Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat viij. Capittel.

1. De Arcke des Heeren werdt aen haer plaetse ghebracht, 15. Salomo danckt, prijst, 22. ende bidt God, 54. seghent de gantsche Ghemeynte, 62. ende wijhet, met offeren, den Tempel.

A.1

DOe ^a vergaderde de Koninc Salomo tot hem de Oudtsten in Israel, alle Ouersten in den stammen, ende Vorsten der vaders onder den kinderen Israels, tot Ierusalem, de Arcke des Verbonts des Heeren op te brenghen wt ^b der stadt Dauids, dat is, Zion.

a 2.Para. 5.a.2.

b 2.Samu. 5.a.8. ende 6.b.17.

2

Ende alle mannen in Israel vergaderden hen ten Koninc Salomo, in der maent Ethanim aen de Feeste, dan is de seuende maent.

3

Ende doe alle Oudtsten Israels quamen, namen de Priesters de Arcke des Heeren op,

4

Ende brachtense op: daertoe de Hutte des Bescheydts, ende alle de ghereetschap des Heylichdoms, dat in der Hutten was: dat deden de Priesters ende Leuiten.

5

Ende de Koninc Salomo, ende de gantsche Gemeynte Israels, die hen tot hem vergadert hadden, ginghen met hem voor de Arcke henen, ende offerden schapen ende runderen, so veel, datmen het niet tellen noch rekenen en konde.

6

Also brachten de Priesters, ⁺ de Arcke des Verbonts des Heeren aen haer plaetse in het Choor des huys, in het Alderheylichste, onder de vleughelen der Cherubim.

+ De Arcke des Verbonts wert aen haer plaetse ghebracht. Exodi. 25. 29.

7

Want de Cherubim breydden de vleugelen wt aen de plaetse daer de Arcke stondt, ende bedecten de Arcke ende hare hantboomen van bouen neder.

8

Ende de hantboomen waren so lanck, dat hare knoopen ghesien worden, in den Heylichdom, voor den Choor, doch sy en werden buyten niet ghesien: Ende waren aldaer tot op desen dach.

9

Ende daer en was niets in de Arcke, ⁺ dan alleen twee steenen tafelen Mose, ^c die hy aldaer liet in Horeb, doe de Heere met den kinderen Israels een Verbont maeckte, doe sy wt Egypten lande ghetoghen waren.

+ Wat in de Arcke geweest is. Hebr. 9.a.4.

c Exodi 34.c.29. ende 40.c.20. Deute. 10.a.5.

B.10

^d Doe nu de Priesters wt het Heylichdom gingen, veruulde een wolcke het huys des Heeren:

d Exodi 40.d.34. Hesek. 9.a.3. 2.Para. 7.a.1.

11

Dat de Priesters niet en konden staen, ende des Ampts volbrengen voor der wolcken: want de heerlicheydt des Heeren veruulde het huys des Heeren.

12

^e Doe sprack Salomo: De Heere heeft geseyt, hy wil int doncker woonen.

e Leuit. 16.a.3. 2.Para. 6.a.1.

13

Ick hebbe tis waer, een huys ghebouwet dy ter wooninghe, een stede, dat du daer eewichlick woonest.

14

Ende de Koninck keerde zijn aenghesicht, ende seghende de gantsche Ghemeynte Israels, ende de gantsche Ghemeynte stondt.

15

Ende hy sprac: ⁺ Gheloeft zy de Heere de God Israels, die door synen mondt mynen vader Dauid ghesproken, ende door zijn hant veruult heeft, ende gheseyt:

+ Salomo danct ende prijst God.

16

^f Van dien dage aen, doe ick mijn volck Israels wt Egypten leydde, hebbe ick noyt gheen stadt verkoren onder eenighen stamme Israels, dat my een huys ghebouwet worde, dat mynen Name daer ware: ^g Dauid dannoch hebbe ick verkoren, dat hy ouer mijn volck Israels zijn soude.

f 2.Samu. 7.a.6. 1.Para. 17.a.5. 2.Para. 6.a.5.

g 1.Samu. 16.a.1.

17

^h Ende mijn vader Dauid hadde, het is waer, in den sin, dat hy den Name des Heeren, des Gods Israels een huys bouwede.

h 2.Samu. 7.a.5.

