Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxv. Capittel.

1. Ieremias voorseyt synen volcke de tseuentich iarighe gheuanckenisse, om der verachtinghe wille Gods woordts, 12. den Babiloniers ende allen Heydenen, een ghewisse omkomen, (34. daeromme hyse oock tot ernstelicken treuren vermaent) omme harer misdaedt wille.

[fol. 29v]

A.1

DIt is het woordt, dat tot Ieremia gheschiedde, ouer dat gantsche volck Iuda, in den vierden Iare Ioiakim des soons Iosia, des Konincks Iuda (welcker is het eerste Iaer NebucadNezar, des Konincks tot Babel)

2

Welcker oock de Propheet Ieremia seyde tot den gantschen volcke Iuda, ende tot allen burgheren te Ierusalem, ende sprack,

3

^a Des Heeren woordt is tot my gheschiedt, van den dertienden Iare Iosia des soons Amon, des Konincx Iuda, tot op desen dach toe: ende ick hebbe v nu dry ende twintich Iaer lanck ^b met vlijte ghepredicket: doch ghy en hebt noyt hooren willen.

a Iere. 1.a.2.3.

b In Ebreo staet vroech.

4

^c So heeft de Heere oock tot v ghesonden alle syne knechten, de Propheten ^d gantsch vlijtigen: doch ghy en hebt noyt hooren willen, noch uwe ooren toe neyghen, dat ghy ghehoort haddet,

c 2.Para. 36.b.15. Iere. 29.b.19. ende 35.b.15. ende 44.a.4.b.16.

d Of, vroech

5

Doe hy sprack, ^e Bekeeret v, een yeghelick van synen boosen wege, ende van uwen boosen wesen: so sullet ghy in den lande, dat de Heere v ende uwen vaderen ghegheuen heeft, altoos ende eewichlick blijuen.

e Iere. 18.b.11. ende 35.b.15. 2.Reg. 19.b.13. Hesek. 18.d.30. Ione. 3.a.8.

6

Volghet niet na anderen Goden, dat ghy hen dienet ende haer aenbiddet: op dat ghy my niet en vertoornet, door uwer handen werck, ende ick v ongheluck toeuoeghen moet.

7

Doch ghy en woudet my niet hooren, spreect de Heere: op dat ghy my Ia wel vertoornedet, door uwer handen wercken, tot uwen eyghen onghelucke.

8

Daeromme so spreeckt de Heere Zebaoth, ^f Dewijle ghy dan myne woorden niet hooren en willet,

f Iere. 1.b.14.

9

Siet, so wil ick wtschicken ende komen laten, alle volcken teghent Noorden, spreeckt de Heere, oock ^g mynen knecht NebucadNezar den Koninck te Babel, ende wilse brenghen ouer dit landt, ende ouer de ghene die daerinne woonen, ende ouer alle het volck, dat rontomme henen leyt: ende wilse verbannen ende verstooren, ende ten spotte ende eewiger woestijne maken.

g Iesa. 10.a.5. Iere. 27.a.6. ende 43.b.10.

B.10

^h Ende wil daerwt nemen allen vrolicken gesanck, ⁱ de stemme des Bruydegoms ende der Bruyt, de stemme der Meulders, ende het licht der lanternen.

h Iere. 7.d.33. ende 16:a.9.

i Apoc. 18.c.22.

11

Dat dit gantsche landt woeste ende verstoort ligghen sal: ende dese volcken sullen den Koninck te Babel dienen, ⁺ tseuentich Iaer.

+ Seuentich Iaer de gheuanckenisse.

12

^k Wanneer nu de tseuentich Iaren omme zijn, so wil ick den Koninck te Babel te huys soecken, ende alle dit volck, spreeckt de Heere, om harer misdaedt wille: daertoe het landt der Chaldeen, ende wil het tot eener eewigher woestijne maken.

k 2.Para. 36.c.22. Esr. 1.a.1. Iere. 29.b.10. Dani. 9.a.2. ende 8.a.1. Sach. 1.b.12.

13

Also wil ick ouer dit landt brenghen alle myne woorden, die ick teghen haer gesproken hebbe: namelicken alles wat in desen boecke gheschreuen staet, dat Ieremia gepropheteert heeft ouer alle volcken.

14

Ende sullen oock dienen, hoewel sy groote volcken ende Koninghen zijn: ^l also wil ick hen verghelden na haren verdiensten, ende na den wercken harer handen.

l Hiob. 34.b.11. Iere. 17.b.10. ende 32.b.19. Rom. 2.a.6. Iere. 9.c.24.

15

Want also spreeckt de Heere de God Israels tot my, ^m Neemt desen beker wijns vol toorns van myner handt, ende schencket daerwt allen volcken, tot dien ick dy sende.

m Iesa. 51.b.17. Psalm. 60.a.5. ende 75.a.9.

16

Dat sy drincken, tuymelen ende vol worden, voor den sweerde, dat ick onder haer schicken wil.

17

Ende ick nam den beker van der handt des Heeren, ende schanck allen volcken, tot dien my de Heere sandt.

