Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xiiij. Capittel.

Breeder van de dwaesheyt der ghener die Afgoden eeren: van de macht ende wijsheyt Gods. Uan de straffe der gener die beelden maken, ende diese vereeren. Hoe de beelden eerst opghekomen zijn. Dienst der beelden is alles quaets oorsake beghin ende eynde.

A.1

DEsgelijcken doet oock, die daer schepen wil, ende door vaerlicke vloet te varen ghedencket, ende ^a roept aen een veel slimmer hout, dan het schip is, daer hy op vaert.

a Ione.1.a.5.

2

Want dat selue is gheuonden, neeringe daer mede te soecken, ende de meester heeft het met der konst bereydet.

3

Doch dyne voorsichticheyt, O Vader, regeert het: ^b want du gheefst oock in de Zee, wegen, ende midden onder den ^c wallen, sekeren loop.

b Exod. 14.c.22.

c baren, goluen

4

Daer du mede bewijsest, hoe du aen allen eynden helpen kanst, wanneer hem oock alschoon yemant, ^d sonder schip in de Zee ghaue.

d Gelijck als Ionas.

5

Doch dewijle du niet en wilt, dat dat gene ledich ligghe, wat du door dijne wijsheyt gheschapen hebst: so gheschiedt het dat de menschen haer leuen, oock sulcken slechten houte vertrouwen, ende behouden worden inden schepe, daer sy door des Zees wallen mede varen.

6

^h Want oock in voortijden, ⁺ doe de hoochmoedighe Ruesen omghebracht werden, doe vloden die, aen welcken een hope bleef de werelt te vermeeren, in een schip, dwelcke dyne hant regeerde: ende lieten also der werelt zaet na.

h Gene. 6.a.4. ende 7.a.7.b.10. ende 8.a.1.

+ Noah.

7

Want sulck hout is des seghens wel weerdt, daermen recht mede handelt.

8

Maer des vloecks weerdich is dat, ⁺ dat met den handen ghesneden wort, ⁱ so wel als die, die het snijdt: dese daeromme, dat hy het maeckt, het ghene daeromme, dat het God genoemt wort, so het doch een verganckelick dinck is.

+ God haet de beelden, ende dien diese maket. Psalm. 115.a.8.

i Baruch 6.a.3. Deute. 27.b.15.

9

^k Want God is allebeyderley gelijcke vyant, den Godloosen, ende synen Godloosen ghescheppe.

k Psalm. 5.a.5.

B.10

Ende het werck, sal met tsamen den meester, ghequellet worden.

11

Daeromme worden oock de Afgoden der Heydenen te huys ghesocht: want sy zijn wt der Creatuere Godes, tot eenen grouwel, ende tot eener erghernisse, der menschen zielen, ende tot eenen strick, den onuerstandighen, gheworden.

12

Want ^l Afgoden oprichten, is de aller grootste hoererie, ende deseluen bedencken, is een schadelick exempel inden leuen.

l Iere. 17.a.3.4. Hesek. 16.b.10.

13

Van aenbeghinne en zijn sy niet ghegheuen, ⁺ sullen oock niet eewich blijuen.

+ Waer wt der Heydenen Afgoden eerst voortgekomen zijn.

14

Maer door enckel eere der menschen, zijn sy in de werelt ghekomen, ende daeromme ^m versiert, dat de menschen eens korten leuens zijn.

m Of, verdacht

15

Want een vader, so hy ouer synen sone, die hem al te vroech wech genomen wert, leedt ende smerte droech, liet hy een beeldt maken: ende begonste dien die een doot mensche was, nu voor eenen God te houden, ende stichtede voor den synen eenen Godsdienst ende offer.

16

Daer na met der tijdt, wert sodane Godloose wijse, voor een recht ghehouden, ⁿ datmen oock beelden moeste eeren, wt der Tyrannen gebot.

n 1.Reg. 12.c.28. Danie. 3.a.6. 1.Mac. 1.e.43.f.57 2.Machab. 6.a.8.

