Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xlix. Capittel.

1. Prophecie teghen de Ammoniten, 7. Edomiten, 23. Syriers, 28. Kedareners, 34. ende Elamiten.

A.1

TEghen ^a de kinderen Ammon, ⁺ spreect de Heere also: Heeft dan Israel gheene kinderen, oft en heeft hy gheen ^* eruen? waeromme besit dan Malchom het lant Gad, ende zijn volck woont in haren steden? ⁺

a Hesek. 21.c.28. ende 25.a.1. Amos 1.b.13.

+ Ammon.

* Of erfgenamen

+ Malchom is der Ammoniter Afgod.

2

Daeromme siet, den tijt koemt, spreeckt de Heere, dat ick wil een krijchsgheschrey hooren laten, ouer Rabbath der kinderen Ammon, dat sal op eenen hoop woeste ligghen, ende hare ^b dochteren met vyere aenghesteken worden: daerenteghen Israel sal de ghene besitten, vanden welcken sy beseten waren, spreect de Heere.

b Dat is, Omligghende vlecken,

3

Huylt, O Hesbon, want Ar is verstoort: schreyet ghy dochter Rabba, ende ^c trecket sacken aen, klaecht ende loopt op de mueren rontomme: want Malchom wert geuanckelick wech gheuoert, met tsamen synen Priesteren ende Vorsten.

c Iesaie 16.a.3. Hesek. 7.b.18. Ierem. 48.d.37.

4

Wat ^d trotzstu op dyne landouwen? dyne landouwen zijn verdroncken, du onghehoorsame dochter, ^e du, die dy op dyne schatten verlaetst, ende sprekest in dyner herten: Wie derf hem aen my maken?

d Of, stouteerstu

e Ierem. 7.b.11.

5

Siet, spreeckt de Heere Zebaoth, ick wil een vreese ouer dy komen laten, van allen die rontom dy woonen, dat een yeghelick zijns weechs voor hem wech henen wt verstooten worde, ende niemant en zy, die de veltuluchtighe vergadere.

6

Doch daer na wil ick weder wenden, de gheuanckenisse der kinderen Ammon, spreeckt de Heere. Teghen Edom. ^{+ f}

+ Edom.

f Iesaie 21.b.11. Hesek. 25.b.12. ende 32.c.29. ende 35.a.1.

7

So spreeckt de Heere Zebaoth: Is daer dan gheen wijsheyt meer te Theman? en is daer dan gheenen raet meer by den kloecken? is hare wijsheyt ^g so loos?

g ijdel, of, nietich,

8

Vliedet, wendet v, ende versteect v diepe, ghy burgheren te Dedan: want ick late een ongheual ouer Esau komen, den tijt syner thuyssoeckinghe.

9

Wijnlesers sullen ouer dy komen, die dy gheen nalesen en laten, ende dieuen des nachts, sullen ouer dy komen, die sullen hem genoech verderuen.

B.10

Want ick hebbe Esau ontblootet, ende syne heymelicke plaetse gheopent, dat hy hem niet versteken en kan: zijn zaet, syne broeders, ende syne nabueren zijn verstoort, dat harer gheen meer voorhanden en is.

11

^h† Doch wat ouerblijft van dynen weesen, dien wil ick het leuen gonnen, ende dyne weduwen sullen op my hopen.

h† And. verlaett dyne weesen: want dien wil, etc.

12

Want so spreeckt de Heere: ⁱ Siet, de ghene die het niet verdient en hadden, den Kelck te drincken, die moeten drincken, ende du soudest ongestraft blijuen? du en salt niet ongestraft blijuen, maer du moest oock drincken.

i Ierem. 25.c.29. Hesek. 9.a.6. 1.Pet. 4.b.17.

13

^k Want ick hebbe by my seluen ghesworen, spreect de Heere, dat Bazra sal een wonder, versmaedtheyt, woestijne ende vloeck worden, ende alle hare steden een eewighe woestijne.

k Iesaie 45.c.23. Ierem. 22.a.5. Hebr. 6.b.13.

14

^l Ick hebbe ghehoort vanden Heere, dat een bootschap onder den Heydenen ghesonden zy: Vergadert v, ende koemt herwaerts, maeckt v op ten strijde.

l ObadIa a.1.

15

Want siet, ick hebbe dy ^m kleyn ghemaeckt onder de Heydenen, ende verachtet onder den menschen.

m Of, dunne

16

ⁿ Dijn trotz ende dijns herten hoochmoedt, heeft dy bedroghen, dewijle dat du in rotzsteenklouen woonest, ende hooghe geberchten inne hebst, ^o wanneer du dan dynen nest alschoon so hooch makedest, als den Arendt, dannoch wil ick dy van daer henen onder storten, spreect de Heere.

n Of, dyne stouteringhe Ierem. 48.c.29. Iesaie 47.b.10.

o Amos 9.a.1. Abdia 1.a.4.

17

Also sal Edom woest worden, ^p dat alle de ghene, die daer voorby gaen, hen verwonderen, ende fluyten sullen ouer alle hare plaghe.

p Ierem. 18.b.16. ende 19.a.8. ende 50.b.13. Tren. 4.b.19.

18

^q Ghelijck als Sodom ende Gomorra, met tsamen haren nabueren, omghekeert is, spreect de Heere, dat niemant aldaer woonen, noch eenich mensche daerinne behuysen sal.

q Gene. 19.c.25.

