na beual Bacchides het landt Alcimo, ende liet krijchsvolck by hem, ende hy tooch weder tot den Koninck.

C.20

Ende Alcimus nam voor hem met ghewelt hooghe Priester te worden,

21

Ende ^† hinck aen hem alle afuallighe in Israel, ⁺ ende brachte het lant Iuda met gewelt onder hem, ende plaechde het volck Israel gantsch hardt.

† And. alle die het volck beroerden, vergaderden met hem, ende etc.

+ Alcimus tyrannie.

22

Doe nu Iudas sach, dat Alcimus ende de afuallighen wt Israel, vele groote schade in Israel deden, ^†

† an. ende veel meer dan de Heydenen etc.

23

Tooch hy wederom oueral, door het gantsche

[fol. 56v]

landt Iuda, ⁺ ende straffede de afuallighen, ende keerdese, dat sy in den lande niet meer also herwaerts ende derwaerts trecken en dorften.

+ Iudas straffet de afuallighen Ioden.

24

Doe nu Alcimus sach, ⁺ dat Iudas met zijn volck, weder gheweldich was, ende dat hy hen niet wederstaen en konde, tooch hy weder tot den Koninck, ende beklaechdese hardt.

+ Alcimus verklaecht Iudam noch eenmael by Demetrio.

25

Daerom sandt de Koninck eenen grooten Vorst ^e Nicanor daer henen, ⁺ die den volcke Israel seer ^f gram was, ende geboot hem, het volck Israels gantsch te ^* vernielen.

e 2.Mach. 15.a.1.

+ Nicanor Demetrij Hooftman, Iosep. anti. lib. 12. Cap. 16.

f hatich, vyandisch

* of, verdelghen.

26

Ende Nicanor tooch met eenen grooten heyre na Ierusalem, ende schickede boden tot Iuda ende synen broederen bedrieghelicken, die hen stellen souden, ghelijck als woude hy vrede met hem houden,

27

Ende spreken: Wy willen vrede met malcanderen houden, ick ende ghy, ende wil met ^* geringhen volcke vreetsaem tot dy komen, op dat ick dy aenspreken moghe.

* kleynen

28

Also quam Nicanor tot Iuda, ⁺ ende sy ontfinghen, ende spraken hen onder malcanderen vreedtsaem aen: maer het was bestelt, datmen Iudam daer vanghen soude.

+ Nicanors boose aenslaghen.

29

Dit wert Iude te kennen ghegheuen, dat Nicanor daerom tot hem gekomen ware, om hem met deser bedriegherije te vangen: daerom hoedde hy hem daer voor, ende en woude niet meer tot hem komen.

D.30

Ende doe Nicanor merckte, ⁺ dat zijn voornemen was openbaer gheworden, tooch hy teghen Iudam, ende hieldt een slachtinghe met hem by CapharSalana.

+ Nicanor verliest vijf duysendt mannen.

31

Daer verloos Nicanor vijf duysent mannen, ⁺ ende zijn heyr moeste vlieden op Dauids berch.

+ Nicanor sweert eenen eedt den Tempel te verbranden.

32

Daer na quam Nicanor oock tot het Heylichdom, op den berch Zion: ende de Priesters ende de Oudtsten ginghen wt om hem vreedtsaem te ontfanghen, ende hem te wijsen, dat sy voor den Koninck groot offer deden.

33

Maer Nicanor bespottedese met haren Godsdienst, ende lasterde, ende ontheylichde den offer,

34

Ende swoer eenen eedt, ende sprack: ^g Sult ghy my Iudam ende zijn heyr, niet ouerleueren in mijn hant, so wil ick dit huys verbranden, so haest als ick ghelucklicken weder hier kome: ende tooch wech met grooter grimmicheyt.

g 2.Mach. 14.d.31

35

Maer de Priesters ghinghen henen in, ende traden voor den Altaer inden Tempel, ende weenden, ende spraken:

36

Och Heere, ^{+ h} dewijle du dit huys verkoren hebst, datmen dy hier aenroepen, ende van dy predicken sal:

+ Ghebedt der Priesteren.

h 2.Para. 7.b.16.

37

So bidden wy, du woudest aen desen Nicanor ende synen heyre wrake doen, ende daer aen gedencken, dat sy dijn Heylichdom, ende dy ghelastert hebben, ende willestse wt den lande veriaghen ende verdelghen.

38

Ende Nicanor tooch van Ierusalem wech, ende legherde hem by Bethoron: daer quam noch een heyr wt Syria tot hem, om hem te helpen.

39

Maer Iudas legerde hem teghen hen, by Adasar, met dry duysent mannen, ende badt tot God, ende sprack also:

E.40

Heere God, ^{+ i} doe dy de boden des Konincks Sennaherib lasterden, doe sondestu eenen Engel wt, die sloech hondert ende vijf ende tachtentich duysent mannen doodt.

+ Iudas ghebet.

i 2.Reg. 19.d.35. Tobi. 1.c.21. Syrach. 48.c.24. Iesai. 37.d.36. 2.Mach. 8.b.19.

41

Also slaet dese onse vyanden heden voor onsen oogen, ende richtet desen Nicanor na syner grooter misdaet: op dat andere lieden bekennen, dat du hem daerom gestraffet hebst, dat hy dijn Heylichdom ghelastert heeft.

42

Ende aen den derthienden daghe der maendt ^k Adar, hielden sy een slachtinghe met malcanderen, ^l ende Nicanor quam ten aller eersten om:

k Is de maendt Februarius, na der Mane gherekent.

l 2.Mach. 15.c.25.

43

Ende doe zijn heyr sulcks sach, wierpen sy de wapen van hen, ⁺ ende vloden.

+ Nicanor koemt om.

44

Maer Iudas iaechde hen na, een dachreyse van Adasar tot Gaza toe, ende liet de trompetten blasen,

45

Dat het volck wt allen vlecken rontsom op den lande, tot hem wt liepe, ende holpe de vyanden slaen: ende sy quamen tot Iuda, ende hielden hen weder tot hem, also werdt het heyr Nicanoris geslaghen, ende niemant en quam daer van.

46

Ende Iudas plonderdese, ⁺ ende voerde den roof met hem wech: ende den ^m Nicanor liet hy den kop afhouwen, ende de rechter handt, ⁿ die hy ten eede wtgherect hadde, doe hy lasterde, ende den Heylichdomme dreychde: ende liet beyde den kop ende de hant mede wech voeren, ende te Ierusalem ophanghen.

+ Nicanor wordt den kop ende de rechter hant afghehouwen.

m 2.Mac. 15.d.30. 1.Samue. 17.f.51. Iudith. 13.b.10.

n 2.Mach. 14.d.32.

47

Doe werdt het volck weder seer vrolick, ende vierden desen dach met grooter vreuchden.

48

Ende verordineerden, datmen Iaerlicx desen dach, namelicken, den dertienden dach der maent Adar, vieren soude.

49

Also wert weder vrede in den lande Iuda, eenen kleynen tijdt.