Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat vi. Capittel.

A.1

ENde hy sprack tot my: ⁺ Van aenbeginne, doe den Aertbodem geschapen wert, eer de werelt bestondt, eer de winden waren.

+ Door wien God zijn schepsel wil te huys soecken.

2

Eer het donderde ende blixemede, eer den grondt des Paradijs gheleyt wert.

3

Eer de schoone bloemen ghesien werden, eer de beweechlicke krachten waren beuestiget, eer de ontallicke heyrscharen der Enghelen versamelt waren,

4

Eer de hoochte der locht was, ende de mate des ^a† Hemelsuasticheyt, eer de ouenen in Zion heet waren.

a† An. Hemelen,

5

Eer de tegenwoordige Iaren versocht waren, ende eer de vonden dier, die als nu sondighen, ontureemdt werden, eer die beteecknet waren, die als nu trouwe versamelen,

6

Doe hebbe ick die dinghen alle bedacht, ende zijn door my gemaket, ende door gheenen anderen, sy worden oock gheeyndet door my, ende gheenen anderen.

7

Doe antwoordde ick, ende sprack: Welcke sal zijn de scheydinge der tijt? ofte wanneer sal hiertoe komen, het eynde des vorighen, ende het beghin des nauolghenden?

8

Doe sprac hy tot my: Van Abraham tot op Isaac, ^b als van hem geboren werden, Iacob ende Esau, hieldt de hant Iacobs ^c eerstlicken de verssen Esau.

b Gene. 25.c.24. Hesek. 12.a.4.

c Of, van den beghinne

9

Want het eynde deser tijdt, is Esau, ende het beghin des nauolghenden, is Iacob.

B.10

Des menschen handt, is tusschen der verssen ende der hant: anders en salstu niet vraghen Esdra.

11

Doe antwoordde ick, ende sprack: O heerschende Heere, hebbe ick ghenade voor dynen ooghen gheuonden,

12

So bidde ick dy, tooget dynen dienaer aen het eynde dyner teeckenen, dier du my een deel de vorighen nacht ghetooghet hebst.

13

Hy sprack tot my: Staet op dynen voeten, ende hooret de volkomene stemme ende ^d† voys.

d† An. deune, geluyt.

14

Daer sal een groote beweginge komen, doch de plaetse, daer du staest, en sal niet beweghet worden.

15

Ende daeromme so du de reden hoorest, so en verschricket niet: want van dien eynde, wort dat woort ende fondament der Aerden verstaen.

16

Want de reden van dien, maket ^e tzittren ende beweghet: want het weet, dat het ten eynde, verandert moet worden.

e Of, schuddende ende beuende,

17

Ende als ickt hoorde, doe stondt ick op myne voeten, ende hoorde: doe wasser een stemme, die sprack ende dier ^f voys was, als een voys veler wateren,

f Apocal. 1.b.15.

18

Ende die sprack: Siet, de daghen komen, dat ick beginnen sal te naken, ende te huys soecken de inwooners der Aerden.

[fol. 10v]

19

Ende beghinnen sal, van hen ^g te ondersoecken, wie ^h† recht mit ongherechticheyt geschauet hebbe, ende wanneer de ootmoet Zion veruullet zy.

g Of, wt te gronden,

h† And. die door hare ongerechticheyt den anderen ouerlastest hebben, ende etc.

C.20

Ende so de werelt, die vergaen sal, ouerteeckent wort, so sal ick dese teeckenen doen: de boecken sullen worden opgedaen voor den ^i† firmamente, ende sy sullent alle meteenanderen sien.

i† And. Hemel.

21

Ende de Iarighe kinderen, sullen met haren stemmen spreken, de swanghere vrouwen, sullen ontijdighe kinderen brenghen, dry ofte vier maenden oudt, ende die sullen leuen ende opgewecket worden.

22

In korten sullen de ghesaeyede plaetsen, schijnen als de ongesaeyede, de volle kelderen, sullen in korten ledich verschijnen.

23

Ende de basuyne sal een geschal gheuen, als men dat hooret, sal alleman verschrocken worden.

24

^k Te dier tijt sullen de vrienden malcanderen bekrijghen, als de vyanden, ende het Aertrijcke met hen, sal verschricken: de aderen der fonteynen, sullen stille staen, ende dry vren niet loopen.

k Mich. 7.a.6. Matth. 10.d.35. 4.Esdr. 5.a.9.

25

Welcker ouerblijft in dien alleen, dat ick voorsyet hebbe, die sal daer van komen, ende sal mijn Heyl sien, ende het eynde uwer werelt.

26

Ende de menschen, die genomen zijn, sullent sien, die den doot van harer gheboorten af, niet gesmaeckt en hebben: ende het herte der inwooneren sal verandert, ende in een andere meynighe verkeeret worden,

27

Want het boose sal ^l wtghedelghet, het bedroch wtgheblusschet worden.

l Of, te niete gedaen, wtgewischt, wtgheroeyet.

28

Trouwe ende ghelooue sal bloeyen, verdoruentheyt sal ouerwonnen, ende de waerheydt vertooghet worden, die so vele daghen sonder vrucht gheweest is.

29

Ende het gheschiedde, als hy met my sprack, doe sach ich allenskens aen dien, voor dien ick stondt.

D.30

Doe sprack hy tot my also: Ick ben gekomen dy te tooghen den tijt der toekoemstiger nacht.

31

^m Salstu nu weder bidden, ende seuen daghen vasten, so sal ick dy oock meer segghen, ende grooters dan te voren.

m 4.Esd. 5.b.13.