18

Doch de Heere sprack tot mynen vader Dauid: Dat du in sinne hebst mynen Name een huys te bouwen, daer hebstu wel aen ghedaen, dat du sulcks voornemest.

19

Doch du en salt dat huys niet bouwen, maer dijn sone die wt dynen lendenen komen sal, die sal mynen Name een huys bouwen.

C.20

Ende de Heere heeft zijn woordt beuesticht, dat hy gesproken heeft: Want ick ben op ghekomen in mijns vaders Dauids stede, ende sitte op den Stoel Israels, als de Heere gesproken heeft, ende hebbe den Name des Heeren des Gods Israels een huys ghebouwet.

21

Ende hebbe aldaer een stede bereydet der Arcken, daer het Verbondt des Heeren in is, dat hy ghemaect heeft met onsen vaderen, doe hyse wt Egypten lande leydde.

22

Ende Salomo tradt voor den ⁱ Altaer des Heeren, ⁺ teghen de gantsche Ghemeynte Israels, ende breydde zijn hant wt na den Hemel,

i 2.Para. 4.a.1.

+ Salomons gebet tot God.

23

Ende sprack: ^k Heere God Israels, daer en is gheen God, noch daer bouen in den Hemel, noch hier beneden op Aerden, dy gelijck, die du houdst het Verbont ende de barmherticheyt dynen knechten, die voor dy wandelen van gantscher herten.

k 2.Para. 6.b.14. 2.Mach. 2.b.10.

24

Die du hebst ghehouden dynen knechte mynen vader Dauid, wat du hem gesproken hebst: Met dynen monde hebstu het gesproken, ende met dyner hant hebstu het veruult, als aen desen daghe voor ooghen staet.

25

Nu Heere God Israels, houdt dynen knecht mynen vader Dauid, wat du hem ghesproken hebst, ende gheseydt: ^l Het en sal dy niet ontbreken aen eenen man voor my, die daer sitt op den Stoel Israels: Also doch, dat dyne kinderen haren wech bewaren, dat sy voor my wandelen, gelijck als du voor my ghewandelt hebst.

l 2.Sa. 7.b.12.16

26

Nu God Israels, laet dyne woorden waer worden, die du dynen knecht mynen vader Dauid ghesproken hebst.

27

Want meynstu oock, dat God op Aerden woone? Siet, ^m den Hemel ende aller Hemelen Hemel, en konnen dy niet ^n† versorghen: Hoe soudet dan dit huys doen, dat ick ghebouwet hebbe?

m Esaie. 66.a.1. Ierem. 23.c.24. Actu. 7.e.49.

n† and. begrijpen

[fol. 116r]

28

Wendet dy dannoch ten gebede dijns knechts, ende tot synen smeecken, Heere mijn God: op dat du hoorest het lof ende ghebet, dat dijn knecht heden voor dy doet.

29

Dat dyne ooghen open staen ouer dat huys nacht ende dach, ouer de stede daer du van gheseyt hebst: ^o Mijnen Name sal daer zijn: du woudest doch hooren het ghebet, dat dijn knecht aen dese stede doet.

o Deute. 12.b.11.

D.30

Ende woudest doch verhooren het smeecken dijns knechts, ende dijns volcx Israels, dat sy hier doen sullen aen dese stede dyner Wooningen in den Hemel: ende wanneer du het hoorest, ghenadich zijn.

31

^p Wanneer yemant teghen synen naesten sondicht, ⁺ ende neemt dies eenen Eedt op hem, daer hy hem mede verbindet, ende den Eedt koemt voor dynen Altaer in desen huyse:

p 2.Para. 6.c.22. Exodi 22.a.8.

+ Eedt.

32

So woudest du doch hooren in den Hemel, ende recht doen dynen knechten, den godloosen te verdoemen, ende synen wech op synen kop brengen, ende den rechtueerdighen rechtueerdich maken, hem te gheuen na zijnder gherechticheyt.

33

Wanneer dijn volck Israels voor syne vyanden gheslaghen wort, ⁺ dewijle dat sy aen dy ghesondicht hebben: ende bekeeren hen tot dy, ende bekennen dynen Name, ende bidden ende smeecken tot dy in desen huyse:

+ Crijch. Deute. 30.a.1.

