Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat vij. Capittel.

1. Den Daniel worden vier Koninckrijcken, met haren eygenschappen, welcker Christus met syner koemst, Rijcke ende werelt eynde, sal sluyten, door vier beelden aenghetoocht.

A.1

INden eersten Iare Belsazer des Konincks te Babel, ⁺ hadde Daniel eenen droom, ende ghesichte op zijn bedde: ende hy schreef denseluen droom, ende veruaettede hem also:

+ Daniels ghesichte vanden vier dieren. 4.Esdr. 11.a.1.

2

Ick Daniel sach een ghesichte inder nacht, ende siet, de vier winden onder den Hemel, stormeden teghen malcanderen, op de groote Zee.

3

Ende vier groote gedierten klommen opwaerts wt der Zee, ^{+ a†} een Ia anders dan het ander.

+ I. Een Leeuwe.

a† And. van malcanderen verscheyden.

4

Het eerste was ghelijck als een ^b Leeuwe, ende hadde vleughelen als een ^c Arendt: ick sach toe, tot dat hem de vleughelen wtghetoghen werden, ende het wert vander Aerden genomen: ende het stont op syne voeten, als een mensche, ende hem wert een menschelick herte ghegheuen.

b Ier. 4.a.7.b.13.

c Hesek. 1.b.10. ende 10.b.14. ende 17.a.3.

5

Ende siet, ⁱ het ander ghedierte daer na, was ghelijck eenen ^d Beyre, ende stont op der eener zijden, ende hadde in synen monde onder synen tanden, dry groote langhe tanden, ende men sprack tot hem: Staet op, ende verslindt vele vleeschs.

i j. Een Beyr.

d Proue. 28.b.15.

6

Na desen sach ick, ⁱ ende siet, een ander ghedierte, ghelijck eenen ^e Pardeel: dat hadde ^f vier vleughelen, als een voghel op synen rugghe: ende dat selue gedierte hadde vier koppen, ende hem wert macht ghegheuen.

i ij. Een Pardeel.

e Of, Luypaert

f Dani. 8.a.8. ende 11.a.4. 1.Macha. 1.a.7.

7

Na desen sach ick in desen ghesichte inder nacht, ⁱ ende siet, ^g het vierde gedierte, was grouwelick ende verschrickelick, ende seer sterck: ende hadde groote ijseren tanden, verslondt om hem, ende vermaelde, ende het ^h ouerighe vertradt het met synen voeten: het was oock vele anders, dan de vorighen, ⁱ ende hadde thien hoornen.

i iij. Ghedierte.

g Danie. 2.e.40. 4.Esd. 11.e.40.

h Of, ouerschot, of, ouerblijfsel.

i Apocal. 13.a.1. ende 17.a.9.b.12.

8

Doe ick nu de hoornen sach, ⁺ siet, doe brack tusschen derseluen, een ander kleyn hoorn daeruoor, van welcken, der vorighen hoornen dry, wtghetrocken werden: ende siet, dat selue hoorn hadde ooghen als menschen oogen, ende eenen mondt, die sprack groote dinghen.

+ Een kleyn hoorn.

9

^k Sulckes sach ick, tot dat daer stoelen ghesettet werden: ende de Oude settede hem, ^l diens kleedt was sneeuwit, ende het hayr op synen hoofde, als reyne wolle: synen stoel was enckel vyerulammen, ende desseluen raders brandden met vyere,

k Apoca. 1.b.13. ende 4.a.2. ende 19.a.4. Danie. 10.a.5.

l Apocal. 1.b.14.

B.10

Ende ^m van denseluen ghinck wt, een langhe vyerighe strale: ⁿ duysentmael duysent dienden hem, ende tien hondertmael duysent, stonden voor hem: het gherichte wert ghehouden, ^o ende de boecken werden opghedaen.

m Habac. 4.a.4.

n Apocal. 5.b.11. Psalm. 68.b.18.

o Apoca. 20.b.12.

11

Ick sach toe, om der grooter reden wille, die dat hoorn sprack: ick sach toe, tot dat het ghedierte gedoodet wert, ende zijn lijf ommequam, ^p ende int vyer gheworpen wert:

p Matth. 25.e.41. Apocal. 19.c.20. ende 20.b.10. Iesaie 30.d.33.