32

Want dyne stemme is verhoort voor den Allerhoochsten: want de Stercke heeft gesien dyne richtinge, ende heeft ghesien dyne kuysheyt, die du van ieughet aen hebst ghehadt.

33

En daerom heeft hy my ghesonden, dy dit alles te toogen, ende dy te segghen: Hebbet goeden moet, ende en vreeset dy niet.

34

Ende verhaestet dy niet met den vorighen tijden, ijdels te ghedencken, ende en verhaestet dy niet van weghen der laetsten tijden.

35

Daerna weenede ick weder, ende vastede seuen daghen, dat ick veruulde de dry weken, die hy my gheseyt hadde.

36

Aen den achtsten nacht, wert mijn herte weder in bekommert, ende begonst te spreken voor den Hoochsten.

37

Want mynen gheest was gantsch ⁿ ontfuncket, ende mijn ziele gantsch beangstet,

n Of, ontsteken,

38

Ende sprac: ⁺ O Heere, du seydest in aenbeginne dijns schespsels, aen den eersten daghe, ende sprakest: ^{+ o} Het worde Hemel ende Aerde: ende dijn woort was een volkomen werck.

+ Van den vi. schepdaghen.

+ I.

o Gene. 1.a.1.

39

Ende op datmael was de ^p† Gheest, ende de duysternissen waren noch ringswijse rontom, ende het stilleswijgen: daer en was noch gheens menschen stemme van dy.

p† And. windt

E.40

Doe hietestu van dynen schatten, een schoon licht hervoor gaen, daer mede dijn werck verschene. ⁺

+ II.

41

^q Aen den tweedden dage schiepstu den geest des firmaments, ende gebodest hem, dat hy een onderslach ware, tussen den wateren, dat een deel daer bouen, het ander hier beneden bleue.

q Gene. 1.a.6.

42

^r Aen den derden dage beschickestu, ⁺ dat de wateren versamelt werden, aen den seuenden deele der Aerden, ses deelen drooghedestu, ende behieldestse daertoe, datmen ^s† daerin voor dy dienede met ghesaeyeden ende ghebouweden van God.

r Gene. 1.a.9.

+ III.

s† An. inne saeyt ende bouwe.

43

So haest dyn woort wtginck, was het werck ghelijck daer.

44

Want van stondenaen, was een groote ontalbare vrucht daer, ende menigherley belustiginghen des smakes: bloemen, dier verwe ^t† men niet namaken ende ghereuck, des vermakelicheyt men niet ghegronden en kan: ende dat wert aen den derden daghe ghemaeckt.

t† And. onwandelbaer is,

45

Aen den vierden daghe ghebodestu, ⁺ dat ^u de Sonne haren schijn, ende de Mane haer licht gheue, ende dat de Sterren gheordineert werden.

+ IIII.

u Gene. 1.b.16. Syrach. 43.a.2.

46

Ende gebodest hen, ^x dat sy den menschen, die in toekoemstighen, oock gheschapen souden worden, dieneden.

x Deute. 4.b.19.

47

^y Op den vijfsten dach, ⁺ sprakestu ten seuenden deele, daer de wateren versamelt waren: Sy souden voort brenghen, menigherley gedierten, voghelen ende visschen.

y Gene. 1.c.20.

+ V.

48

Ende also geschiedde het, dat dat stomme water, sonder ziele, wt beuel Gods, leuendighe gedierten voort brachte, op dat alle volcken dyne wonderwecken prijseden.

49

Doe behieldestu twee zielen, de eene hietestu Henoch, ende de andere Leuiathan:

F.50

Ende scheydedest elcken van den anderen af: want het seuende deel, namelicken, daer het water versamelt was, kondese niet beyde vaten.

51

Den Henoch gauestu een deel, dat aen den derden dage ghedrooghet was, dat hy in denseluen woonen soude, daerin zijn duysent berghen.

52

Den ^a Leuiathan nu gauestu in, het seuende deel, namelicken, het vochte, ^b† ende behieldest hem, dat hy verslocke, wat ende wien du wilt.

a Iesai. 27.a.1. Iob 40.c.20.

b† And. welcke groote beeste, du bereydet hebst, dat sy verslinde, ende etce.

53

^c Aen den sesten daghe ghebodestu dat Aerrijcke, dat het voor dy beschicken soude, de ghedierten, vee, ende alle kruypende.

c Gene. 1.c.24.

54

^d Ende daerenbouen oock Adam, ⁺ dien du ouer alle dyne schepselen een heere gesettet hebst: ⁺ van hem komen wy alle, ^e oock het volck, dat du dy verkoren hebst.

d Gene. 1.c.26.

+ VI.

+ De wereldt is om der geloouigen wille gheschapen.

e Exod. 19.a.5. Deut. 4.c.20. ende 10.b.15. Psalm. 135.a.4.

55

Dit hebbe ick nu alles, voor dy daerom ghesproken, dat ick bewese, dat om onsent wille de werelt geschapen is.

56

De andere nu, die oock van Adam afkomen, hebstu gheseyt, sy en zijn niet, maer sy zijn ghelijck een speecksel, ende haer vermogen, als een daeckdruppe.

57

Ende nu Heere, de Heydenen die oyt ende oyt niet gheachtet enzijn, hebben als nu begonnen, ons te beheerschen, ende te verslocken:

58

Ende wy nu, dijn volck, ^f die du dynen eerstegeboren, ende eenichgeboren, ende dynen ijuerer, ghenoemet hebst, zijn in hare handen gegeuen.

f Exod. 4.c.23.

59

Is nu de werelt omme onsent wille gheschapen, waerom besitten wy dan niet dat erue der werelt? hoe langhe sal doch dat dueren?