Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxiij. Capittel.

1. Samarie ende Ierusalems Afgoderije, wordt onder den schandelicken handel tweer hoeren, afghebeeldet, 11. der Ierusalem, die gene, in hoerdommen ouertreffet, 22. wort aengheseyt des Heeren ernstige straffe, 36. ende beyde desen hoeren, hare hoererije, dat is, Afgoderije, 46. met tsamen der ouerspelderschen straffe, wtghedrucket.

A.1

ENde des Heeren woordt gheschiedde tot my, ende sprack:

2

Du menschen kindt, daer waren twee wijuen, eens moeders dochteren:

3

^a Die dreuen hoererije in Egypten in harer ieughet: aldaer lieten sy hare borsten begrijpen, ende de tepelen harer ionckvrouschap betasten.

a Hesek. 20.a.7.

4

De groote hiete ^b Ahala, ende hare suster Ahaliba: ende ick namse ten houwelick, ende sy baerden my sonen ende dochteren: ende Ahala hiet Samaria, ende Ahaliba Ierusalem.

b Ahala, is, hare eyghen behuysinghe, Ahaliba, is, myne behuysinge met haer.

5

Ahala dreef hoererije, ⁺doe ickse genomen hadde, ^c ende brandde teghen hare boelen, namelicken teghen de Assyriers, die tot haer quamen.

+ Ahala is Samaria.

c 2.Reg. 15.b.19.

6

Teghen de Vorsten ende Heeren, die met zijden ghekleedet waren, ende teghen alle ionghe lieflicke gesellen, namelicken, teghen de ^d† ruyters ende waghens.

d† And. die, so op peerden daer henen reden.

7

Ende boeleerde met allen schoonen ghesellen in Assyria, ende verontreynichde haer met alle haren Afgoden, waer sy op eenen ^e ontbrandde.

e Of, ontstack

8

Daer toe en verliet sy oock niet hare hoererije met Egypten, die by haer gheleghen hadden, van harer ieughet op, ende hare borsten in harer ionckvrouschap betastet, ende groote hoererije met haer ghedreuen hadden.

9

^f Doe gaf ickse ouer in de hant harer boelen, den kinderen Assur, tegen welcker sy brandden van lust.

f 2.Re. 17.b.18.c.23 Hesek. 16.d.37.

B.10

^g Die ontdeckten hare schamelheyt, ende namen hare sonen ende dochteren wech: ende haer doodden sy met den sweerde: ende het quam wt, dat dese wijuen ghestraffet waren.

g Hesek. 16.d.38.

11

^h Doe nu haer suster Ahaliba dat sach, ontbrandde sy noch vele ergher dan de ander, ⁺ende dreef der hoererije meer, dan haer suster.

h Ierem. 3.a.8.

+ Ahaliba is Ierusalem.

12

ⁱ Ende ontbrandde teghen den kinderen Assur, namelicken den Vorsten ende Heeren [die tot haer quamen wel gekleedet] ruyters ende waghenen, ende alle ionghe lieflicke ghesellen.

i Hesek. 16.c.28. 2.Re. 16.a.7.b.10.

13

Doe sach ick, dat sy alle beyde, in gelijcker wijse verontreynighet waren.

14

Doch dese dreef hare hoererije meer: want doe sy sach gheschilderde mannen, aen der wandt in rooder verwe, de beelden der Chaldeen,

15

Om hare lendenen gegordet, ende bonte ^k koghelen op haren koppen, ende alle ghelijck aen te sien, als gheweldighe lieden, als dan de kinderen Babel ende de Chaldeen, in haren vaderlande draghen,

k Koghelen, heet op Hebreeusch Sruh, ghelijck Exo. 26. het ouerighe aen den tapijten noemet. Ende is een koghel, als voortijden de Magistri ende Studenten kogelen droeghen, daer vele onnuttes ghewaets om den kop henen ghinck: Dat waren Babylonische Sruhim, of Chaldeische koghelen. So noemet Ieremias 49. Sapientiam Nisra, loose fladderenden lappen.

16

Ontbrandde sy teghen hen, so haest als sy harer ghewaer werdt, ende schickte ^l bootschap tot hen in Chaldea.

l Of, boden

17

Als nu de kinderen Babel tot haer quamen, by haer te slapen, na der liefde, verontreynichden hen deselue met harer hoererije, ende sy verontreynichde haer met hen, dat sy harer moede wert.

18

Ende doe beyde hare hoererije ende schande, so gantsch openbaer was, werdt ick harer oock verdrietich, als ick harer suster oock was moede gheworden.

19

Sy euenwel dreef hare hoererije altoos voort aen, ende dachte aen den tijdt harer ieughet, doe sy in Egyptenlande hoererije ghedreuen hadde:

C.20

Ende ontbrandde teghen hare boelen, welcker hitticheyt was, als der ezelen ende der hengsten hitticheyt.

[fol. 51v]

21

Ende dreuest dyne ontucht, ^m als in dyner ieughet, doe die in Egypten dyne borsten begrepen, ende dyne tepelen betastet werden.

m Hesek. 16.c.26.

22

Daerom Ahaliba, so spreect de Heere Heere: Siet, ick wil dyne boelen, dier du moede gheworden bist, teghen dy verwecken, ende wilse rontom teghen dy brenghen,

23

Namelicken, de kinderen Babel, ende alle Chaldeen, met Hooftlieden, Vorsten ende Heeren, ende alle Assyriers met hen, de schoone ionghe manschap, alle Vorsten ende Heeren, Ridders ende Edelen, ende allerley Ruyters.