17

Desseluen ghelijcken, welcken de lieden niet en konden voor haren ooghen eeren, daeromme dat sy te verre woonden, derseluen aenghesichte lieten sy wt verren landen af malen, ende maecten een loffelick beeldt des heerlicken Konincx: op dat sy met vlijte den afwesenden, als den teghenwoordighen, huychelen mochten.

18

So dreef oock de konstenaer eerghiericheyt, den onuerstandighen sulcken Godsdienst te strecken.

19

Want wie den Vorst woude wel dienen, die maeckte dat beeldt met aller konst, op het aller fijnste.

C.20

Den hoop nu, die door sulck fijn maecksel, toeuerwecket werdt, begonst, dien voor eenen God te houden, die korts te voren, voor eenen mensche gheeeret was.

21

Wt sulcken quam de bedriegherie in de werelt, wanneer den lieden wat hardts aenlach, ofte wouden den Tyrannen, ^o houeren, so gauen sy den steenen ende houte sulcke namen, ⁺ die doch denseluen niet en behoort.

o Of, belieuen,

+ Schandelicke grouwelen, die wt der Afgoderije ghekomen zijn.

22

Daer na en lieten sy hen daer niet aen vernoeghen, dat sy in Gods bekentenisse dwaelden: maer hoewel sy in eenen wilden ende bijsteren

[fol. 29r]

wesen der onwijsheydt, leefden, so noemden sy doch sulcken krijch ende quaedt, vrede.

23

^p Want sy verworghen dier een, hare kinderen ten offer, ofte pleghen Godsdienst, die niet te segghen en is, ofte houden woedighe brasserije, na onghewoonlicker wijse.

p Iere. 7.a.6. ende 12.d.31. ende 19.a.5. 2.Reg. 16.a.3. ende 17.b.17. ende 21.a.6.

24

Ende hebben voorder noch een reyn wesen, noch een reyn houwelick: maer ^q een ^r verworghet den anderen met list, ofte beleedighet hem met ouerspel.

q Prouerb. 1.b.18. Iere. a.9. ende 9.a.2. ende 23.b.10.

r of, doodt, haet, moordt

25

Ende by hen gaet door malcanderen henen, bloedtuergieten, ^s moordt, dieuerije, valscheyt, bedriegherije, ontrouwe, pocchen, meeneydicheydt, ^t onruste der vromen:

s Iere 7.a.9. Malac. 3.a.5. 1.Tim. 1.b.10.

t Dat sy den vromen alle onruste ende plaghe, aenlegghen.

26

Ondanck, der iongher herten erghernisse, ^u stomme sonde, bloetschaden, ouerspel, ontucht.

u Rom. 1.c.27.

27

Want den schandtlicken Afgoden dienen, is alles boosheydts aenbeghin, oorsake ende eynde.

28

Houden sy vierdaghen, so doen sy, recht als waren sy onsinnich: ^x propheteren sy, so is het enckel leughen: sy en leuen niet recht, ^y sweeren lichtueeedichlick valsche eeden.

x Iere. 27.b.10. Hesek. 13.a.6.

y Iere. 5.a.2.

29

Want dewijle dat sy gheloouen aen de leuentlooseAfgoden, so en besorghen sy hen gheener schaden, wanneer sy valschelick sweeren.

D.30

Doch sal albeyderleye recht, ouer haer komen, beyde dies, dat sy van God niet recht en houden, dewijle sy op de Afgoden achten, ende dies, dat sy onrecht ende valschelick sweeren, ende en achten niet heylichs.

31

Want der onrechtueerdighen boosheyt neemt een eynde, ⁺ niet na der gheweldt die sy hebben, wanneer sy sweeren, maer na der straffe die sy verdienen, met haren sondighen.

+ De boosheydt der onrechtueerdighen neemt een eynde.