Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat vij. Capittel.

1. Uan het ghebouwe des huys Salomo, 13. ende menigerley toebehoorte aen het huys des Heeren.

A.1

MAer aen zijn huys bouwede Salomo ^a derthien Iaer, ⁺ dat hy het gantsch vol bouwede.

a 1.Reg. 9.b.10.

+ Salomons huys.

2

Namelick, hy bouwede een huys van den woude Libanon, hondert ellen lanck, vijftich ellen wijdt, ende dertich ellen hooch: Op dat selue viercantige ghebouwte, ⁺ leyde hy den solder van Cederen berderen, op Cederen pilaren na der rijen henen.

+ De Konincklicke Sael.

3

Ende bouen daer op een getimmer van Cederen op derseluer pilaren, welcker waren vijf ende veertich, is vijfthien in eender rijen.

4

Ende daer waren vensteren in de dry rijen, teghen malcanderen ouer.

5

Dry teghen dry, ende waren in haren posten viercantich.

6

Hy bouwede oock een ^b† voorhuys met pilaren, ⁺ vijftich ellen lanck, ende dertich ellen breet: Ende noch een voorhuys voor desen, met pilaren ende dicke balcken.

b† and. Halle

+ Hofsael, Cantzelrije.

7

Ende bouwede oock een voorhuys ten Richtstoel, ⁺ daermen gherichte in hieldt, ende beschoot beyde de solders met Cederen.

+ Richthuys.

8

Daertoe zijn huys daer hy in woonde, in den achterhoue, achter aen den voorhuyse, gemaect, als de andere: Ende maecte oock een huys, ghelijck als dat voorhuys, des dochter Pharao, ^c die Salomo ten wijue ghenomen hadde.

c 1.Regum 3.a.1

9

Sulcke alle waren kostelicke steenen, na den winckelhaeck ghehouwen, met saghen ghesneden op allen zijden, van den gront op tot aen het dack: Daertoe oock buyten den grooten hof.

B.10

De fundamenten nu waren oock kostelicke ende groote steenen, thien ende acht ellen groot.

11

Ende daer op kostelicke gehouwen steenen, na den winckelhaeck, ende Cederen.

12

Nu den grooten hof rontom, hadde dry rijen ghehouwen steenen, ende een rije van Cederen berderen: Also oock den binnensten hof aen den huyse des Heeren, ende het voorhuys aen den huyse.

13

Ende de Koninck Salomo sandt henen, ⁺ ende liet halen ^d Hiram van Tyro,

+ Hiram.

d 2.Para. 2.b.13.

14

Eener weduwen sone, wt den stamme Naphthali, ende zijn vader was een man van Tyro geweest: ^e die was een meester in ^f metael, vol wijsheydt, verstant ende konst, te arbeyden allerley metaelwerc: Doe hy ten Koninc Salomo quam, maeckte hy alle zijn werck:

e Exodi 31.a.3.

f Of, eerin

15

^g Ende maecte twee metalen pilaren, ⁺ een yeghelick achtien ellen hooch, ende eenen draet van twaef ellen, was de mate om elcke calumne.

g 2.Re. 25.b.16.17 1.Para. 19.a.8. Iere. 52.c.20.21.

+ Twee metalen pilaren.

16

Ende maeckte de twee knoopen van metael ghegoten, bouen op de calumnen te setten, ende elcken knoop was vijf ellen hooch.

17

Ende aen eenen yegelicken knoop bouen op de calumne, waren seuen gheulochten reepen, als ketenen.

18

Ende maecte aen eenen yeghelicken knoop, tween rijen granaetappelen rontom, aen eenen reep, daer den knoop mede bedeckt wert.

19

Ende de knoopen waren ghelijck als de roosen voor den voorhuyse, vier ellen groot.

C.20

Ende der granaetappelen in den rijen rontom, waren twee hondert, bouen ende beneden aen den reep, die om den buyck des knoops henen ghinck, aen elcken knoop op beyde calumnen.

21

Ende hy richtede de calumnen op, voor den voorhuyse des Tempels: Ende die hy ter rechter hant settede, hiet hy Iachin, ende die hy ter slincker hant settede, hiet hy Boas.

22

Ende het stondt also bouen op de calumnen als roosen: Also werdt volbracht het werck der calumnen.

23

Ende hy maecte een gegoten Zee, ⁺ thien ellen wijt, van den eenen rant ten anderen rontom, ende vijf ellen hooch: Ende een snoer dertich ellen lanck, ⁺ was de mate rontom.

+ Coperen of metalen Zee.

+ 2.Para. 4.a.2 Ierem. 52.c.20.

24

Ende om deselue Zee, die thien ellen wijdt was, ginghen knoopen aen synen rande, rontom de Zee: Dier knoopen nu waren twee rijen ghegoten.

