Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iiij. Capittel.

1. Een schoone bekentenisse des Konincx NebucadNezar ouer synen wtgeleyden ende geschiedenen droom, Ende is hier een treffelick exempel tegen de woedenden Ouerheeren ende Tyrannen, die harer gheweldt misbruycken, ende derhaluen van God niet ongestraft blijuen. 8. Item wederomme een troostlick ende treffelick Beeldt voor de vromen Regenten, dat God de Heere, oock desen tyrannischen Koninck, door eenen schoonen boom voorbeeldet, die alle dieren gheneert, ende onder syner schaduwe rusten laet.

98

KOninck NebucadNezar, ^{+ a†} allen volcken, lieden ende ^b tongen. God geue v vele vredes.

+ Dit is eenen brief des Konincx, daerinne hy bekent, wat hem God bewesen heeft inder nauolgender historien.

a† And. tongen, die op allen Aertrijcke woonen, God, etc.

b Dan. 6.c.25.

99

Ick sie het voor goet aen, dat ick verkondige de teeckenen ende wonderen, die God de Allerhoochste aen my ghedaen heeft.

B.100

Want syne teeckenen zijn groot, ende syne wonderen zijn machtich: ^c ende zijn Rijcke is een eewich Rijcke, ende syne heerschappie duert altoos ende eewichlick.

c Iesaie 9.a.9. Dan. 2.e.44. ende 7.b.14. Luc. 1.c.29.

1

^d Ick NebucadNezar, doe ick goede ruste hadde in mynen huyse, ende het wel stont in myner borcht,

d Cap. iiij. bij anderen. Danie. 2.a.1.

2

Sach ick ^e eenen droom, ende verschrack, ende de gedachten die ick op mijn bedde hadde, ouer dat gesichte, dat ick ghesien hadde, bedroefden my.

e Dan. 2.a.3.

3

^f Ende ick beual, dat alle Wijsen te Babel, voor my hierop gebracht werden, dat sy my seyden, wat den droom beduydde.

f Danie. 5.a.7.

4

^g Doe brachtmen de Sterrenkijckers, Wijsen, Chaldeers, ende Waerseggers daerop, ende ick ver-

g Daniel. 2.a.2.

[fol. 63v]

telde den droom voor hen: doch sy en konden my niet segghen, wat hy beduydde.

5

Tot dat ten laetsten Daniel voor my quam (die Beltsazer heet, na de name mijns Gods) die den gheest der heylighen Goden heeft, ende ick vertelde voor hem den droom.

6

Beltsazer du ouerste onder den Sterrenkijckers, dien ick weet, dat du den gheest der heylighen Goden hebst, ende dy niets verborgen en is: segghet het ghesichte mijns drooms, dien ick ghesien hebbe, ende wat hy beduydet.

7

Dit is nu het ghesichte, ⁺ dat ick ghesien hebbe op mijn bedde: siet, daer stont eenen boom ^h midden inden lande, die was seer hooch, groot, ende dicke.

+ Een ghesichte dat NebucadNezar ghesien heeft.

h Hesek. 31.a.3.

8

Syne hoochte reyckte tot inden Hemel, ende breydde hem wt tot den eynde des gantschen lants.

9

Syne tacken waren schoone, ende droeghen vele vruchten, daer alle dinck van te eten hadde: alle dieren op den velde, vonden schaduwe onder hem: ende de vogelen onder den Hemel saten op syne ^i† tacken, ende alle het vleesch gheneerde hem van hem.

i† And. spruyten

B.10

Ende ick sach een ghesichte op mijn bedde, ende siet, ⁺ een heyligh Wachter voer vanden Hemel af,

+ Wachter heet hy de Engelen, daerom dat sy waken ende ons hoeden sonder ophouden, tegen de Duyuelen, als Psal. 91. seyt: Hy heeft synen Engelen beuolen van dy. Ende is een seer troostlick woort allen menschen, sonderlingen den geloouigen Ioden te Babel.