12

Ende der anderen gedierten macht oock wte was: want hen was tijt ende stonde bestemmet, hoe langhe een yeghelick dueren soude,

13

Ick sach in desen gesichte des nachts, ^q ende siet, daer quam een in den wolcken des Hemels, als eens menschen Sone, tot den Ouden toe, ende wert voor denseluen ghebracht.

q Mar. 13.c.26. Acto. 1.b.11. Apoca. 1.a.7.

14

^r Die gaf hem macht, eere ende Rijcke, dat hem alle volcken, lieden ende tonghen dienen souden: ^s syne macht is eewich, die niet en vergaet, ende zijn Koninckrijcke en heeft gheen eynde.

r Philip. 2.a.9.

s Matth. 28.b.18. Ioan. 12.d.34. Luc. 21.d.33. Danie. 3.l.100. ende 4.d.31. Miche. 4.a.7.

15

Ick Daniel ontsettede my daeruoor, ende sodanich ghesichte verschrack my.

16

Ende ick ghinck tot dier eenen, ^t die daer stonden, ende badt hem, dat hy my van alle dien, een ghewisse bericht gaue: ende hy sprack met my, ende seyde my wat het beduydde.

t Dani. 9.c.21.

17

^u Dese vier groote ghedierten, zijn vier Rijcken, die op Aerden komen sullen.

u 4.Esdr. 11.d.39.

18

Doch de Heylighen des Allerhoochsten sullen ^x het Rijcke innemen, ende sullent altoos ende eewichlick besitten.

x Matth. 11.b.12.

19

Daer na hadde ick gheerne geweten een ghewisse bericht, van den vierden ghedierte, welcke heel anders was, dan de anderen alle, gantsch grouwelick: dat ijseren tanden ende ^y metalen klauwen hadde, dat omme hem verslindde, ende vermaeldese, ende het ouerige met synen voeten vertradt.

y Of, koper, of eerine.

C.20

Ende vanden ^z tien hoornen op synen hoofde: ende vanden anderen dat daeruoor brack, voor welcken dry af vielen, ende van denseluen hoorn, dat ooghen hadde, ende eenen mont, die groot dinck sprack, ende grooter was, dan die by hem waren.

z Apocal. 13.a.1. ende 17.b.12.

21

^a Ende ick sach dat selue hoorn krijghen teghen de Heylighen, ende behielt den strijdt teghen haer.

a Apoca. 13.a.7.

22

Tot dat de Oude quam, ende gherichte hieldt voor de Heylighen des Hoochsten, ende de tijdt quam, dat de Heylighen het Rijcke innamen.

23

Hy sprack also: Dat vierde ghedierte, sal het vierde Rijcke op Aerden zijn, welcke sal ^b† machtiger zijn, dan alle Rijcken: het sal alle landen verslinden, vertreden ende verknirsschen.

b† And. vele anders.

24

^c De thien hoornen, die beduyden tien Koninghen, die wt denseluen Rijcken ontstaen sullen: na denseluen nu sal een ander opkomen, die sal machtigher zijn, dan der vorighen gheen, ende sal dry Koninghen verootmoedighen.

c Gelijck als wt den Koninckrijcke Alexanders, vier Koninckrijcken werden: also zijn wt den Roomschen Rijcke tiene gheworden, als namelicken, Syria, Egypten, Asia, Grecia, Italia, Gallia, Hispania, Africa, Germania, Anglia: want dese landen hebben de Romeynen alle ghehadt. Sacha. 1.b.19.

25

^d Hy sal den Hoochsten lasteren, ende de Heylighen des Hoochsten verstooren: ende sal hem onderstaen, tijdt ende Wet te veranderen: sy sullen Ia in syne handt ghegheuen worden, ^e eene tijdt, ende sommige tijdt, ende eene halue tijdt.

d Dan. 11.d.36.

e Apoca. 12.b.14. Danie. 12.a.7.

26

^f Daer na sal het Gherichte ghehouden worden, so dal dan syne macht wech ghenomen worden, dat hy te gronde verdelghet, ende omghebracht worde.

f Matth. 25.d.31.

27

^g Doch het Rijcke, ghewelt ende macht onder den gantschen Hemel, sal den Heylighen volcke des Hoochsten ghegheuen worden: diens Rijcke eewich is, ende alle ghewelt sal hem dienen ende volghen.

g Luc. 1.d.33. Iesaie. 9.a.6. Danie. 7.b.14.

28

Dat was der reden eynde: Ende ick Daniel wert seer bedroeft in mynen ghedachten, ende mijn gestalte veruiel, doch behieldt ick de reden in myner herten.