Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxxviij. Capittel.

Hoemen den Medicijnmeester ende de medicijne als een gaue Gods eeren ende ghebruycken sal, maer voornemelick in alle kranckheydt tot God loopen. De dooden machmen tamelick beklagen, maer niet te veel treurich daerouer zijn, maer hemseluen oock ter doodt bereyden. Ghelijck een yegelick Handtwercksman neersticheydt tot zijn ampt doet, ende hem tot ghemeynen nut daertoe gheeft, also sullen alle menschen henseluen tot wijsheydt gheuen, om Gode te behaghen, ende syne gheboden te houden.

A.1

EErt den Medicijn met behoorlicker eeringhe, ⁺ op dat du hem hebbest ter noodt.

+ Den Arsten of Medicijn salmen eeren.

2

Want de Heere heeft hem geschapen, ende de medicijne koemt van den Allerhoochsten, ende Koninghen eeren hem.

3

De konst des Medicijns verhoocht hem, ende maeckt hem groot by Vorsten ende heeren.

4

De Heere laet de medicijne wt der Aerden wassen, ⁺ ende een vernuftich mensche, en verachtetse niet.

+ Medicijne en salmen niet verachten.

5

^a Het bitter water wert doch soete, van eenen houte: op datmen syne kracht bekennen soude.

a Exod. 15.c.25. 2.Reg. 4.e.41.

6

Ende hy heeft sulcke konst den mensche ghegheuen, op dat hy gepresen worde, in syne wonderdaden.

7

Daer heylet hy mede, ende verdrijft de smerten, ende de Apteker maeckt medicijne daer van.

8

Summa: Gods wercken en kanmen niet alle vertellen, ende hy gheeft alles wat goedt is op Aerden.

9

^b Mijn kindt, wanneer du kranck bist, so en veracht dit niet: maer biddet den Heere, so sal hy dy ghesondt maken.

b Iesa. 38.a.1. 2.Para. 16.b.12.

B.10

^c Latet af van der sonde, ende maect dyne handen onstraflick, ende reynicht dijn herte van aller misdaedt.

c Ten eersten wordet vroom: ten anderen, laet voor dy bidden, ten derden, ghebruyckt dan den Medicijn.

11

Offert soeten reucke, ende semele ten ghedenckoffer, ende gheeft een vett offer, ghelijck of du moestest van hier.

12

Daerna latet den Medicijn tot dy komen, want de Heere heeft hem gheschapen: ende en latet hem niet van dy, dewijle dat du syner doch behoefst.

13

De vre kan komen, dat den krancken alleen door ^d ghene gheholpen worde,

d Bidden helpet meer dan medicijne, ende de Kercken dienaer doet meer dan de Medicijn. Maer men en is niet geerne vroom, daeromme achtetmen des biddens ende der Kercken dienaers weynich.

14

Wanneer sy den Heere bidden, dat het met hem beter worde, ende ghesontheydt krijghe, langher te leuen.

15

Wie voor synen Schepper sondicht, die moet den Medicijn in de handen komen.

16

^e Mijn kindt, wanneer een sterft, so beweent hem, ende klaecht, ghelijck of dy groot leedt geschiet ware: ende bewindet synen lichaem behoorlicker wijse, ende begraeft hem eerlick.

e Syrac. 22.b.10. 1.Thessa. 4.b.13.

17

Du salt bitterlick weenen, ⁺ ende van herten bedroeft zijn, ende leedt draghen, daerna als hy geweest is, ten allerweynichsten eenen dach ofte twee,

+ Dooden beweenen.

18

Op datmen niet qualick van dy spreken en moghe: ende troostet dy weder, dat du niet treurich en wordest,

19

^f Want van treuren koemt de doodt, ende des herten treuricheyt swacket de kracht.

f Prouer. 12.c.25. ende 14.d.30. ende 15.b.13. ende 17.c.22. Syrac. 30.c.21.

C.20

Treuricheyt ende armoedt doet den herte wee in der aenuechtinghe, ende ^g ouertreedt.

g Dat is, Houdt gheene mate.

21

Latet de treuricheyt niet in dijn herte, maer slaetse van dy,

22

Ende dencket ^h aen het eynde, ende en vergheet dies niet: want daer en is geen wederkomen: het en helpet hem niet, ende du doest dy schade.

h Gelijc als Dauid dede, ouer synen kinde, ende sprack: Ick moet tot hem: het en koemt niet weder etc. Gisteren was het aen my, heden is het aen dy.

23

Dencket aen hem, ghelijck als hy ghestoruen is, so moestu oock steruen: gisteren was het aen my, heden is het aen dy.

24

ⁱ Dewijle dat de doode nu in der ruste leyt, so houdt oock op, zijns te gedencken: ende troostet dy weder ouer hem, nademale zijn gheest van hier ghescheyden is.

i 2.Sam. 12.c.22.

25

^* Wie de Schrift leeren sal, die en kan geenen anderen arbeydt waernemen: ⁺ ende wienmen leeren sal, ^k die en moet anders niets te doen hebben.

* Ca. xxxix. Lu.

+ Een yeghelick sal op syne beroepinge wachten.

k 2.Tim. 2.a.4.

26

Hoe kan die de leere waernemen, die daer ploeghen moet, ende die gheerne de ossen met der sweepen drijft, ⁺ ende met dierghelijcken wercken omgaet, ende en weet niet anders, dan van ossen te spreken.

+ Ackerman.

27

Hy moet dencken, hoe hy ackeren moet, ende moet spade ende vroech, den koeyen voeder gheuen.

28

Also ooc de Schrijnwerckers, ⁺ ende Timmerlieden, die dach ende nacht arbeyden, ende snijden beeldtwerck, ende doen neersticheyt, menigherley arbeydt te maken: die moeten dencken, dat het recht worde, ende vroech ende spade daer ouer zijn, dat sy het volbrengen.

+ Timmerman.

29

Also een Smidt, die moet by synen aenbildt zijn, ⁺ ende zijn smeden waernemen, ende wordt matt van den vyere, ende arbeydet hem moede voor de smisse.

+ Smidt.

[fol. 41v]

D.30

Het ^* hameren slaet hem de ooren vol, ende siet daerop, hoe hy het werck recht make.

* Of, hamergheklanck, hamergeluydt.

31

Ende moet dencken, hoe hy het ghereedt make, ende vroech ende spade daerouer zijn, dat hy het fijn wt arbeyde.

32

Also een Potbacker, ⁺ die moet by synen arbeyde zijn, ende de schijue met synen voeten ommedrijuen, ende moet ^l altoos met sorghen zijn werck maken, ende heeft zijn gewisse dachwerck.

+ Potbacker.

l Of, allewech

33

Hy moet met synen armen wt den leem zijn vatt formeren, ende moet hem moede tot synen voeten bucken.

34

Hy moet dencken, hoe hy het fijn verglase, ende vroech ende spade den ouen vaghen.

35

Dese alle troosten hen op haer handtwerck, ende een yegelick beulijticht hem om zijn werck te konnen.

36

Men en kan harer in der stadt niet ontbeeren: maer men kanse nerghent henen schicken.

37

Sy en konnen de ^m ampten ooc niet waernemen, noch in der Ghemeynte regeren.

m Of, officien

38

Sy en konnen dat verstandt niet hebben, de Schrift te leeren, noch het recht ende de gerechticheyt te predicken: sy en konnen de Spreucken niet leeren.

39

Maer moeten de tijdtlicke neeringhe waernemen, ende en dencken niet wijder, dan dat sy met haren arbeyde ghewinnen moghen.