Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxxi. Capittel.

Hoe een arbeytsalighen dier de mensche zy, die na rijckdom staet. Hoemen hem aen de tafel houden ende voor een boose ooghe hoeden sal. Uan maticheydt der spijse ende drancks. Wat schade daer koemt, door te veel wijns te drincken.

A.1

VVaken na ^a rijckdom, ⁺ verteert het lijf, ende daerom sorghen, laet niet slapen.

a 1.Timo. 6.a.9.

+ Rijckdom.

2

Wanneer een leyt ende sorghet, ⁺ so waect hy altijts op, gelijck als een groote krancheyt altijts opweckt.

+ Sorghe.

3

Die is rijck, ⁺ die daer arbeydet ende versamelt ghelt: ende houdet op, ende ghebruyct dat oock.

+ Rijcke.

4

Maer die is arm, ⁺ die daer arbeydet, ende het gedijet niet: ende wanneer hy alreede ophoudet, so is hy doch een bedelaer.

+ Arm.

5

Wie ghelt lief heeft, ⁺ die en blijft niet sonder sonde, ende wie verganckelick dinck soeckt, die sal mede vergaen.

+ Ghelt.

6

^b Vele komen tot ongheual om des gheldts wille, ende verderuen daer ouer voor haren oogen.

b Syrach. 8.a.3.

7

Die hem ^c offeren, die stortet het, ende de onuersichtighen vanghet het.

c Die den Mammon dienen, als S. Paulus oock seyt, dat de giericheydt Afgoderije zy: ende de gierige, zijn des Mammons Papen ende Dienaers.

8

^d Wel den rijcken, die onstraffelick geuonden wort, ende het ghelt niet en soeckt.

d Luc. 6.c.24. Syrach. 8.a.3.

9

Waer is die? so willen wy hem louen: want hy doet groote dinghen onder synen volcke.

B.10

Die hierin beproeft ende rechtschapen geuonden is, die wort met recht geloeft: hy konde wel quaet doen, ende dedes doch niet, schade doen, ende dedes doch niet.

11

Daerom blijuen syne goeden, ende de Heylighen prijsen syne aelmissen.

12

Wanneer du by eens rijcken mans dissche sittest, ⁺ so sperre dijn kele niet op,

+ Dischtucht.

13

Ende en denckt niet, Hier is vele te eten.

14

Maer denckt, dat een ontrouwe ooghe, nijdisch is.

15

(Want wat is nijdigher dan sulck een ooge?) ende weenet, als sy eenen siet toegrijpen.

16

Grijpt niet na allen dat du siest,

17

ende neemt niet, dat voor hem in de schotel leyt.

18

^e Neemt het dy dyseluen af, wat dijn naeste gheerne of ongheerne heeft, ende houdt dy vernuftichlick in allen stucken.

e Matth. 7.a.2.

19

Eet als een ^f mensche, wat dy voorghesettet is: ende eet niet te seer, op datmen dy niet ^g gram en worde.

f Niet als een swijn.

g hatisch, vyandisch

C.20

Om der eerbaerheydt wille, houdt du eerst op, ende en weest gheen onuersadichlick vreter, op dat du gheen ongonste en verkrijghest.

21

Wanneer du by velen sittest, so en tastet niet eerst toe.

22

^h Een zedich mensche laet hem met eenen ⁱ kleynen ghenoeghen, daerom en derf hy in synen bedde so niet ^k hijghen.

h Syrach. 37.d.32.

i slechten, dunnen

k kijchen.

23

^l Ende wanneer de maghe matich gehouden wordt, so slaeptmen saechte, so kan een des morgens vroech opstaen, ende is fijn by hemseluen.

l Eccl. 5.c.21.

24

^m Maer een onuersadichlic slocker, slaept onrustich, ende krijcht het krimpen ende buyckwee.

m Syrac. 38.a.4.

25

Wanneer du te vele ghegeten hebst, so staet op, ende gaet wech, ende legghet dy te rusten.

26

^* Mijn kindt, hoort my, ende en verachtet my niet, op dat dy ten laetsten myne woorden niet en treffen.

* Ca. xxxij. Lu.

27

ⁿ Neemt voor dy te arbeyden, so wederuaert dy gheen kranckheyt.

n Rom. 12.b.11.

28

^o Eenen Spijsmilden man, louen de lieden, ende segghen: Hy zy een eerlick man: ende sulcx is een goede roem.

o Prouer. 22.a.9.

29

Maer van eenen vrecken viltze, spreeckt de gantsche stadt quaet, ende men seyt daer recht aen.

D.30

Weest gheen wijnsuyper: ⁺ want de wijn verderft vele lieden.

+ De dronckenheyt is een boos laster. Epeh. 5.b.18.

31

Het forneys proeft het ghehechte ijserwerck: also proeft de wijn de ^p wreuelighe herten, wanneerse droncken zijn.

p hoochmoedigen, stouten.

32

De ^q wijn verquickt den menschen het leuen, ⁺ somen hem matichlicken drinckt.

q Psalm. 104.b.15 Prouer. 31.a.6. 1.Timo. 5.c.23.

+ Weynich wijns, is ghesont.

33

Ende wat is het leuen, daer gheenen wijn is?

34

De wijn is gheschapen,

35

dat hy de menschen sal vrolick maken.

36

De wijn ter nootdurft ghedroncken,

37

verblijdt lijf ende ziele.

38

Maer somen dien te vele drinckt,

39

so brenget hy het hertenleedt.

E.40

^r De dronckenheydt maeckt eenen dullen sot, noch duller: dat hy tort ende pocht, tot dat hy wel gheblouwet, gheslaghen ende gewondet wordt.

r Prouer. 20.a.1. 3.Esd. 3.b.18 Iudit. 13.a.4.

41

^s Scheldet dynen naesten niet by den wijne, ⁺ ende en bespot hem niet in syner vreuchde.

s Syrac. 20.a.1.

+ Tucht in collacien.

42

Gheeft hem gheene boose woorden, ende beieghent hem niet met harde woorden.