Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat viij. Capittel.

A.1

ENde hy sprack wijder tot my: ^{+ a} De Allerhoochste heeft dese wereldt, om veler wille ghemaeckt, de toekoemstighe nu, om weynigher wille.

+ Een kleyn getal der Heylighen.

a 4.Esdre. 9.b.14.

2

Ick wil dy doch een ghelijckenisse segghen, Esdra, Als wanneer du het Aerdtrijck vraghedest, so soude het dy segghen, dat het vele Aerde gheeft, daermen het gout wt maket: also isset om het werck deser werelt.

3

^b Daer zijn vele geschapen, weynich worden doch behouden.

b Matth. 20.b.16. ende 22.b.14.

4

Doe sprack ick: So verslocket du ziele den sin, ende verslindet het verstandt.

5

Want du bist ouer een ghekomen te luysteren ende wilt propheteren: want dy en is niet wijder toeghegheuen, dan alleen te leuen.

6

O Heere, lietestu dynen knechte toe, dat wy voor dy baden, ende gauest onsen herten zaedt, ende boudest onsen verstande, dat daer vrucht wt quame: ende dat een yeghelick verdoruen, leuen mochte, die hem voor den menschen settet.

7

Want du bist alleen, ^c ende wy zijn alle een scheppinghe dyner handen, als du ghesproken hebst.

c Gene. 1. 2.

8

Ende ghelijck nu het lichaem in der baermoeder ghestelt is, ende du gheefst leden, ende dijn schepsel wort in vyer ende water behouden, ende neghen maenden lijdet dijn schepsel dyne creatuere, die in haer gheschapen is.

9

Dat nu dat behoudet, ende dat behouden wort, worden beyde met malcanderen behouden, ende dat behouden is, ende in haer ghewassen, dat gheeft de baermoeder te syner tijt weder.

B.10

Want du hebst den borsten gheboden, dat sy der vrucht melck gheuen:

11

Op dat, dat gheschapen ende gheformeert is, generet worde, tot op synen tijt, ende dan so verordenestu het ^d† met dyner barmherticheyt.

d† And. tot

12

Brenghestse op met dyner gherechticheydt, ende tuchtigest het in dyner Wet, ende beterest het met dynen verstande.

13

Ende doodest het als dyne creatuere, makest het leuendich als dijn werck.

14

So du nu verderuest, dien du met so vele arbeyt, door dijn beuel gheschapen ende gheformeert hebst, so mochtestu oock lichtelicken verordenen, dat dat behouden worde, dat gemaect is.

15

Ende nu Heere, dit spreke ick van allen menschen int ghemeyne, als du weetst: van dynen volcke doch, van diens wegen ick treurich ben.

16

Ende van dynen erue, van diens weghen ick treure, ende van Israel, van diens wegen ick onmoedich ben, ende van Iacob, voor dien ick smerten draghe.

17

Daerom beginne ick te bidden voor dy, voor my ende voor haer: want ick sie onsen val, die wy op Aerden woonen.

18

Ick hebbe doch de snelheyt des Richters gehoort, die toekoemstich is.

19

Ende daeromme hooret mijn stemme, ende verstaet myne reden, so wil ick voor dy spreken.

C.20

Dit is het beghin der woorden Esdre, eer hy aenghenomen wert, Ende ick sprack: O Heere, ^e die du de eewicheyt bewoonest, diens oogen in de locht henen op verhooghet zijn.

e 1.Tim. 6.b.16.

21

Diens ^f Stoel ouer de mate hooch is, ende diens heerlicheyt onbegrijpelic is, ^g voor dien de heyrscharen der Enghelen staen met tzitteren,

f Iesai. 66.a.1.

g Danie. 7.b.10. Apoca. 5.b.11.

22

Dier behoudenisse in winde ende vyer verkeeret wort: ^h diens woort waer, ende diens reden stantachtich, diens gebieden sterck is, diens ordeninghe verschricklick is,

h Psalm. 119.i.86. Ioan. 17.b.17.

23

Diens aenghesichte de diepten drooget, ende diens toorne de berghen verdwijnende maeckt, ^i† als sulcks de waerheyt betuyghet.

i† An. ende diens waerheyt etc.

24

Hooret het ghebet dijns dienaers, ende vatet ter ooren de bede dijns schepsels.

25

Want dewijle ick leue, sal ick spreken, ende dewijle ick vernuft hebbe, sal ick antwoorden.

26

Siet niet aen de sonde dijns volcks, die dy in waerheyt dienen.

27

Siet niet op den schalckachtighen vlijdt der Heydenen, maer op die, die dyne ghetuychnissen met smerten houden.

28

Ghedencket niet aen die, die valschlick voor dy gewandelt hebben, maer aen die, die met willen dyne vreese bekent hebben.

29

Du willest niet verderuen die, die veesche zeden ghehadt hebben, maer aensien die, die dyne Wet heerlicken gheleert hebben.

[fol. 12r]

D.30

Wort niet onweerdt ouer die, die booser zijn dan het vee, maer hebbet die lief, die alwech in dyne gherechticheyt ende eere vertrouwen.

31

Want wy ende onse vaderen zijn alle sulcker kranckheydt onderhauich, nu wortstu om onser sonden wille barmhertich ghenoemt.

32

Want so du dy onser ontfermest, so wortstu barmhertich genoemt, so wy de wercken der gerechticheyt niet en hebben.

33

Want de rechtueerdigen, die vele goede wercken, hebben tesamen gheleyt, ^k sullen wt haren wercken loon ontfanghen.

k Matth. 16.c.27. Rom. 2.a.6. 2.Corinth. 5.b.10.