24

Ende sullen ouer dy komen gerustet met waghenen ende Ruyteren, ende met eenen grooten hoope volcks, ende sullen dy belegghen, met spiessen, schilden ende helmen, om ende omme, dien wil ick het recht beuelen, dat sy dy richten sullen, na haren rechte.

25

Ick wil mynen ijuer ouer dy gaen laten, dat sy onbarmhertighen met dy handelen sullen: sy sullen dy de neuse ende ooren afsnijden, ende wat ouerblijft, sal door het sweerdt vallen, sy sullen dyne sonen ende dochteren wechnemen, ende het ouerblijfsel met vyere verbranden.

26

Sy sullen dy dyne kleederen wttrecken, ende dijn verciersel wech nemen.

27

Also wil ick dyne ontucht ende dyner hoererije met Egypten lande, een eynde maken: dat du dyne ooghen niet meer na hen opheffen, ende Egypten niet meer ghedencken en salt.

28

Want so spreect de Heere Heere: Siet, ick wil dy ouerleueren, dien du vyandt geworden, ende dier du moede bist.

29

Die sullen als vyanden met dy ommegaen, ende alles nemen, wat du verworpen hebst, ende dy naeckt ende bloodt laten, dat dyne schamelheyt ontdeckt worde, met tsamen dyner ontucht ende hoererije.

D.30

Sulcx sal dy gheschieden om dyner hoererije wille, die du met den Heydenen ghedreuen, aen welcker Afgoden, du dy verontreyniget hebst.

31

Du hebst op den weghe dyner suster gegaen, daeromme gheue ick dy oock derseluen kelck in de handt.

32

So spreeckt de Heere Heere: Du moest den kelck dyner suster drincken, so diep ende so wijdt als hy is: du salt tot so grooten spotte ende ⁿ smadinghe worden, dat het ondraghelick zijn sal.

n Of, hoone

33

Du moest dy dies stercken drancks ende iammers vol suypen: want den kelck dyner suster Samaria, is eenen kelck des iammers ende treurens.

34

Denseluen moestu reyn wtdrincken, daer na de stucken ^o te morsel werpen, ende dyne borsten verrijten: want ick hebbe het gesproken, spreect de Heere Heere.

o Ofte, ontwee werpen.

35

Daerom so spreeckt de Heere: Daerom, dat du myner vergeten, ende my achter dynen rugghe gheworpen hebst: so draecht oock nu dyne ontucht ende hoererije.

36

Ende de Heere sprack tot my: Du menschen kindt, en wiltu Ahala ende Ahaliba niet straffen? ende bewijsen hen hare grouwelen?

37

Hoe sy ouerspel ghedreuen, ende bloet vergoten, ende ^p† het houwelick ghebroken hebben, met den Afgoden? ^q daertoe hare kinderen, die sy ghebaert hadden, verbrandden sy denseluen ten offer.

p† And. de echt

q 2.Reg. 16.a.3. ende 17.b.17. ende 21.a.6. Ierem. 7.d.30. ende 19.a.5. Hesek. 16.d.37.

38

Daerenbouen hebben sy my dat ghedaen: sy hebben myne Heylichdommen op dat mael verontreynighet, ende myne Sabbathen ontheyliget.

39

Want doe sy hare kinderen den Afgoden geslachtet hadden, ginghen sy desseluen daechs in mijn Heylichdom, datselue te ontheyligen: siet, sulcx hebben sy aen mynen huyse begaen.

E.40

Sy hebben oock boden gheschicket na lieden, die wt verren landen komen souden: ende siet, doe sy quamen, badedestu dy, ende blanckettedestu dy, ende ^r vercierdest dy met ghesmijde, hen ter eeren.

r Of, smuckedest dy etc.

41

Ende satest op eenen heerlicken bedde, voor welcke stondt eenen disch bereydet, ^s daer op roockedestu, ende offerdest myne ^t olye daer op.

s Exo. 30.c.23.24.

t Hesek. 30.c.25.

42

Aldaer verhief hem een groot vreuchdengeschrey: ende sy ^u† gauen den lieden, die ^x allenthaluen van grooten volcke, ende wt der woestijne gekomen waren, gesmijde ouer haer armen, ende schoone kroonen op hare hoofden.

u† And. daermede met denseluen lieden dies te meer volcks te samen quame, worden oock henen gheschicket de Sabeen wt der woestijne, die gauen hen ghesmijde, etc.

x Dat is, van allen plaetsen

43

Doch ick dachte: Sy is des ouerspels ghewoone, van oudts herwaerts, sy en kan van der hoererije niet aflaten:

44

Wantmen gaet tot haer in, alsmen tot eener hoeren ingaet: euen so gaetmen tot Ahala ende Ahaliba den ontuchtighen vrouwen in.

45

Daeromme sullense de mannen straffen, die het recht volbrenghen, ^y alsmen de ouerspeelerschen ende bloedtuerghieterschen straffen sal: want sy zijn ouerspeelerschen, ende hare handen zijn vol bloets.

y Leuit. 20.b.10. Hesek. 16.d.38.

46

Also spreeckt de Heere Heere: ^z voeret eenen grooten hoop ouer haer henen op, ende ^a† geeftse in de ^b grabbelinghe ende ten rooue,

z Hesek. 16.e.40.

a† An. heetse verstroyen ende plonderen.

b Of, rabbuse,

47

Dat syse steenen, ende met haren sweerden doorsteecken, ende hare sonen ende dochteren verworghen, ende hare huysen met vyere verbranden.

48

Also wil ick der ontucht in den lande een eynde maken: dat haer alle vrouwen daer aen stooten sullen, ende na sulcker ontucht niet doen: ende men sal uwe ontucht op v legghen, ende sullet uwer Afgoden sonde draghen, op dat ghy ghewaer wort, dat ick de Heere Heere ben.