Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat vij. Capittel.

A.1

NA dien ick dese woorden wtghesproken hadde, ⁺ wert tot my gesonden eenen Enghel;, die oock vorighe nachten by my gheweest was,

+ Doort enghe koemtmen int ruyme: door droeffenisse int leuen.

2

Die sprac tot my, Esdra, staet op, ende hooret de reden, die ick ghekomen ben te segghen.

3

Ick sprack: Spreeckt mijn God: doe sprack hy tot my, de Zee is aen eener wijder plaetsen ghesettet, datse diep ende groot ware.

[fol. 11r]

4

Maer den inganck, is gantsch enghe ende kleyne, ghelijck als een vloet.

5

Want wie woude in de Zee gaen, ende haer sien ende beheerschen? wanneer hy niet door het enge en ginge, hoe konde hy in de wijdde komen?

6

Item een ander: Een stadt is ghebouwet op eenen wijden velde, ende is vol aller goederen.

7

^a Den inganck is enghe ende steyle, als ware een vyer ter rechter zijden, ter slincker zijden een diep water:

a Matth. 7.b.14. Luc. 13.c.22.

8

Ende daer ware alleen eenen enghen pat tusschen dien tween, so smal, dat daer niet meer dan een mensche, gaen en konde.

9

Wanneer nu dese stadt eenen ten erue gegheuen worde, ende die en ware te voren noyt door desen vaerlicken wech ghgaen, hoe woude hy dat erue innemen?

B.10

Ende ick sprack: Ia Heere: doe sprack hy: Also isset oock om Israel.

11

Want om harent wille hebbe ick de wereldt geschapen: ende ^b doe Adam myne insettingen ouertradt, doe ontstondt sulcks, ghelijck als nu voorhanden is.

b Gene. 3.a.6.

12

Doe werden de inganghen der werelt enghe, voller swerten ende arbeyt: doch weynich zijt ghy ende quaet, vol vaerlicheden ende arbeyt.

13

Want der vorigher werelt ingangen, waren wijt ende seker, brachten ondootlicke vrucht.

14

So nu die, die daer leuen, niet en poogen in te gaen door dat, dat enghe ende ijdel is, so en konnen sy dat verborghen is, niet verkrijghen.

15

Waeromme bekommerst dy dan, so du doch een broosch mensche bist? ende ^c† waertoe pooghestu, so du sterflick bist?

c† And. bewegestu dy.

16

Ende waerom en hebstu niet in dijn herte genomen het toekomende, maer dat tegenwoordich is?

17

Doe sprack ick: O heerschende Heere, siet, ^d du hebst in dyner Wet verordenet, dat de rechtueerdighen souden sulcks eruen, de Godloosen nu verderuen.

d Deute. 8.a.1. Psal. 38.a.9.c.22. Prouer. 2.c.21.

18

^e Doch de vromen souden het enghe lijden, ende het wijde hopen: want die, die Godlooslicken gheleeft hebben, ende het enghe lijden, en sullen het wijde niet sien.

e Roma. 8.b.18. 2.Corint. 4.b.17. Sapient. 3.a.4.

19

Doe sprac hy tot my: Daer en is gheen Richter bouen God, ende gheen Verstandigher bouen den Hoochsten.

C.20

Want het verderuen vele, daerom, datmen de Wet Gods, die voorghestelt is, verachtet.

21

Want God ^f heeft heftighen gheboden den toekomenden, ⁺ dat sy weten wat sy doen, ende hoe sy leuen sullen: ende so sy dat hielden, souden sy niet ghestraffet worden.

f Psalm. 119.a.4. Exod. 20. 21. 22. Deut. 4. 5. 6. 7. 8.

+ God waerschout de menschen trouwelicken.

22

Nu en waren sy hem niet gehoorsaem, ende spraken teghen hem, ende namen hen ijdele dinghen voor.

23

Brachten henseluen in verleydinghe door sonde, dat sy spraken, Daer zij gheen God: ^g ende en kenden syne weghen niet.

g Roma. 3.b.17.

24

Syne Wet verachteden sy: in syne toesegginghen ^h verneenden sy: in synen ordeninghen en waren sy niet ghetrouwe, ende volbrachten syne wercken niet.

h Dat is, verloochenden sy.

