Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xliiij. Capittel.

1. Ieremia seyt den volcke, wat voor straffe in Egypten ouer hen komen sal, 15. Ende straffetse omme harer afgoderie wille.

A.1

DIt is het woordt, dat tot Ieremia gheschiedde, aen alle Ioden, die in Egypten woonden, namelicken tot Michdal, tot Thachpanhes, tot Noph, ende die inden lande PathRos woonden, ende sprack:

2

So spreeckt de Heere Zebaoth, de God Israels: Ghy hebbet ghesien alle dat quaet, dat ick hebbe komen laten ouer Ierusalem, ende ouer alle steden in Iuda: ende siet, heden ten daghe zijn sy woest, ende daer en woonet niemandt inne.

3

Ende dat omme harer boosheyt wille, die sy deden: dat sy my vercoornden, ende henen ginghen, ende roockten, ende dienden andere Goden, welcke noch sy, noch ghy, noch uwe vaderen en kenden.

4

^a Ende ick sandt ^b doorgaens tot v alle myne knechten de Propheten, ende liet v seggen: Doet sulcken grouwel niet, die ick hate.

a Iere 4.c.24. ende 25.a.4. ende 29.b.19.

b Of, alleweghe, Hebr. vroech.

5

Doch sy en hoorden niet, neychden oock hare ooren van harer boosheyt niet, dat sy hen bekeerden, ende andere Goden niet geroockt hadden:

[fol. 37r]

6

Daeromme ghinck oock mynen toorne ende grimmicheyt aen, ende ontbrandde ouer de steden Iuda, ende ouer de straten te Ierusalem, dat sy tot eener woestijne ende eensaemheyt geworden zijn, als het hedensdaechs staet.

7

Nu, so spreect de Heere, de God Zebaoth, de God Israels: Waeromme doet ghy doch sulck groot quaet tegen uwe eygen leuen? op dat van v wtgheroeyt worde, beyde man ende vrouwe, beyde kint ende soochkint wt Iuda, ende niets van v ouer blijue.

8

Dat ghy my so vertoornet, door uwer handen werck, ende roockt anderen Goden in Egyptenlande, daer ghy henen ghetoghen zijt, aldaer te herberghen: op dat ghy wtgheroeyt, ende ten vloecke, ende ter versmaedtheyt wordet onder allen Heydenen op Aerden.

9

Hebt ghy vergheten des onghelucx uwer vaderen, des onghelucx der Koninghen Iuda, des onghelucx harer vrouwen, daertoe ws eyghen onghelucx, ende des ongelucx uwer vrouwen, dat ^c† v wederuaren is inden lande Iuda, ende op den straten te Ierusalem?

c† And. ghy aengerichtet hebbet

B.10

Noch en zijn sy tot op desen dach niet verootmoedicht, vreesen hen oock niet, ende en wandelen in myne Wet ende rechten niet, die ick v ende uwen vaderen, voorghestelt hebbe.

11

Daeromme spreeckt de Heere Zebaoth, de God Israels, also: ^d Siet, ick wil mijn aenghesicht tegen v richten, ten ongelucke, ende gantsch Iuda sal wtgheroeyt worden.

d Amos 9.a.4. Ierem. 44.c.27.

12

^e Ende ick wil die ouerghebleuene wt Iuda nemen, die haer aenghesicht henen gherichtet hebben in Egyptenlande te trecken, dat sy aldaer herbergen, Het sal een eynde met hen allen worden, in Egyptenlande: door het sweert sullen sy vallen, ende door hongher sullen sy omkomen, beyde kleyn ende groot: sy sullen door het sweert ende hongher steruen, ende sullen een sweeren, wonder, vloeck, ende versmaetheyt worden.

e Ierem. 42.b.15.

13

Ick wil oock de inwooners in Egyptenlande, met den sweerde, hongher, ende pestilencie te huys soecken, ghelijck als ick te Ierusalem ghedaen hebbe.

14

Dat vanden ouerghebleuenen Iuda, niemant sal ontkomen, noch ouer blijuen: die doch daeromme hier in Egyptenlande ghekomen zijn ter herberghen, dat sy wederomme in het landt Iuda komen mochten, daer sy gheerne wouden weder henen komen ende woonen: doch daer en sal niemant wederhenen komen, dan alleene die van hier vlieden.

15

Doe antwoordden den Ieremia alle mannen, die daer wel wisten, dat hare vrouwen anderen Goden roockten, ende alle vrouwen, die by grooten hoopen daer stonden, met tsamen allen volcke, die in Egyptenlande woonden, ende in PathRos, ende spraken:

16

Na den woorde, dat du ons inden Name des Heeren segst, en willen wy niet hooren:

17

Maer wy willen doen na alle den woorde, dat wt onsen monde gaet: ende willen ^{f† †} Melecheth des Hemels roocken, ende derseluen dranckoffer offeren: als wy ende onse vaders, onse Koningen ende Vorsten, ghedaen hebben inden steden Iuda, ende op den straten te Ierusalem: doe hadden wy oock broots ghenoech, ende het ghinck ons wel, ende en saghen gheen ongheluck.

