Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxxix. Capittel.

Hoe wijsheydt ende de vreese Gods alle andere gauen te bouen gaet, ende wat nut daerwt koemt. Een vermaninghe tot Gods lof, ende verwonderinghe syner wercken ende zijns gheweldts. Alle Creaturen ende alle dinghen zijn van God tot nutt der gheloouighen geschapen: ende de Godloosen verkeerent henseluen tot schade ende verderuinghe.

A.1

MAer wie hem daertoe gheuen sal, dat hy de Wet des Allerhoochsten ^* leere, die moet de wijsheydt aller Ouden ^a ondersoecken, ende in den Propheten studeren.

* Een pastoor oft Predicker sal studeren, ende in allerley konsten hem oefenen, so gheeft hem God oock verstandt: maer den loosen Papen ende Buycdienaren, en geeft hy niets.

a Of, nagronden naspeuren

2

Hy moet de geschiedenissen der ^* vermaerden lieden mercken, ende op dieselue na dencken, wat sy bedieden ende leeren.

* Of, beroemden

3

Hy moet de gheestelicke Spreucken leeren, ende hemseluen in de diepe redenen oefenen.

4

Die kan dan den Vorsten dienen, ende by den heeren zijn,

5

Hy kan hem laten verschicken in vreemde landen: want hy heeft versocht, wat by den lieden deucht ofte niet deucht.

6

Ende dencket, hoe hy vroech sal opstaen, om den Heere te soecken, die hem gheschapen heeft, ende biddet voor den Allerhoochsten.

7

^b Hy doet synen mondt vrij op, ende biddet voor des gantschen volcks sonde.

b Exod. 32.b.11. Num. 14.b.13. 1.Esd. 9.a.6. 3.Esd. 8.h.76.

8

Ende wanneer dan de Heere also versoenet is, so gheeft hy hem den gheest der Wijsheydt rijckelick.

9

Dat hy wijsen raedt ende leere, geweldichlick gheuen kan, ^c daer hy den Heere voor dancket in synen ghebede.

c Dani. 2.b.19.

B.10

Ende de Heere gheeft ghenade daertoe, dat zijn raet ende leere voordt gaen: ende ^d† ende ouerleydt het te voren by hem seluen.

d† An. betrachtet of, besinnet

11

Daerna seyt hy synen raedt ende leere wt, ende bewijst het met de heylighe Schrift.

12

^e Ende vele verwonderen hen van zijn wijsheyt, ende sy en sal nemmermeer ondergaen.

e 3.Reg. 10.a.7.

13

Syner en wordt nemmermeer vergheten, ende zijn naem blijft voort ende voort.

14

^f Wat hy gheleert heeft, dat salmen voorder predicken, ende de Ghemeynte sal hem prijsen.

f Syrac. 44.b.15.

15

Dewijle dat hy leeft, heeft hy eenen grooteren name, dan andere duysendt, ende na synen doodt blijft hem deselue name.

16

^* Ic hebbe noch wat meer te seggen: want ick ben ghelijck als een volle Mane. ⁺

* Cap. xl. Luth.

+ Een vermaninghe tot Gods lof, ende verwonderinge syner wercken.

17

Luystert na my ghy heylighe kinderen, ende wasset gelijck als de roosen aen den beken gheplantet,

18

Ende gheeft soeten reucke van v, ghelijck als Wieroock: bloeyet als de Lelien, ende riecket wel.

19

Singhet loflick, ⁺ ende loeft den Heere in alle syne wercken.

+ Gods wercken salmen prijsen ende louen.

C.20

^g Prijset synen Name heerlick: dancket hem, ende loeft hem met singhen ende klinghen, ende spreeckt also int dancken:

g 1.Para. 17.a.8. Psalm. 105.a.4. Iesa. 12.a.4.

21

^h Alle wercken des Heeren zijn seer goedt, ende wat hy ghebiedt, dat gheschiedt ter rechter tijdt.

h Gene. 1.d.31. Sapi. 1.b.14. Marc. 7.d.37. 1.Tim. 4.a.4.