25

Ende daerom Esdra, is voor de ledighen het ledighe, ende voor de vollen het volle.

26

Siet, den tijdt koemt, dat die teeckenen sullen zijn, die ick gheseyt hebbe: ende de bruyt sal verschijnen, ende het Aertrijck dat als nu vergaet, sal ghetooghet worden.

27

Ende een yeghelick, die van den vorigen quade verlosset is, die sal wonderbare dinghen sien.

28

Want mijn sone Iesus sal geopenbaert worden, met dien, die by hem zijn, ende de ouerghebleuenen sullen vrolicken, vier hondert Iaer.

29

Na denseluen Iaren, ⁺ sal mijn sone ⁱ Christus steruen, ende alle menschen, die het leuen hebben.

+ Christus koemst ende doot.

i Danie. 9.c.26. Matth. 27.c.27.

D.30

Ende de wereldt sal verkeeret worden, in dat oude stilswijghen, seuen daghen, als in den vorighen oordeelen, also dat niemandt en sal ouerblijuen.

31

Ende na seuen daghen sal verwecket worden de wereldt, die noch niet en waket, ende sal verstooret steruen.

32

^k Ende de Aerde sal weder gheuen, ⁺ die in haer gheslapen hebben, ende de stof, die in de stille woonen, ende de heymelicke plaetsen, sullen daer voor gheuen, die hen vertrouwet zijn.

k Danie. 12.b.12. Ioan. 5.c.25. 1.Corint. 25.f.52. 1.Thessa. 4.b.16. Apocal. 20.b.13.

+ Verrijsenisse ende laetste gerichte.

33

Ende ^l de Allerhoochste, sal op den stoele des gherichtes gheopenbaert worden, ende alle ellende sal vergaen, ende lanckmoedicheyt, sal versamelt worden.

l Matth. 24.d.30. Marc. 13.c.26.

34

Het oordeel nu sal alleen blijuen, de waerheyt sal bestaen, ende het ghelooue toenemen.

35

Het werck sal daer na volghen, ^m ende den soon ghetooget worden, de gherechticheden sullen waken, ende de ongherechticheden en sullen niet heerschen.

m Matth. 16.c.28. Apoca. 1.a.7.

36

Doe sprack ick: ⁿ Abraham heeft eerst voor de Sodomiters ghebeden: ^o daerna Moses voor de vaderen, die inder woestijne gesondiget hadden.

n Gene. 18.c.23.

o Exod. 32.b.21.

37

Ende die na hem, voor Israel, in den tijden Achas ende Samuel.

38

^p Ende Dauid voor de slachtinghe, ^q ende Salomo voor die, die in het Heylichdom komen.

p 2.Sam. 24.b.17

q 2.Para. 6.b.14.

39

^r Ende Helias voor die, die den regen ontfinghen, ende voor den dooden, dat hy leuede.

r 1.Reg. 17.c.21. ende 18.d.36.

E.40

^s Ende Ezechias voor het volck, ten tijden Sanherib: ende andere vele, die voor vele ghebeden hebben.

s 2.Reg. 19.b.15.

41

So als nu, so het verstoorede inghewassen, ende de boosheyt vele geworden is, ende de vromen hebben voor de Godloosen gebeden, waerom en sal dat als nu niet zijn?

42

Hy antwoordde my, ende sprack: De teghenwoordighe wereldt, is niet het eynde, vele eere blijft in haer, daerom hebben sy voor de swacken ghebeden.

43

Den dach nu des oordeels, ⁺ sal het eynde zijn deser tijdt, ende een beghin der toekoemstigher onsterflicheydt, in dier henen is, alle verderflicheydt.

+ Na dat laetste gerichte, houdt de verderflicheyt op.

44

Alle onmate is wechgedaen, alle ongelooue is henen ghenomen, vromicheyt heeft toeghenomen, waerheyt is opghegaen.

45

Als dan en kan niemant dien salich maken, die verloren is, ofte onderdrucken, die ouerwonnen heeft.

46

Doe antwoordde ick, ende sprack: Dit is myne eerste ende laetste reden, dat het beter ware gheweest, den Adam het Aertrijcke niet te gheuen, ofte doe het hem ghegheuen was, te verhoeden, dat hy niet en sondichde.