19

Want siet, hy koemt opwaerts als een leeu, van de stoute Iordane herwaerts, tegen de vaste hutten: want ^r† ick wil hem aldaer henen snellicken loopen laten: ende wie weet, wie de ^s Iongelinck is, dien ick teghen haer rusten sal? ^t want wie is my ghelijck? wie wil my meesteren, ende wie is de Herder, die my wederstaen kan?

r† And. so ic ruste geuen sal, wil ick hen, etc. laten: ende wien ick daertoe verkiese, dien wil ick teghen haer monsteren: etc.

s Dat is de groote Alexander, die alle landen winnen soude.

t Iesaie 44.a.7. Ierem. 50.e.44. Sapient. 12.b.12.

C.20

^u So hoort nu den raedtslach des Heeren, dien hy ouer Edom heeft, ende syne ghedachten, die hy ouer de inwooners in Theman heeft: wat gheldt het, oft de ^x Herdersionghers haer niet slecht maken en sullen, ende hare wooninghe verstooren?

u Psalm. 137.a.7. Hesek. 25.b.13.

x Dat is, der Hooftlieden ende Uorsten volck: want Herders heeten hier alomme, Uorsten, die de vrome weyden sullen, ende de boose straffen.

21

Dat de Aerde beuen sal, wanneert in malcanderen valt, ende haer gheschrey salmen aen de ^y† Schelfzee hooren.

y† And. Rietzee, of, Roode zee.

22

^z Siet, hy vliecht opwaerts als eenen Arent, ende sal zijn vleugelen wtbreyden ouer Bazra: ter seluer tijt, sal het herte der Helden in Edom, zijn, als het herte eener vrouwen in kints nooden.

Teghen Damascon. ⁺

z Ierem. 48.e.40 Deuter. 28.e.49.

+ Damascus.

23

^a Hemath ende Arpad staen iammerlicken, sy

a Iesaie 17.a.1. Amos 1.a.3.

[fol. 39r]

zijn vertzaecht, want sy hooren een boos gheschrey: ^b† die aen der Zee woonen, zijn so verschrocken, dat sy gheen ruste hebben konnen.

b† An. sy zijn verschrocken [als die] die in de Zee zijn. ende voor angste gheene, etc.

24

Damascus is vertzaecht, ende gheeft de vlucht, sy beeft, ende is in angsten ende smerten, als een vrouwe in kints nooden.

25

Hoe? is sy nu niet verlaten, die beroemde ende sekere stadt?

26

Daeromme sullen hare ionghe manschap, op harer straten daerneder ligghen, ende alle hare krijchslieden ondergaen, ter seluer tijt, spreeckt de Heere Zebaoth.

27

Ende wil de mueren te Damasco met vyere ontsteken, dat het de palleysen Benhadad verteeren sal.

28

Tegen Kedar ⁺ ende de Koninckrijcken ^c Hazor, ⁺ die NebucadNezar de Koninck te Babel sloech. So spreeckt de Heere: Wel op, treckt opwaerts in Kedar, ende verstoort de kinderen teghent Oosten.

+ Kedar.

c Iesaie. 21.b.16.

+ Hazor.

29

Men sal hen hare hutten ende kudden nemen, hare tenten, alle hare ghereetschap, ende kemelen, sullen sy wech voeren, ende men sal verschrickelicken ouer hen roepen, omme ende omme.

D.30

Vliedet, maeckt v flucx daeruan, versteeckt v diepe, ghy inwooners in Hazor, spreeckt de Heere: want NebucadNezar de Koninck te Babel, heeft wat inden sinne tegen v, ende meynet v.

31

Wel op, treckt opwaerts, teghen een volck, dat ghenoech heeft, ende seker woont, spreeckt de Heere: sy en hebben noch poorten noch grendelen, ende woonen alleene.

32

Hare kemelen sullen gherooft, ende de veelheyt haers vees ghenomen worden: ende ick wilse verstroyen in alle winden, ^d† die inden hoecken woonen, ende van allen plaetsen herwaerts, wil ick haer ongeluck ouer haer komen laten, spreect de Heere.

d† An. ende in de wterste hoecken [der Aerden]

33

Dat Hazor sal een Draken wooninge, ende een eewige woestijne worden, dat niemant aldaer en woone, ende gheen mensche daerinne en behuyse.

34

Dit is het woordt des Heeren, ⁺ dwelck gheschiedde tot Ieremia den Propheet, tegen ^e Elam, in aenbeghinne des Koninckrijcx Zedekia des Konincx Iuda, ende sprack:

+ Elam, de Perser.

e Hesek. 32.c.24. Daniel. 8.a.2.

35

So spreeckt de Heere Zebaoth: Siet, ick wil den boghe Elam verbreken, haer voorneemste ghewelt,

36

Ende wil de vier winden, wt den vier hoecken des Hemels, ouer hen komen laten, ende wilse in alle deselue winden verstroyen: dat daer gheen volck zijn en sal, daer niet sommige verdreuene wt Elam, henen komen sullen.

37

Ende ick wil Elam vertzaecht maken voor haren vyanden, ende dien, die hen na haren leuen staen, ende ongheluck ouer haer komen laten, met mynen grimmighen toorne, spreeckt de Heere: ende wil het sweerdt achter hen henen schicken, tot dat ickse te niete make.

38

Mynen ^s stoel wil ick in Elam setten, ende wil beyde den Koninck ende de Vorsten aldaer ombrenghen, spreeckt de Heere: doch in toekomender tijt, wil ick de gheuanckenisse Elam weder wenden, spreeckt de Heere.

s Dat is, de groote Alexander die Elam ghewan.