34

Want wat is de mensche, dat du ouer hem vertoornet worst? oft wat is dat verdoruen geslachte, dat du so rou teghen hem bist?

35

^l Want in der waerheyt en is niemant onder dien, die gheboren zijn, die niet en mishandele, ende onder dien, die dy belijden, die niet feyle.

l 1.Reg. 8.e.40. 2.Para. 6.d.36. Eccle. 7.c.21. Psalm. 143.a.2. Iob. 4.b.17. ende 25.a.4. 1.Ioan. 1.a.8.

36

Want daer in wort dyne gherechticheyt ende goedertierentheyt, O Heere, hooch ghepresen, so du dien barmhertich bist, die in goeden wercken niet rijck en zijn:

37

Doe antwoordde hy my, ende sprack: Sommighe dinghen hebstu recht ghesproken, ende na dyner reden sal het gaen.

38

Want ick en sal waerlick niet dencken ouer haer schepsel, die voor den doot ghesondighet hebben, ende voor den oordeele, voor der verderffenisse:

39

^m Maer ick sal vreuchde hebben ouer der vromer pooghen: ick sal oock ghedencken ⁿ der pelgrimagie, der heylmakinghe ende des loons.

m Gene. 4.a.4.

n 1.Pet. 1.b.17.

E.40

Ghelijck ick nu gesproken hebbe, also sal het gheschieden.

41

^o Want ghelijck als de Ackerman, vele zaets op den acker saeyet, ende vele boomen plantet, ende doch niet alles dat voort en koemt, dat ghesaeyet ende gheplantet is, het en wortelt oock niet alles: also isset met die, die in der wereldt ghesayet zijn, ^p sy worden niet alle behouden.

o Matth. 13.a.4. ende 20.b.16. Marc. 4.a.3.

p Matth. 20.b.16. ende 22.b.14.

42

Doe antwoordde ick ende sprack: Hebbe ick ghenade gheuonden, so vergonnet my te spreken.

43

Ghelijck als het zaet des ackermans, so de reghen niet te syner tijt daer op en koemt, of te vele daer op koemt, verderuet:

44

Also verderuet oock de mensche, die met dynen handen gheschapen is, ende die dyne beeltenisse is ende dy ghelijck, om diens wille, du alle dinghen gheschapen hebst, ende hebstu hem den zade des ^q boeren vergheleken.

q boeweren

45

Wordt niet vertoornet ouer ons, O Heere, maer vergheeft dynen volcke, ende ontfermet dy ouer dijn erfdeel: ontfermet dy dijns schepsels.

46

Doe antwoordde hy ende sprack tot my: Het teghenwoordighe den teghenwoordighen, het toekoemstighe den toekoemstighen.

47

Want het ontbreeckt dy noch vele, so du mynen creature bouen my konnest lief hebben, oock ben ick dy ende haer dickwils ghenaeckt, maer den onrechtueerdighen noyt.

48

Oock bistu in dien voor den Hoochsten wonderbaerlick.

49

Dat du dy vernedert hebst, als het dy wel betaemt, ende en hebst dy niet gheachtet, dat du onder den vromen, hooch gheeeret wordest.

F.50

Deshaluen sullen vele ellenden ende ^r katijuicheyt toestaen dien, die in der werelt ten laetsten tijden woonen sullen, want sy hebben in grooter hooueerdie ghewandelt.

r arbeytsalicheyt

51

Verstaet nu du voor dyselfs, ende van dien die dijns ghelijcken zijn, ondergrondet eere.

52

Want v is opgedaen het Paradijs, ^s de boom des leuens gheplantet, bereydet de toekoemstighe tijt, bereydet oueruloet: ^t een stadt is gebouwet, ende een ruste bereydet, volkomen goet ende wijsheyt.

s Gene. 2.a.9. Apoca. 2.a.7.

t Apocal. 3.b.12. ende 21.a.2.b.10.

53

De wortel des boosen, is van v gheteeckent, de swackheyt ende motte, is voor v verborghen, ende in de Helle vliedt de verdoruenheyt in verghetelickheyt.

54

^u De smerten zijn vergaen, ende aent eynde, is de schat der onsterflicheyt ghetooghet.

u Apoca. 21.a.4.

55

Ende daerom en vraghet du niet wijder, van der veelheyt dier, die verderuen.

56

Want sy hebben vrijheydt ghenomen, den Hoochsten verachtet, ^x zijn Wet versmadet, ende syne weghen verlaten.

x 4.Esdr. 9.a.9.

57

Daer ouer hebben sy syne vromen ^y† veruolghet:

y† An. vertreden.

58

^z Ende in haren herten ghesproken: Daer en zy gheen God, ende dat met weten: want sy steruen.

z Psalm. 14.a..1. ende 53.a2.

59

Want ghelijck als v bereydet is, dat so ick geseyt hebbe: also is hen bereydet ^a dorst ende pijn: ^b want hy en heeft niet ghewilt, dat de mensche Ia te niete worde.

a 2.Thessa. 1.a.9.

b Sapient. 1.b.13. Hesek. 18.d.32. ende 33.b.11. 2.Pet. 3.a.9.

G.60

Maer die, die gheschapen zijn, hebben synen Name beulecket, diens, diese ghemaeckt heeft, ende zijn ondanckbaer dien, die hen het leuen toebereydet heeft.

61

Ende daerom is mijn oordeel als nu hier.

62

Dit en hebbe ick niet allen menschen gheopenbaert, maer alleen weynighen, namelicken, dy ende dijns ghelijcken.

63

Doe sprack ick: Siet, Heere, alsnu hebstu my de veelheyt der teeckenen ghetooghet, die du beghinnen sulst te doen ter laetster tijdt: maer tot wat tijden ende wanneer, hebstu my niet getooget.