f† Melecheth heet werckinge, Des Hemels werckinge, is, dat hy regen, dau, sneeu, vrost, ijs, koude, hitte, licht, schijn, ende in somma, allerley weder gheeft: dat Melecheth wel mochte heeten, Weder, ofte des Hemels wederinge. De Ioden hebben desen Godsdienst gehouden, om goet weders wille (als de text seyt, Dat sy broodt ende alles dincx genoech gehadt hebben) Op dat de vruchten van donder, hagel, blixem meeldau, ende ander onweder onuerseericht, door goet weder rijckelick wiessen, ende te rechter tijt alle dingen wel bequamen. Sulc Melechets stuc, is by ons S. Urbaen, die sal goet weder ten wijne gheuen: ende S. Alexius tegen den donder ende blixem helpen: ende dergelijcke meer.

† And. der Koninghinne

18

Sindt der tijt daerenteghen, dat wy hebben ^g afghelaten, Melecheth des Hemels te roocken, ende dranckoffer te offeren, hebben wy allen kommer geleden, ende zijn door het sweert ende hongher omghekomen.

g Namelicken, na dynen woorde.

19

^h Oock wanneer wy Melecheth des Hemels roocken, ende dranckoffer offeren, dat en doen wy ymmers niet sonder onser mannen wille, dat wy haer koecken backen, ende dranckoffer offeren, haer te ⁱ bekommeren.

h Ierem. 7.b.17.

i Dat sy haer onser van herten aenneme, als om onse grooten noot wille bekommert. Also hem God bekommerde. Gen. 6. doe so groote boosheyt op Aerden was.

C.20

Doe sprack Ieremia tot den gantschen volcke, beyde mannen, vrouwen, ende allen volcke, die hem so antwoordden:

21

Ia ick meyne oock, de Heere hebbe ghedacht aen dat roocken, dat ghy inden steden Iuda, ende op de straten te Ierusalem, ghedreuen hebt, met tsamen uwen vaderen, Koninghen, Vorsten, ende allen volcke inden lande, ende heeft het ter herten ghenomen,

22

Dat hy niet meer lijden en konde, uwe boose wesen ende grouwelen, die ghy dedet: daeruan oock uwe lant ter woestijne, ten wonder, ende ten vloecke geworden is, dat niemant daerinne en woont, als het hedensdaechs staet.

23

Daeromme dat ghy gheroockt hebbet, ende teghen den Heere gesondicht, ende der stemme des Heeren niet gehoort, ende in syne Wetten, rechten ende ghetuyghenissen, niet ghewandelt en hebbet: daeromme is v oock sulcken ongheluck wederuaren, als het hedensdaechs staet.

24

Ende Ieremia sprack tot allen volcke, ende tot allen vrouwen: Hoort des Heeren woort, alle ghy wt Iuda, die ghy in Egyptenlande zijt.

25

So spreeckt de Heere Zebaoth, de God Israels: Ghy ende uwe vrouwen, hebbet met uwen monde gesproken, ende met uwen handen volbracht, dat ghy seydet: Wy willen onse ghelofte houden, die wy Melecheth des Hemels gheloeft hebben, dat wy derseluen roocken, ende dranckoffer offeren: welaen, ghy hebbet uwe ghelofte veruult, ende uwe ghelofte gehouden.

26

So hoort nu des Heeren woort, ghy alle wt Iuda, die ghy in Egyptenlande woonet: Siet, ick sweere by mynen grooten Name, spreect de Heere, dat mynen Naem niet meer en sal door eenichs menschen mondt wt Iuda, ghenoemt worden, in gantsch Egyptenlande, die daer segge, So warachtich als de Heere Heere leeft.

27

Siet ^k ick wil ouer hen waken, ten ongelucke, ende tot gheenen goede: ^l dat, wie wt Iuda in Egyptenlande is, die sal door het sweert ende honger omkomen, tot dat het een eynde met hen hebbe.

k Amos 9.a.4. Ierem. 4.b.11.

l Ierem. 42.b.15.

28

Die daerenteghen den sweerde ontgaen, die sullen doch wt Egyptenlande, int lant Iuda wederkomen moeten met eenen ^m kleynen hoop: ende also sullen dan alle de ouerghebleuene wt Iuda, die in Egyptenlande ghetoghen waren, dat sy aldaer herberchden, vernemen, wiens woort waer gheworden is, mijn ofte hare.

m Of, dunnen, weynighen

29

Ende ten teecken spreeckt de Heere, dat ick v aen dese plaetse te huys soecken wil, op dat ghy wetet, dat mijn woort sal waer worden, ouer v ten onghelucke,

30

So spreeckt de Heere also: Siet, ick wil Pharao Haphra den Koninck in Egypten, ouer gheuen in de handen syner vyanden, ende der ghenen, die hem na synen leuen staen, ⁿ ghelijck als ick Zedekia den Koninck Iuda ouerghegeuen hebbe, in de handt NebucadNezar des Konincx te Babel zijns vyandts, ende die hem na synen leuen stont.

n 2.Reg. 25.a.6. Ierem. 39.a.5.