22

Ende men en behoeft niet te segghen: Wat sal dat? want te harer tijdt komen sy, euen als ghewenschet: ⁱ ghelijck als doe door zijn ghebot, het water ^k stondt, als mueren, ende door zijn woordt de wateren stonden, ghelijck oft sy erghens in gheuaet waren.

i Gene. 8.a.3.

k Als in de roode Zee ende in de Iordane gheschiet is. Exod. 14.c.21. Iosu. 3. 4.

23

Want wat hy door zijn ghebodt doet, dat is lieflic, ende men en behoeft ouer gheen gebreck te klaghen, aen syner hulpe.

24

Aller menschen wercken zijn voor hem, ^l ende voor synen ooghen en is niets verborghen.

l Syrac. 23.c.27. Psalm. 33.b.13. 2.Para. 16.a.9. 2.Macha. 9.a.5. Hebr. 4.b.13.

25

Hy siet alle dinck, van den beghinne der wereldt aen, tot aen het eynde der wereldt, ende voor hem en is gheen dinck nieuwe.

26

Men en behoeft niet te seggen: Wat sal dat? want hy heeft een yeghelick geschapen, dat het erghens toe dienen sal.

27

Want zijn seghen vliet daer henen, ghelijck als een water, ende ^m drencket de Aerde, ghelijc als een Sondtuloedt.

m Gene. 7.b.17.

28

Wederom zijn toorne treft de Heydenen, gelijck als wanneer hy een waterrijck landt verdrooghen laett.

29

ⁿ Zijn doen, is by den Heylighen recht, maer de Godloosen stooten hen daeraen.

n Hosee. 14.a.8.

D.30

^o Alles wat van den beghinne geschapen is, ⁺ dat is den vromen goedt, maer den Godloosen schadelick.

o Rom. 8.c.28.

+ Alle dinghen zijn van God den gheloouighen te goede gheschapen.

31

^p De mensche behoeft tot synen leuen, water, vyer, ijser, sout, meel, honich, melck, wijn, olye, ende kleederen.

p Syrac. 29.c.28.

32

^q Sulcks alle koemt den vromen te goede, ende den Godloosen tot schaden.

q 1.Tim. 4.a.4.

33

Oock zijn de winden een deel ter wrake gheschapen, ende door haer stormen doen sy schade, ^r ende wanneer de straffe komen sal, so ruysschen sy, ende richten den toorne wt, diens, diese gheschapen heeft.

r Matth. 25.c.29.

34

^s Vyer, haghel, ^t de hongher ende de Doodt, sulcke alle zijn ter wrake gheschapen.

s Syrac. 40.a.9. Exod. 9.c.23.

t 4.Reg. 6.c.25. 4.Esd. 15.e.49. ende 10.c.20. Iere. 24.b.10. ende 27.a.8.

35

^u De wilde ghedierten, Scorpioenen, Slangen, ende het Sweerdt, zijn oock ter wrake gheschapen, de Godloosen te verderuen.

u Leuit. 26.c.22. Iere. 8.b.14. Sapi. 11.b.18.

36

Met vreuchden doen sy zijn beuel, ende zijn bereydt, waer hy harer toe behoeft op Aerden,

37

ende wanneer de vre koemt, so en laten sy niet af.

38

Dat is het, dat ick begonst, ende dachte te schrijuen,

39

Namelicken, ^{+ x} dat alle wercken des Heeren goedt zijn, ende een yegelick te syner tijt nutt is.

+ Alle wercken Gods zijn goedt.

x Gene. 1.d.31. Syrac. 4.a.6.

E.40

Datmen niet en behoeue te seggen: Sy zijn niet alle goedt: want een yeghelick is te syner tijt kostlick.

41

Daerom salmen den Name des Heeren louen ende dancken, met der herten ende monde.