Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

1. 7. De Heere houdt den volcke voor, zijn trouwe, liefde ende weldaden, die hy hen van allen tijden herwaerts bewesen heeft. 5. daer sy hem alle ontrouwe, onghehoorsaemheydt ende ondanckbaerheydt, (9. meer dan de Heydenen haren gewaenden Goden) voor verghelden, 14. wijst hen aen, haers onghelucks oorsaecke, hare sonde, 2. die hy hen (so syse verbloemen willen) fijn wt strijcket, 26. ende seydt, sy sullen als dieuen, 29. ende als die een onghegronde saecke voeren, te schanden worden.

A.1

ENde des Heeren woordt gheschiedde tot my, ende sprack:

2

Gaet henen, ende predickt openbaer te Ierusalem, ende spreeckt: So spreeckt de Heere: Ick ghedencke, doe du een vriendtlicke ionge maghet ende een lieue Bruydt warest, doe du my volchdest in der woestijne, in den lande daermen niets en saeyet.

3

Doe Israel des Heeren eyghen was, ende syne ^a eerste vrucht: ^b wiese verslinden woude, die moeste schult hebben, ende ongheluck ouer hem komen, spreeckt de Heere.

a Exod. 13.a.1.

b Ierem. 10.c.25. ende 30.b.16. Sacha. 2.a.8.

4

^* Hoort des Heeren woordt, ghy van den huyse Iacobs, ende alle gheslachten van den huyse Israels?

* Cap. ij. Luth.

5

So spreect de Heere: ^c Wat hebben doch uwe vaders voor feyl aen my ghehadt, dat sy van my weken, ende hinghen aen den onnutten Afgoden, daer sy doch niets behaelden.

c Mich. 6.a.3.

6

Ende en dachten niet eenmael: Waer is de

[fol. 21r]

Heere, ^d die ons wt Egypten lande voerde, ende leydde ons in der woestijne, in woesten onghebaenden lande, in dorren ende duysteren lande, in den lande daer niemandt en wandelde, noch eenich mensche en woonede.

d Exod. 13.b.14

7

^e Ende ick bracht v in een goet landt, dat ghy syne vruchten ende goeden etet: ende doe ghy daer henen in quaemt, verontreynichde ghy mijn landt, ende makedet my mijn erue ten grouwel.

e Deut. 6.b.10.

8

De Priesters en dachten niet: Waer is de Heere? ^f ende de Geleerden en achteden myner niet, ende de Herders voerden de lieden van my: ende de Propheten ^g propheteerden van Baal, ^h ende hinghen aen den onnutten Afgoden.

f Marc. 12.c.24.d.38. Ioan. 5.c.27.e.45

g Spraken Prophetischer wijse.

h 1.Reg. 18.c.26.

9

Ick moet my altoos met v, ende met uwen kindtskinderen, ⁺ schelden, ⁺ spreeckt de Heere.

+ Chitim.

+ Kedar.

B.10

Gaet henen in de Eylanden Chitim, ende siet toe, ende sendet in Kedar, ende merckt met vlijte, ende siet toe, of het aldaer also toegaet.

11

Oft de Heydenen hare Goden veranderen, ⁱ hoewel sy doch gheene Goden en zijn? ende mijn volck heeft doch syne ^k heerlicheydt verandert in eenen onnutten Afgod.

i Psalm. 96.a.4. Iesai. 37.b.19.

k Dat is, synen God

12

^l† Den Hemel soude hem doch daer voor ontsetten, verschricken ende beuen, spreeckt de Heere.

l† And. O ghy Hemelen weest verbaest van desen dinghen, hebbet in verwonderinghe, ende zijt grootelicks bedroeft.

13

Want mijn volck doet een dobbelde sonde: my, ^m† den Leuendighen ⁿ borne verlaten sy, ende maken hen hier ende daer wtghehouwen ^o bornen, die doch vol holen zijn, ende en geuen gheen water.

m† And. de fonteyne des leuens,

n Psalm. 36.a.9. Ierem. 17.b.13. Ioan. 4.b.10. Baruc. 2.b.12.

o Of, bornputten

14

^p Is dan Israel een knecht ofte ^q lijfeyghen, ^r† dat ^s hy allemans roof zijn moet?

p Exod. 4.c.22.

q Dat is, slaue,

r† And. gheboren in den huyse, dat hy etc.

s Of, yeghelicks

15

Want de Leeuwen brullen ouer hem, ende schreyen, ende verwoesten zijn landt, ende verbranden syne steden, dat daer niemandt inne en woonet.

16

Daer toe so ^t verslaen die van Noph ende Taphpanhes dy den kop.

t Dat is, te morsel slaen

17

Sulcx maecktstu dyseluen, dat du den Heere dynen God verlaetst, so dickwils hy dy den rechten wech leyden wil.

18

Wat helpt het dy, dat du in Egypten trecktst, ende wilt des waters Sihor ^u drincken: ende wat helpt het dy, dat du na Assyrien trecktst, ende wilt des waters Prath drincken?

u Dat is, hulpe soecken, by Koninck Pharao ende Assur, ende niet by God.

19

^x Het is dyner boosheyt schuldt, dat du so gegheesselt wortst, ende dijns ongehoorsaemheyts, dat du so ghestraffet wortst: ^y also moetstu ghewaer worden ende beuinden, wat het voor iammer ende hertenleedt brenghet, den Heere dynen God verlaten, ende hem niet vreesen, spreeckt de ^z† Heere Zebaoth.

x Hiob. 22.a.5. Hosee. 13.a.9.

y Baruc. 2.b.12.

z† And. God der Heyrscharen.

