Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

Hy volherdt in beklaghen des ongheuals Ierusalem, 14 wijset des oorspronck aen, de valsche Propheten, diese verleydt hebben, 18. ende vermaentse tot stadich schreyen ende weenen voor den Heere, 20. aen het eynde, wendet hy zijn reden, in dier hy zijns volcx iammer voordraecht tot God.

Aleph.

A.1

O ^a Hoe heeft de Heere de dochter Zion, met synen toorne ouerschuddet? hy heeft de heerlicheyt Israels, vanden Hemel op de Aerde gheworpen: hy en heeft niet ghedacht aen syne ^b voetbancke, aen den dage zijns toorns.

a Tren. 4.b.11.

b 1.Paral. 28.a.2. Psalm. 99.a.5.

2

Beth. De Heere heeft alle wooninghen Iacobs, sonder baermherticheyt verdelghet, hy heeft de ^* veste der dochter Iuda, afgebroken in syner grimmicheyt, ende slecht ghemaeckt: hy heeft ontwijct, beyde haer Koninckrijcke, ende hare Vorsten.

* Of, sterckte, of, vasticheyt

3

Gimel. Hy heeft alle ^c hoornen Israels, in synen grimmigen toorne ghebroken: hy heeft zijn rechterhandt te rugghe ghetoghen, doe de vyant quam, ^* ende heeft in Iacob een vyer aenghesteken, dat rondtomme henen verteert.

c Dat is, Het Koninckrijcke, welcker sy een hoorne heeten.

* Trenor, 4.b.11.

4

Daleth. Hy heeft synen boghe gespannen, als een vyandt, syne rechterhandt heeft hy gheuoert als een wederpartijder, ende heeft verworcht alles wat lieffelick aen te sien was: ende syne grimmicheyt als een vyer, wtghegoten, inder hutten der dochter Zion.

5

He. De Heere is ghelijck, als een vyandt, hy heeft Israel verdelcht: hy heeft verdelcht alle hare palleysen, ende syne ^* vesten verdoruen: hy heeft der dochter Iuda, vele klaghens ende leedts dies ghemaeckt.

* Of, sterckte, of, vasticheyt

6

Vau. ^d Hy heeft zijn tente verwoelet als eenen hof, ende syne ^e† wooninghe verdoruen: de Heere heeft te Zion, beyde vierdach ende Sabbath laten vergheten, ende in synen grimmighen toorne, beyde den Koninck ende Priester, schenden laten.

d Ierem. 7.b.14.

e† And. ghetuygenisse. And. versamelinghe.

7

Zayn. De Heere heeft synen Altaer verworpen, ende zijn Heylichdom verbannen: hy heeft de mueren harer palleysen, in des vyants handen ghegeuen, dat sy inden huyse des Heeren gheschreyet hebben, als aen eenen vierdach.

8

Heth. De Heere heeft ghedacht, de mueren der dochter Zion te verderuen, hy heeft het rechtsnoer daerouer ghetoghen, ende syne hant niet afghewendet, tot dat hyse verdelchde: de dwinghers staen klaechlicken, ende de muere leyt iammerlicken.

9

Teth. Hare poorten ligghen diepe inder Aerden, hy heeft hare grendelen ghebroken: ^f hare Koninghen ende Vorsten, zijn onder den Heydenen, daer sy de Wet niet ghebruycken en konnen, ende hare Propheten gheen ghesichte vanden Heere en hebben.

f 2.Reg. 24.b.15. Ierem. 52.a.8.

B.10

Iod. De Oudtsten der dochter Zion ligghen op der Aerden, ende zijn ^g stille: sy werpen stof op hare hoofden, ende hebben sacken aenghetoghen: de Ionckvrouwen van Ierusalem, hanghen hare hoofden ter Aerden.

g Dat is. Het is met hen wte, sy zijn daer henen.