25

Ende sy stondt op twaelf runderen, dier dry teghent Noorden ghewendet waren, dry tegent Westen, dry teghent Zuyden, ende dry teghent Oosten, ende de Zee daer bouen op, dat alle haer achterdeel inwaerts ghekeert was.

26

Sijn dickte nu was een handt breet, ende synen randt was als eens bekers rant, als een opghegaen roose: Ende daer ghinck in twee duysendt Bath.

27

Hy maeckte oock thien metalen ghestoelten, ⁺ een yeghelick vier ellen lanck ende breet, ende dry ellen hooch.

+ Thien coperen of metalen gestoelten.

28

Ende dat ghestoelte was also ghemaeckt, dat het zijden hadde tusschen den lijsten.

29

Ende aen den zijden tusschen den lijsten, waren Leeuwen, Runderen ende Cherubim: Ende de zijden daer de Leeuwen ende Ossen aen waren, hadden lijsten bouen ende onder, ende voeten daer aen.

D.30

Ende een yeghelick ghestoelte hadde vier metalen raderen met metalen stellen: ende op den vier hoecken waren voeten ghegoten, een yeghelick tegen den anderen ouer, onder aen den ketel gelenet.

31

Nu den hals midden op het gestoelte, was een elle hooch ende rondt, anderhalf elle wijdt: ende daer waren puckelen aen den hals in de velden, die viercant waren, ende niet rondt.

32

De vier raders nu stonden beneden aen de zijden, ende de assen der raders, waren aen het gestoelte: een yeghelick radt was anderhalf elle hooch.

33

Ende het waren raders als waghenraders: ende hare assen, nauen, speecken ende velghen, waren al te mael ghegoten.

34

Ende de vier voeten, op de vier hoecken, eens yegelicken ghestoelts, waren oock aent ghestoelte.

35

Ende aen den hals bouen het ghestoelte, een half elle hooch rontom, waren lijsten ende zijden aen het ghestoelte.

36

Ende hy liet op het vlacke derseluer zijden ende lijsten grauen, Cherubim, Leeuwen ende Palmboomen, een yegelic aen den anderen rontom daer aen.

37

Op die wijse maecte hy thien gegoten gestoelten: eenderley mate ende ruymte was aen allen.

38

Ende hy maeckte thien metalen ketelen, ⁺ dat veertich Bath in eenen ketel ginghen, ende was vier ellen groot, ende op eenen yegelicken gestoelte was eenen ketel. ⁺

+ Thien coperen of metalen ketelen.

+ 2.Para. 4.a.6.

39

Ende settede vijf ghestoelten aen den rechten hoeck des huys, ende de ander vijue, aen den slincken hoeck: Nu de Zee settede hy ter rechter hant voor aen teghent Zuyden.

E.40

Ende Hiram maecte ooc ^h† coperenpotten, schoeffelen, beckens, ende volbracht also alle wercken, die de Koninck Salomo, aen den huyse des Heeren maken liet:

h† and. ketelen,

41

Namelick, de twee calumnen, ende de ronde knoopen bouen op de twee calumnen, ende de twee gheulochten reepen, te bedecken de twee ronde knoopen, op de calumnen.

42

Ende de vier hondert granaetappelen, aen de

[fol. 115v]

twee gheulochten reepen, telcken twee granaetappelen aen eenen reep, te bedecken de twee ronde knoopen op de calumnen.

43

Daertoe de thien ghestoelten, ende thien ketelen daer bouen op.

44

Ende de Zee, ende twaelf Runderen onder de Zee.

45

Ende de potten schoeffelen ende beckens: ende alle dese vaten, die Hiram den Koninc Salomo maeckte ten huyse des Heeren, waren van louteren metael.

46

Inde ^i† contreye aen de Iordaen, lietse de Koninc gieten, in de dicke Aerde, tusschen Suchoth ende Zarthan.

i† and. streke, oft euene

47

Ende Salomo liet alle vaten ongewegen, der seer grooter veelheyt haluen des metaels.

48

Oock maeckte Salomo alle de ghereetschap, die ten huyse des Heeren behoorde: namelick, ^k eenen gulden Altaer, eenen gulden disch, daer de Thoonbrooden op laghen.

k Exodi 25.c.23.

49

Vijf kandelaers ter rechter hant, ende vijf kandelaers ter slincker, voor den Choor, van louteren goude, met gulden bloemen, lampen ende snutters.

F.50

Daertoe schalen, vaten, beckens, lepelen ende pannen, van louteren goude: Oock waren de herren aen der deure aen den huyse binnen in het Alderheylichste, ende aen de deure des huys des Tempels, gulden.

51

Also werdt volbracht alle dat werck, dat de Koninc Salomo maecte aen den huyse des Heeren: ^l Ende Salomo brachte daer in, wat zijn vader Dauid gheheylicht hadde, van siluer ende gout, ende vaten, ende leyden het in den schat, des huys des Heeren.

l 2.Samu. 8.a.7. 2.Para. 5.a.1.