18

Namelicken Ierusalem, den steden Iuda, harer Koninghen en de Vorsten, dat sy woeste ende verstoort ligghen, ende een spott ende vloeck zijn sullen, ghelijck het dan hedens daechs staet.

19

Oock Pharaoni den Koninck in Egypten, met tsamen synen knechten, synen Vorsten ende synen gantschen volcke.

C.20

Allen ^n† landen teghent Westen, allen Koninghen in den lande ^o Vz: allen Koninghen in der Palestiner landt, met tsamen Ascalon, Gasa, Akaron, ende den ouerghebleuenen te Asdod.

n† And. ghemeynen volcke met malcanderen

o Gene. 22.c.21. Hiob. 1.a.1.

21

Dien van Edom, dien van Moab, de kinderen Ammon:

22

Allen Koninghen te Tyro, allen Koninghen te Zidon, den Koninghen in den Eylanden op ghenesijde des Zees.

23

Dien van Dedan, dien van Thema, dien van Bus, ende allen Vorsten in dien ^{p †} plaetsen.

p Dat zijn de Trogloditen, diemen noemt Arabes, Egypters, in den hoeck tusschen de roode Zee ende Egypten.

† And. aenstooters aen de landtpalen. Iere. 9.d.

24

Allen Koninghen in Arabia, ^q† allen Koninghen teghent Westen, ^r die in der woestijne woonen.

q† And. ende int gemeyne allen Koninghen Arabie, die etc.

r Ierem. 9.c.25.

25

Allen Koninghen in Simri, allen Koninghen in Elam, allen Koninghen in Meden.

26

Allen Koninghen teghent Noorden, beyde nae ende verre, eenen met den anderen: ende allen Koninghen op Aerden, die op den Aerdtbodem zijn: ende Koninck ^s Sesach, sal na desen drincken.

s Dat sal de Koninck te Babel zijn.

27

Ende spreeckt tot hen, So spreeckt de Heere Zebaoth, de God Israels, Drincket dat ghy droncken wordet, spouwet en neder vallet, ende niet opstaen en konnet voor den sweerde, dat ick onder v schicken wil.

28

Ende so sy den beker van dyner handt niet willen nemen, ende drincken, so spreect tot hen, Also spreeckt de Heere Zebaoth, Nu sullet ghy drincken.

29

^t Want siet, in der stadt die na mynen Name ghenoemt is, beghin ick te plaghen, ende soudet ghy onghestraffet blijuen? ghy en sullet niet onghestraffet blijuen: want ick roepe dat sweert, ouer alle die op Aerden woonen, spreect de Heere Zebaoth.

t Iere. 25.c.29. ende 49.b.12. Hesek. 9.a.6. 1.Pet. 4.b.17. Luc. 23.d.31.

D.30

Ende du salt hen alle dese woorden propheteren, ende spreect tot hen, ^u De Heere sal brullen wt der Hoochte, ende zijn donderen hooren laten wt syner heyliger wooninghe: hy sal brullen ouer syne ^x† stallen: hy sal een ^y liedt singen, als de wijntreders, ouer alle inwooners des landts.

u Ioel. 3.b.16. Amos 1.a.2.

x† And. woonsteden:

y Dat is, De vyanden sullen iuychen, dat sy so ouerwinnen etc.

31

Welckers gheluydt klincken sal, tot aen der wereldt eynde: de Heere heeft te rechten met den Heydenen, ende wil met allen vleesche gerichte houden: de Godloosen sal hy den sweerde ouergheuen, spreeckt de Heere.

32

So spreeckt de Heere Zebaoth, ^z Siet, daer sal eene plaghe komen van den eenen volcke tot den anderen, ende een groot weder sal verweckt worden van der sijden des landts.

z Iere. 23.b.19. ende 30.c.23.

33

So sullen de verslaghene des Heeren, ter seluer tijdt ligghen, van den eenen eynde der Aerden tot aen het ander eynde toe: die en sullen niet beweenet, noch wech ghenomen, noch begrauen worden: maer moeten op den velde liggen, ende tot messe worden.

34

Huylet nu ghy Heydenen, ende schreyet, wentelt v inder asschen, ghy Geweldigen ouer de kudde: want de tijdt is ghekomen, dat ghy gheslachtet ende verstroeyt worden, ende veruallen moetet, als een kostelick vat.

[fol. 30r]

35

^a Ende de Herderen en sullen niet vlieden konnen, ende de Gheweldighen ouer de kudde en sullen niet ontkomen konnen.

a Psalm. 142.a.5.

36

Daer sullen de ^b Herderen schreyen, ende de Gheweldighen ouer de kudde, sullen huylen, dat de Heere hare weyde also verwoestet heeft,

b Dat is, De Uorsten ende heeren: hare weyden zijn hare heerschappien, die de tyranne te Babel verwoesten sal.

37

Ende hare landouwen, die so wel stonden, verdoruen zijn, van den grimmighen toorne des Heeren.

38

Hy heeft syne hutten verlaten, als een ionck Leeuwe, ende haer lande is also verstoort van den toorne des Tyrannen, ende van synen grimmighen toorne.