11

Die riep luyde, ende sprack also: Houwet den boom omme, ende behouwet hem de tacken, ende stroopt hem het loof af, ende verstroyt syne vruchten, dat de dieren, die onder hem ligghen, wech loopen, ende de vogelen van synen tacken vlieghen.

12

Doch latet den stamme met synen wortelen in der Aerden blijuen: maer hy sal in ijseren ende metalen ketenen, op den velde inden grase gaen: hy sal onder den dauwe des Hemels ligghen, ende nat worden, ende sal hem weyden met den dieren, van den kruyderen der Aerden.

13

Ende het ^k menschelicke herte sal van hem ghenomen, ende hem een veehisch herte ghegeuen worden, tot dat seuen tijden ouer hem om zijn.

k De wijsheyt moet ten eersten wech ghenomen worden, wanneer een herte vallen sal: datmen sie, hoe alleen de wijsheyt, ende niet het ghewelt en regeert. Proue. 29. Wanneer de Prophecie wt is, so verderft het volck.

14

Sulcx is in den rade der Wachters besloten, ende in der redene der Heyligen beraedtslaecht: op dat de leuendighen bekennen, ^l dat de Allerhoochste macht heeft, ouer der menschen Koninckrijcken, ende gheeftse, wien hy wil, ende verhoocht de nederighen tot denseluen.

l Danie. 2.c.21. ende. 4.c.22. Ierem. 27.a.6.

15

Sulcken droom hebbe ick Koninck NebucadNezar ghesien, ende du Beltsazer, segghet wat hy beduydet: want alle Wijsen in mynen Konincrijcke, en konnen my niet segghen, wat hy beduydt, daerenteghen du kanst het wel: want de gheest der heylighen Goden is by dy.

16

Doe ontsettede hem Daniel, ⁺ die anders Beltsazer hiet, by een vre lanck, ende syne gedachten bedroefden hem: doch de Koninck sprack: Beltsazer, laet dy den droom ende syne beduydinge, niet bedroeuen: Beltsazer hief aen, ende sprack: Och mijn heere, dat den droom dynen vyanden, ende syne beduydinghe, dynen wederpartijders golde.

+ Daniel en beduydt desen droom niet geerne, ende is hem leedt om synen heere.

17

Den boom dien du gesien hebst, dat hy groot ende dicke was, ende syne hoochte aen den Hemel reyckte, ende hem wtbreydde ouer het gantsche lant,

18

Ende syne tacken schoone, ende syner vruchten vele waren, daer alle dinck van te eten hadde, ende de dieren op den velde, onder hem woonden, ende de voghelen des Hemels, op syne meyen saten,

19

Dat bistu Koninck, die du so groot ende machtich bist: want dyne macht is groot, ende reyckt tot aen den Hemel, ende dyne ghewalt gaet tot aen der werelt eynde.

C.20

Dat nu de Koninck eenen heyligen Wachter ghesien heeft, vanden Hemel daer af varen, ende segghen: Houwet den boom omme, ende verderft hem: doch den stamme met synen wortelen, latet inder Aerden blijuen: maer hy sal in ijseren ende metalen ketenen, op den velde inden grase gaen, ende onder den dauwe des Hemels liggen, ende nat worden, ende hem met den dieren op den velde weyden, tot dat seuen tijden ouer hem omme zijn.

21

Dat is de beduydinghe, heere Koninck, ende sodanighen raet des Allerhoochsten, gaet ouer mynen heere den Koninck.

22

^m Men sal dy vanden lieden verstooten, ende moest by den dieren op den velde blijuen: ende men sal dy gras eten laten, als de ossen, ende salt onder den dauwe des Hewels ligghen ende nat worden, tot dat seuen tijden ouer dy omme zijn: ⁿ op dat du bekennest, dat de Allerhoochste macht heeft, ouer der menschen Koninckrijcken, ende gheeftse wien hy wil.

m Dan. 5.c.21.

n Danie. 2.c.21. ende 4.b.14. Ierem. 27.a.6.

