Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat v. Capittel.

De wapeninghe der kinderen Israels wort Holoferni te kennen ghegheuen, waerom hy seer toornich ende rasende gheworden is. Achior werdt om der waerheyt wille, gheuanghen, om dat hy Holoferni haer beschuttinghe ende bescherminghe die sy altijts van God ghehadt hebben, vertelt.

A.1

ENde het wert Holoferni den veldthooftmanne van Assyrien aengeseyt, ⁺ dat hen de kinderen van Israel rusteden, ende hen weeren wouden, ende hoe sy de klippen aenden gheberchte, inghenomen hadden.

+ Holofernis grousaemheyt teghen de Israeliters.

2

Doe vergrimde Holofernes, ende eysschede alle Ouersten ende Hooftlieden der Moabiters ende Ammoniters tot hem, ende sprack tot hen:

3

Segghet aen, wat is dit voor en volck, dat int gheberchte woonet? wat hebben sy voor groote steden? wat vermoghen sy? ende wat voor krijchsuolck ende Koninghen hebben sy?

4

Dat sy alleene voor allen anderen inden Oostenlande, ons verachten, ^a ende en zijn ons niet te ghemoet ghegaen, dat sy ons aennamen met vrede.

a Iudith. 2.a.6.

5

Doe antwoordde Achior, ⁺ de Ouerste aller kinderen Ammon, ende sprack: Mijn heere, wiltu het geerne hooren, so wil ick dy de waerheyt segghen, wat het voor een volck zy, dat int gheberchte woont, ende dy niet voor lieghen.

+ Achior een Ammoniter. Iudith. 11.a.7.

6

^b Dit volck is wt Chaldes hier ghekomen:

b Gene. 11.d.31.

7

Ende heeft ten eersten in Mesopotamien gewoont: want sy en wouden niet volghen ^c de Goden harer vaderen in Chaldea.

c Iosue 24.a.1.

8

Daeromme verlieten sy de steden harer vaderen, welcke vele Goden hadden:

9

Op dat sy den eenighen God des Hemels, dienen mochten: ^d die hen oock gheboodt, van daer te trecken: ende in Haran te woonen.

d Gene. 12.a.1.

B.10

^e Doe nu in allen landen, diere tijt was, ^f reysden sy henenaf in Egyptenlant, ^g daer is harer in vierhondert Iaren, so vele gheworden, datmense niet tellen en konde.

e Gene. 41.f.55.

f Gene. 46.a.5.

g Exod. 1.a.7. ende 12.e.40. Galat. 3.b.17.

11

^h Doese nu de Koninck in Egypten beswaerde, met Aerde voeren ende tichelmaken, syne steden te bouwen, riepen sy tot haren Heere: die sloech gantsch Egypten met menigherley plage.

h Exod. 1.b.10.

12

ⁱ Doese nu de Egyptenaers van hen wtghestooten hadden, ende de plaghe van hen af liet, ende woudense weder vanghen, ende ten dienste int lant voeren, dede hen God des Hemels ^k de Zee op, also dat het water op beyden zijden vaste stonde, als eenen muer: ende sy ghinghen droochs voets op des Zees grondt, ende quamen daer van.

i Exod. 12.d.30. ende 14.a.5.

k Exod. 14.c.21. Psalm. 78.b.13. ende 106.a.9. Sapient. 10.b.

13

Doe hen nu de Egyptenaers met haren gantschen heyre, na snelden, werden sy alle versopen, in de Zee, ^l also, dat oock niet een en ware ouerghebleuen, die het hadde konnen na segghen.

l Exod. 14.c.28.

14

^m Ende doe dit volck wt de roode Zee quam, legerde het hem inder woestijne des berchs Sina, daer te voren gheen mensche woonen, noch hem onthouden en konde.

m Exod. 15.c.21. ende 19.a.1.

15

ⁿ Daer wert het bitter water soete, dat sy het drincken konden: ^o ende kreghen broot vanden Hemel veertich Iaer lanck.

n Exod. 15.c.25.

o Exod. 16.d.35. Deutero. 8.a.3.

16

Ende waer sy toghen, sonder boghe, pijl, schilt, ende sweerdt, daer streedt God voor haer, ende behieldt het veldt.

17

Ende niemant en konde desen volcke schade doen, dan alleene, wanneert afweeck vanden geboden des Heeren zijns Gods.

18

^p Want so dickwils als sy eenen anderen, dan haren God aenbaden, so werden sy verslagen, ^q ende wech gheuoert met allen schanden.

p Iudit. 2. 3. 4.

q 2.Reg. 25.b.11.

19

Maer so dickwils als het hen rouwede, dat sy vanden gheboden haers Gods afgheweken waren, ^r gaf hen de God des Hemels, wederomme ouwerwinninghe teghen hare vyanden.

r 2.Mach. 2.e.44.

C.20

^s Daeromme verdelchden sy der Cananiters Koningen, de Iebusiters, de Pheresiters, de Hethiters, de Heuiters, de ^t Amoriters, ende alle Gheweldighe in Hesbon, ende namen hare landt ende steden in.

s Iosu. 9. 10. 11. 12.

t Nu. 21.c.21.d.33.

21

Ende het ghinck hen wel, so lange als sy hen niet en versondichden aen haren God: ^u want haer God haett het onrecht.

u Psalm. 5.a.6. Hebre. 1.a.9.

22

^x Sy zijn oock voor desen tijden, dickwils verdreuen, van velen volcken, ende wechgheuoert in vreemde landen, daeromme dat sy afgeweken waren, vanden ghebode, dat hen God ghegheuen hadde, dat sy daerinne wandelen souden.

x Iudicum. 2. 3. 4. 2.Reg. 25.a.4.

23

^y Doch sy zijn nu korts wederghekomen, wt der ellende, daer sy inne waren, ^z na dien sy hen weder bekeert hebben tot den Heere haren God: ende hebben hen weder ghesettet in dit geberchte, ende woonen wederomme te Ierusalem, daer haer heylichdom is.

y Esra. 1.a.5.

z Deute. 30.a.1.

24

Daerom mij Heere, laet vernemen, oft hem dat volck versondicht heeft aen haren God, so willen wy daerop trecken, ende haer God, salse dy ghewisselick in de handen gheuen, dat duse bedwinghest.

25

^a Hebben sy hen nu niet versondicht aen haren God, so en doen wy niets tegen haer: want haer God salse beschermen, ende wy sullen tot spotte worden, den gantschen lande.

a Iudit. 6.a.1.b.13

26

Doe Achior sulcks gesproken hadde, werden alle hooftlieden des Holofernis toornich, ende dachten hem te dooden,

27

Ende spraken onder malcanderen: Wie is dese, die sulcks segghen derf, dat hen de kinderen Israels souden weeren tegen den Koninck NebucadNezar ende zijn krijchsuolck? het zijn oock enckel naeckte lieden, ende gheen krijghers.

28

Op dat nu Achior sie, dat hy gheloghen hebbe: so latet ons henen op trecken, ende wanneer wy hare beste lieden vanghen, so willen wy Achior met hen doorsteken laten: op dat alle volcken gewaer worden, ^b dat NebucadNezar een God des lants zy, ende gheen ander.

b Hesek. 28.a.2. Sopho. 2.b.15.