34

So woudestu doch hooren inden Hemel, ende der sonden dijns volcks Israels ghenadich zijn: ende hen weder brenghen int landt, dat du haren vaderen ghegheuen hebst.

35

Wanneer den Hemel toeghesloten wort, ⁺ dat het niet regent, dewijle dat sy aen dy gesondicht hebben: ende sullen bidden aen dese stede, ende dynen Name bekennen, ende hen van haren sonden bekeeren, dewijle dat duse dringhest:

+ Ghebreck aen reghen. 1.Reg. 17.a.1.

36

Sowoudestu doch hooren in den Hemel, ende genadich zijn der sonden dyner knechten, ende dijns volcks Israels: dat du hen den goeden wech wijsest, daer sy in wandelen sullen, ende latest regenen op dat landt, dat du dynen volcke ten erue ghegheuen hebst.

37

Wanneer eenen Dieren tijdt oft Pestilencie, ⁺ oft Dorheyt, oft ^q Brandt, oft Sprinchanen, oft Rupsen in den lande zijn sal, oft zijn vyandt in den lande syne poorten belegert, oft ergens een plaghe oft kranckheyt:

+ Dieren tijt.

q Als wanneer het koren versenghet oft van der Sonnen verbrant is.

38

Wie dan biddet ende smeecket, ^r het zijn sus menschen oft dijn volck Israels, die daer ghewaer worden harer plaghe, een yeghelick in syner herten, ende breydet zijn handt wt tot desen huyse:

r Esaie 56.a.6.

39

So woudestu doch hooren in den Hemel, in der stede daer du woonest, ende ghenadich zijn, ende doen, dat du gheuest eenen yeghelicken, als hy ghewandelt heeft, als du zijn herte bekenst: Want du alleen kenst het herte aller kinderen der menschen:

E.40

Op dat sy dy vreesen alle tijt, so langhe als sy op den lande leuen, dat du onsen vaderen ghegheuen hebst.

41

^s Wannneer oock yemandt vreemdts, die niet dijns volcks Israels is, koemt wt eenen verren lande, om dijns Naems wille,

s Ioan. 12.c.20. Actuum. 8.c.27.

42

(Want sy sullen hooren van dynen grooten Name, ende van dyner machtigher hant, ende van dynen wtghereckten arme) ende koemt dat hy bidde aen desen huyse:

43

So woudestu doch hooren inden Hemel, ⁺ in der stede dyner wooninge, ende doen alle dat, daer dy de vreemde om aenroept: op dat alle volcken op Aerden dynen Naem bekennen, dat sy dy oock vreesen, ghelijck als dijn volck Israel: ende dat sy vernemen, dat dit huys na dynen Name ghenoemt zy, dat ick ghebouwet hebbe.

+ Dit huys sal een Bedehuys zijn allen volcken. Esaie 56.a.7. Matth. 21.b.13.

44

Wanneer dijn volck wttreckt inden krijch teghen synen vyanden des weechs, ⁺ dien duse henen senden salt, ^t ende sullen bidden ten Heere teghen den wech na der stadt, die du verkoren hebst, ende na den huyse dat ick dynen Name gebouwet hebbe:

+ Krijch.

t Danie. 6.b.10.

45

So woudestu doch haer ghebet ende smeecken hooren inden Hemel, ende recht doen.

46

Wanneer sy aen dy sondighen sullen: (^u want daer en is gheen mensche, die niet en sondicht,) ende du wortst toornich, ende gheefftse voor hare vyanden, ⁺ dat syse gheuanckelick leyden in der vyanden lant, verre oft na by:

u 2.Para. 6.d.36. Eccles. 7.c.20. Prouer. 20.a.9. 1.Ioan. 1.a.8.

+ Israel gheuangen wech gheleydt.

47

Ende sy in haer herte slaen in den lande, daer sy gheuanghen zijn, ende bekeeren hen, ende smeecken dy in den lande haerder geuanckenisse, ende spreken: Wy hebben ghesondicht ende misdaen, ende godloos gheweest:

48

Ende bekeeren hen also tot dy van gantscher herten, ende van gantscher zielen, in harer vyanden lant, diese wech gheuoert hebben, ende bidden tot dy, teghen den wech na haren lande, dat du haren vaderen ghegheuen hebst, ende na den huyse, dat ick dynen Name ghebouwet hebbe:

49

So woudestu doch haer gebet ende smeecken hooren inden Hemel, ^x van der stede dyner wooninghe, ende recht doen.

x Amos 9.a.6.