47

Want wat batet het den menschen, hier in ^t† dese tijt te leuen in treuricheyt, ende eerst wachten, wat straffe na den doot kome?

t† And. teghenwoordigher ziele

48

Adam wat hebstu ghedaen? ^{+ u} want so du gesondiget hebst, bist niet alleen du, maer wy alle, die van dy komen, gheuallen.

+ Adams val koemt tot ons toe.

u Roma. 5.b.12.

49

Want wat is ons nutte, so ons een onsterflicke tijt toegeseyt is, ende wy dootlicke wercken volbrenghen?

F.50

Ende dat ons een eewighe hope voorgheseyt is, ende wy boos ende ijdel zijn.

51

Ende dat onse wooninghen der ghesontheyt ende der sekerheyt, behouden zijn, ende wy qualick gheleeft hebben.

52

Ende dat de eere des Hoochsten behouden is, te beschermen die, die lijdstaem ghewandelt

[fol. 11v]

hebben, ende wy inden quaetsten weghen ghewandelt zijn.

53

Ende dat dat Paradijs ghetooghet wordt, dies vrucht altoos duerich blijft, in dien sekerheydt ende medicijne is, ende wy nu niet henen in gaen?

54

Want wy hebben aen onaenghename plaetsen ghewandelt:

55

Ende dat de aengesichten dier, die ^x afbreuck ghedaen hebben, ouer de ^y Sterren lichten sullen, doch onse sullen swart ende duyster worden.

x abstinencie

y Danie. 12.b.12. Matth. 13.e.43. Sapient. 3.a.7.

56

Want doe wy leefden ende onrecht deden, bedachten wy niet, ^z dat wy na den doodt daerom lijden moesten.

z Matth. 25.e.42. Ioan. 5.c.29.

57

Doe antwoordde hy my, ende sprack: Dat is de bedenckinghe des strijts, dien de mensche op Aerden voeret:

58

Dat, wanneer hy ouerwonnen wort, so lijdet hy dat, dat du gheseyt hebst: ^a doch so hy ouerwinnet, so ontfanghet hy, dat ick segghe.

a Apoca. 2. 3. 21.

59

Want dat is dat leuen, daer Moses van seyde, doe hy by den volcke leefde, ende sprack: ^b Verkiest op het leuen, dat du leuest.

b Deute. 30.b.19.

G.60

Sy en gheloofden nu hem niet, ende na hem, oock den Propheten niet, Ia oock my niet, die ick met hen ghesproken hebbe.

61

Dat de treuricheydt hen niet tot verderuen, reycken en soude, ^c gelijck de vreuchde toekoemstich ouer die is, die hen des Heyls hebben laten berichten.

c 4.Esdr. 2.c.27. 1.Petr. 11.a.8.

62

Doe sprack ick: ⁺ Ick weet Heere, dat de Allerhoochste barmhertich is, in dien, dat hy dien barmhertich is, die noch niet in der wereldt en zijn.

+ Gods barmherticheyt.

63

Ende oock dien, die in syner Wet wandelen:

64

^d Ende dat hy lanckmoedich is tegen dien, die met haren wercken ghesondighet hebben.

d Roma. 2.a.4. Actu. 17.d.30. 2.Pet. 3.b.15. Sapient. 11.c.24.

65

Ende dat hy vrij mildt is te vergheuen, dien het behoort.

66

^e Ende dat hy vele barmherticheyt heeft: want hy bewijset menichfuldichlicken syne ontferminghe, dien, die teghenwoordich zijn, ende die henen zijn, ende die toekoemstich zijn.

e Exod. 20.a.6.

67

Want so hy syne onferminghe niet mildichlick en bewijset, so en wort de werelt niet leuendich ghemaeckt met dien, die daer in woonen.

68

Ende hy gheeft: want wanneer hy niet en gaue van syner goedertierenheyt, dat die, die quaet ghedaen hebben, van haren boosheden verlichtet worden, so en konde het tien duysentste deel der menschen, niet leuendich ghemaeckt worden.

69

Ende so de Richter, dien niet en vergaue, die door zijn woort gheheylet zijn, ende de veelheyt die daer twistet, ommebrenghen woude,

70

So worden in eener ontalbaren ^f veelheydt, gheheel weynich heyl.

f Of, menichte,