23

Dat oock geseyt is, Men soude dannoch den stamme met synen wortelen des booms, blijuen laten: dijn Koninckrijcke sal dy blijuen, wanneer du bekendt hebst, de Macht in den Hemel.

24

Daeromme heere Koninck, laett dy mynen raet welgeuallen, ende maket dy los van dynen sonden, door gherechticheyt, ^o ende ledich van dyner misdaet, door weldaedt aen den armen, so sal hy ghedult hebben met dynen sonden.

o Syrach. 3.d.33. ende 29.b.14. Luc. 11.e.41.

25

Dit alle ^p† gheschiedde den Koninck NebucadNezar. ⁺

p† And. wederuoer

+ Hier vergheet de Koninc van wien hy sodanigen Koninckrijcke heeft, verheft hem dies, euen, als hadde hy het door syne macht ende wijsheyt verkreghen, ende moet het anders leeren.

26

Want na twaelf maenden doe de Koninck op der Konincklicker borcht te Babel ghinck,

27

Hief hy aen, ende sprack: Dat is de groote Babel, die ick gebouwet hebbe, ten Konincklicken huyse, door myne groote macht, tot eeren myner heerlickheyt.

28

Eer de Koninck dese woorden wtgesproken hadde, viel een stemme vanden Hemel: Dy Koninck NebucadNezar wort gheseyt: Dijn Koninckrijcke sal dy ghenomen worden.

29

Ende men sal dy vanden lieden verstooten, ende sal by den dieren, die op den velde gaen, blijuen: ^q gras salmen dy eten laten, als ossen, tot dat seuen tijden ouer dy omme zijn: op dat du bekennest, dat de Allerhoochste macht heeft, ouer der menschen Koninckrijcken, ende gheeftse wien hy wil.

q Hiob 34.b.13. Dan. 1.b.12. ende 4.c.22.

D.30

Van stonden aen wert dat woordt volbracht ouer NebucadNezar: ⁺ ende hy wert vanden lieden verstooten, ende hy att gras als ossen, ende zijn lijf lach onder den dauwe des Hemels, ende wert nat, tot dat zijn hayr wies, so groot als Arendts vederen, ende syne naghelen, als voghels klauwen worden.

+ Hy sal velichte onsinnich, ende met boose geesten beseten geworden zijn.

31

Na deser tijt hief ick NebucadNezar, ⁺ myne ooghen op na den Hemel, ende quam weder ter vernuft, ende loefde den Allerhoochsten: ende prees ende eerde dien, die eewichlick leeft, ^r diens ghewelt eewich is, ende zijn Rijcke altoos ende eewichlick duert,

+ Siet welck een schoon gelooue, ende fijne bekentenisse.

r Iesaie. 9.a.6. Danie. 2.e.44. ende 4.a.2. ende 7.b.14.

32

Teghen welcken alle die op Aerden woonen, als niets, te rekenen en zijn: hy maeckt het, hoe hy wil, beyde met den krachten inden Hemel, ende met dien, die op Aerden woonen: ende niemant en kan syner hant weeren, noch tot hem segghen: Wat maeckstu?

33

^s Ter seluer tijt, quam ick weder ter vernuft, oock tot myner Konincklicker eeren, tot myner heerlicheyt, ende tot myner ghestalt: ende myne Raedtheeren ende Gheweldighen sochten my,

s Hiob. 42.b.10.

[fol. 64r]

ende ick wert weder in mijn Koninckrijcke ghesettet, ende verkreech noch grooter heerlicheyt.

34

Daeromme loue ick NebucadNezar, ende eere ende prijse, den Koninck vanden Hemel: want alle zijn doen is waerheyt, ende syne wegen zijn recht, ende wie stout is, dien kan hy verootmoedighen.