C.20

^a† Want du hebst doorgaens, dijn iock verbroken, ende dyne banden ghescheurt, ende geseyt: Ick en wil so niet onderworpen zijn, ^b maer op allen hooghen berchskens, ende onder allen groenen boomen, loopestu der hoererije na.

a† And. van den beghin der werelt hebbe ic dijn iock ghebroken, ende dyne banden verscheurt, ende du sprakest: Ick en wil niet ouertreden: so du dannoch op alle hooghen hueuelen ende onder alle groenen boomen loopest, dier etc. Iere. 5.a.5.

b Ierem. 3.a.6.

21

^c Doch ick hadde dy gheplantet tot eenen soeten wijnstocke, een gantsch rechtschapen zaedt: hoe bistu my dan ^d† gheworden, tot eenen bitteren wilden wijnstocke?

c Iesai. 5.a.1.

d† an. verandert,

22

^e Ende wanneer du dy alreede met looghe wiesschest, ende namest ^f† vele seepen daer toe, so schijnt doch dyne ondeucht dies te meer voor my, spreeckt de Heere Heere ^g† Zebaoth.

e Matth. 21.d.33. Psalm. 80.a.9. Ierem. 4.d.30.

f† An. des [kruydes] borith vele etc.

g† And. de Heere God

23

Hoe dorfstu dan segghen: Ick en ben niet onreyn? ick en hange Baalim niet aen? ^h siet aen, hoe du het drijuest in den dalen, ende bedenckt, hoe du het wtgherichtest hebst: du loopest ⁱ rontom, als eene kemelinne in der hitten.

h 2.Reg. 17.b. Iesai. 57.a.3.5. Iere. 5.a.7. Hesek. 16.b.15.

i Of, allomme

24

Ende als een ^k† wildt in der woestijne pleecht, wanneert van grooter hitten leckt ende loopt, dat het niemandt ophouden en kan: wiet weten wil, die en derf niet wijdt loopen: aen den Vierdaghen sietmen het wel.

k† an. woudtezel

25

Lieuer houdt doch, ende en loopt dy niet so ^l heesch: doch du sprekest: Dat late ick: ick moet met den vreemden boeleren, ende hen naloopen.

l Dat is, verschoonet doch dyner voeten, dat sy niet bloot, ende dijns hals, dat hy niet dorstich worde.

26

Also een dief te schanden wordt, wanneer hy beslagen wort: also sal het huys Israels te schanden worden, met tsamen haren Koninghen, Vorsten, Priesteren ende Propheten.

27

^m Die ten houte segghen : Du bist mijn vader: ende ten steene: Du hebst my ghegenereert: ⁿ want sy keeren my den rugghe toe, ende niet het aenghesichte: ^o doch wanneer den noodt aen gaet, so spreken sy: Op, ende helpt ons.

m Rom. 1.c.23.

n Ierem. 32.d.33. Sach. 7.b.11.

o Iesai. 26.b.16.

28

^p Waer zijn dan nu dyne Goden, die du dy gemaeckt hebst? heettse opstaen: laett sien, of sy dy helpen konnen in der noodt: ^q want so menighe stadt, so menighen God hebstu Iuda.

p Deute. 32.d.37.

q Ierem. 11.b.13.

29

Wat willet ghy noch recht hebben tegen my? ghy zijt alle van my afgheuallen, spreeckt de Heere.

D.30

Alle slaghen zijn verloren aen uwen kinderen, sy laten hen doch niet ^r onderwijsen: ^s want uwe sweert verslindet euenwel uwe Propheten, als een woedende Leeuwe.

r Luth, opteehen

s 2.Para. 24.c.20. 4.Esd. 1.d.32. Matth. 23.d.35.

31

Du boose aerdt, merct op des Heeren woort: ben ick dan Israel een woestijne, ofte eensaem landt? waerom spreeckt dan mijn volck: Wy zijn de heeren, ende en moeten dy niet naloopen.

32

Een ionckvrouwe en vergeett doch haers verciersels niet, noch een Bruydt haers sluyers: doch mijn volck vergheett myner eewichlick.

33

Wat verbloemestu vele dijn doen, dat ick dy ^t† ghenadich zijn sal? onder sulcken schijn, drijfstu telcken meer ende meer boosheyt.

t† And. gonstich

34

Daer toe vindetmen ^u bloedt der armen ende onschuldighe zielen, by dy, aen allen plaetsen: ende en is niet heymelick, maer openbaer aen denseluen plaetsen.

u Exod. 23.a.7.

35

Noch spreectstu: Ick ben onschuldich: hy wende synen toorne van my: siet, ick wil met dy rechten, dat du sprekest: Ick en hebbe niet ghesondicht.

36

Hoe wijcktstu doch so gheerne, ende vallest nu daer henen, nu hier henen? doch du salt aen Egypten te schanden worden, als du aen Assyria te schanden gheworden bist.

37

Want du moest van daer oock wech trecken, ende dyne handen bouen den hoofde tesamen slaen: want de Heere sal dyne hopen feylen laten, ende niets en sal dy by hen ^x ghelucken.

x Of, wel slaen.