11

Caph. ^h Ick hebbe mijn ooghen schier wtgheweent, dat my mijn lijf wee daer van doet: mijn leuere is op de Aerden wtgheschuddet, ouer den iammer der dochter mijns volcx, doe de soochkinderen ende onmondighe, op de straten inder stadt versmachteden.

h Tre. 1.b.16.c.20.

12

Lamed. Doe sy tot haren moederen spraken: Waer is broot ende wijn? doe sy op de straten in der stadt versmachteden, als de doodtlick verwondeden, ende in den armen harer moederen den gheest op gauen.

13

Mem. Och du dochter Ierusalems, wien sal ick dy verghelijcken, ende waer voor sal ick dy houden, du Ionckurouwe der dochter Zion? wien sal ick dy verghelijcken, daer ick dy mede troosten mochte? want dijn schande is groot, als een Zee: wie kan dy heelen?

14

Nun. ⁱ Dyne Propheten hebben dy ijdele ende dwaesachtighe ghesichten ghepredickt, ende dy dyne misdaet niet gheopenbaert, daermede sy dyne gheuanckenisse gheweeret hadden, maer hebben dy ghepredickt ijdele predicacien, op dat sy dy ten lande henen wt predickten.

i Ierem. 5.b.13. ende 14.b.13. ende 23.b.16. ende 27.a.9. ende 29.a.8.

15

Samech. Alle die voorby gaen, klappen met den handen, fluyten dy aen, ende ^k schudden den kop ouer der dochter Ierusalem: is dat

k Psalm. 22.a.8.

[fol. 42r]

de stadt, daermen van seyt: Sy zy de allerschoonste, dier hem het gantsche lant verheucht?

16

Phe. ^l Alle dyne vyanden sperren haren mont op teghen dy, fluyten dy aen, wijsen de tanden, ende spreken: Hey, wy hebbense verdelcht: dat is den dach, dien wy begheert hebben: wy hebbent verkreghen, wy hebbent afgheleeft:

l Psalm. 22.a.8. Trenor. 3.e.46.

17

Ayn. ^m De Heere heeft ghedaen, wat hy in den sinne hadde, hy heeft zijn woordt veruult, dat hy langhe te voren gheboden heeft, hy heeft sonder barmherticheyt verstooret: hy heeft den vyant ouer dy verheucht, ende dyner wederpartijders hoorn verhoocht.

m Leuit. 26.b.14. Deuter. 28.b.15.

18

Zade. ⁿ Haer herte schreydde tot den Heere, O du muere der dochter Zion, laet dach ende nacht tranen hieraf vlieten, als een beke: houdt oock niet op, ende dynen oogenappel late niet af.

n Deuter. 4.c.29. Ierem. 14.b.17. Treno. 1.b.11.

19

Coph. Staet des nachts op, ende schreyet, schuddet dijn herte wt, inder eerste wake, tegen den Heere, als water: heft dyne handen teghen hem op, om der zielen wille dyner iongher kinderen, die van hongher versmachten, voor aen allen straten.

C.20

Resch. Heere, schouwet, ende siet doch toe, wien du doch also verdoruen hebst, ^o sullen dan de vrouwen haers lijfs vrucht eten, de iongste kinderkens eener spanne lanck? sullen dan de Propheten ende Priesters, inden Heylichdom des Heeren, so verworcht worden?

o Deuter. 28.f.53. 2.Reg. 6.c.28. Trenor. 4.b.10.

21

Sin. Daer laghen in de straten op der Aerden, ionge ende oude, myne Ionckurouwen ende Ionghelinghen, zijn door het sweert gheuallen: du hebst gheworget aen den dage dijns toorns, du hebst sonder barmherticheyt gheslachtet.

22

Thau. Du hebst mynen vyanden rontomme henen gheroepen, als op eenen vierdach, dat niemant aen den daghe des toorns des Heeren ontloopen, ende ouergebleuen is: die ick opgheuoedt ende opghetoghen hebbe, die heeft de vyandt omghebracht.