F.50

Ende dynen volcke ghenadich zijn, dat aen dy ghesondicht heeft, ende alle hare ouertredinghen, daer sy teghen dy mede ouertreden hebben, ^y ende hen barmherticheyt geuen voor dien, die sy geuanckelic houden, ^z† ende dy haerder ontfermen.

y Esd. 1.a.1.

z† and. dat sy

51

Want sy zijn dijn volck, ende dijn erue, die du wt Egypten, wt den ijseren ouen geleydt hebst.

52

Dat dyne ooghen open zijn op het smeecken dijns knechts, ende dijns volcx Israels, dat duse hoorest in allen, daer sy dy om aenroepen.

53

^a Want du hebstse dy afghesondert ten erue, wt allen volcken op Aerden, als du ghesproken hebst door Mosen dynen knecht, doe du onse vaders wt Egypten leydest, Heere Heere.

a Exodi. 19.a.4.

54

^b Ende doe Salomo alle dit ghebet ende smeecken, hadde voor den Heere wtghebeden, stondt hy op van den Altaer des Heeren, ende liet af van knielen, ende handen wt te breyden na den Hemel,

b 2.Para. 7.a.1.

55

Ende tradt daer henen, ⁺ ende seghende de gantsche Ghemeynte Israels met luyder stemmen, ende sprack:

+ Salomo segent de Gemeynte.

56

Gheloeft zy de Heere, die synen volcke Israels ruste ghegheuen heeft, als hy ghesproken heeft: Daer en is niet een woort veruallen van alle syne goede woorden, die hy ghesproken heeft door synen knecht Mosen.

57

De Heere onse God zy met ons, ghelijck als hy gheweest is met onsen vaderen: Hy en verlate ons niet, ende en trecke de hant niet van ons af,

58

Te neyghen onse herten tot hem, dat wy wandelen in alle syne weghen, ende houden syne geboden, wijse ende rechten, die hy onsen vaderen gheboden heeft.

59

Ende dese woorden, die ick voor den Heere ghesmeect hebbe, moeten ghenaken den Heere onsen God, dach ende nacht, dat hy recht doe synen knecht, ende synen volcke Israels, een yeghelick te zijnder tijt.

G.60

Op dat alle volcken op Aerden bekennen, dat de Heere God is, ende niemant meer.

61

Ende v herte zy oprecht met den Heere onsen God, te wandelen in syne wijsen, ende te

[fol. 116v]

houden syne gheboden, als het heden gaet.

62

Ende de Koninck met tsamen den gantschen Israel, ⁺ offerden voor den Heere offer.

+ Salomo offert ende wijhet den Tempel.

63

^c Ende Salomo offerde danckoffer, (die hy den Heere offerde,) twee ende twintich duysendt ossen, ende hondert ende twintich duysent schapen: Also wijheden sy het huys des Heeren in, de Koninck ende alle kinderen Israels.

c 2.Para. 7.a.5.

64

Desseluen daechs wijhede de Koninck den middelsten hof, die voor den huyse des Heeren was, daermede dat hy brandoffer, spijsoffer, ende het vette der danckofferen, aldaer wtrichtede: Want den metalen Altaer, die voor den Heere stondt, was te kleyn tot den brandtoffer, spijsoffer, ende ten vette der danckofferen.

65

^d Ende Salomo maecte te dier tijt een Feest, ende het gantsche Israel met hem, een groote vergaderinge, van de lantpale Hemath aen, tot aen de beke Egypti, voor den Heere onsen God: Seuen daghen, ende noch seuen daghen, dat waren veerthien daghen.

d Deuter. 16.b.16.

66

Ende liet het volck des achtsten daechs gaen: Ende sy segenden den Koninck, ende ginghen henen na haren hutten, vrolick, ende goets moets, ouer alle den goeden, dat de Heere by Dauid synen knecht, ende by synen volcke Israels gedaen hadde.