Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxv. Capittel.

1. Samuel sterft, Dauid in Paran, 4. sendt om een handtreyckinge aen den rijcken Nabal, 10. die verachtet hem, 12. so rust hy hem met synen volcke ter wrake, 14. Abigail dies vernomen, 18. rijdt Dauid teghen, 23. bruyckt een schoone ende wijse reden, 32. ende versoent hem, 37. Dauid loeft God ouer den doot Nabals, 40. neemt Abigail, 43. ende Ahinoam ten wijuen, 44. ende is der Michal berooft gheworden.

A.1

ENde Samuel ^a sterf: ⁺ ende het gantsche Israel vergaderde hem, droeghen leet om hem, ende begroeuen hem in synen huyse tot Rama: Dauid nu maecte hem op, ende tooch af in de woestijne Paran.

a 1.Samu. 28.a.3. Syrach 46.c.23.

+ Samuel de laetste Richter sterft, nu het Koninckrijck is aenghegaen.

2

Ende daer was een man tot Maon, ende zijn ^b† wesen tot Carmel, ende die man was gantsch van grooten vermoghen, ende hadde dry duysent ^c schapen: ⁺ ende duysent geyten: ende het geschiedde iuyst, dat hy syne schapen beschoer tot Carmel.

b† and. besittinge

c Gene. 31.b.19. ende 38.b.12.

+ Nabal. Abigail.

3

Ende hy hiet Nabal, maer zijn wijf hiet Abigail, ende was een wijf van goeden verstande, ende schoon van aenghesichte: de man daerentegen was hardt ende boosachtich in synen doen, ende was een van Caleb.

4

Doe nu Dauid in der woestijne hoorde, ⁺ dat Nabal syne schapen beschoer,

+ Dauid schict syne boden tot Nabal.

5

Sandt hy thien ionghelinghen wt, ende sprack tot hen: Gaet op na Carmel, ende wanneer ghy tot Nabal koemt, so gruet hem van mynent weghen vriendelicken,

6

Ende spreeckt: God gruete dy, vrede zy met dy, ende met dynen huyse, ende met allen dat du hebst.

7

Ick hebbe ghehoort, dat du schaepscheerders hebst: nu dyne herders die du hebst, zijn met ons gheweest: wy hebbense niet ^d† veracht, ende hen heeft niet ghebroken aen den ghetale, so lange als sy tot Carmel gheweest zijn.

d† An. versmaedt

8

Vraecht dyne ionghelingen daerom, die sullent dy segghen: ende laet de ionghelinghen ghenade vinden voor dynen ooghen: want wy zijn in eenen goeden daghe ghekomen: ^e gheeft dynen knechten, ende dynen sone Dauid, wat dyne hant vindt.

e Iudic. 8.a.5. 1.Samue. 21.a.3.

9

Ende doe de iongelingen Dauids henen quamen, ende van Dauids weghen, alle dese woorden met Nabal gesproken hadden, hielden sy op.

B.10

Doch Nabal antwoordde den knechten Dauids, ⁺ ende sprack: Wie is die Dauid? ende wie is de sone Isai? der knechten worden nu te mael vele, die van haren heeren loopen.

+ Nabal veracht Dauids boden.

11

Soude ick mijn broot, water ende vleesch nemen, dat ick voor myne scheerders geslachtet hebbe, ende den lieden geuen, die ick niet en kenne, van waer sy zijn?

12

Doe keerden hen de iongelingen Dauids weder op haren wech: ende doe sy weder tot hem quamen, seyden sy hem sulcks altemael.

13

Doe sprack Dauid tot syne mannen: Een yeghelick gorde zijn sweerdt om hem: ende een yeghelick gordde zijn sweerdt om hem: ^f ende Dauid gordde zijn zijn sweerdt oock om hem: ende hem toghen na opwaerts by vier hondert mannen, nu de twee hondert bleuen by het ghereetschap.

f 1.Samu.21.a.8.

14

Nu der Abigail, Nabals wijf, seyde een der ionghelinghen, ende sprack: Siet, Dauid heeft boden hier ghesonden wt der woestijne, onsen heere te seghenen: doch ^g† hy richtese qualick af.

g† an. weesse met spitzicheyt af, an. snaudese aen.

15

Ende sy zijn ons doch seer nutte lieden gheweest, ende en hebben ons niet versmaedt, ende ons en heeft niet ghefaelgeert aen het ghetal, so langhe als wy by hen ghewandelt hebben, wanneer wy op den velde waren:

16

Maer zijn onse mueren gheweest dach ende nacht, so langhe als wy de schapen by hen ghehoedt hebben.

17

So merckt nu ende siet, wat du doest: want daer is ghewislick een ongheluck voorhanden ouer onsen heere, ende ouer zijn gantsche huys: ende hy is een ^h† heyloos man, dien niemandt wat segghen derf.

h† and. Belials

[fol. 100v]

18

ⁱ Doe haeste haer Abigail, ⁺ ende nam twee hondert brooden, ende twee flesschen wijns, ende vijf ghekoockte schapen, ende vijf schepel meels, ende hondert stucken rozijns, ende twee hondert stucken vijghen, ende loedt het op ezels.

i Gene. 32.b.14. 2.Samu. 16.a.1.

+ Abigail rijdt Dauid teghen, hem te versoenen.

19

Ende sprack tot haren iongelingen: Gaet voor my henen, siet, ick wil na komen: ende sy seyde haren man Nabal daer niets van.

C.20

Ende als sy op den ezel reedt, ende af toogh in het doncker des berchs, siet, doe ontmoetede haer Dauid ende syne mannen nederwaerts, dat sy aen hen stiet.

21

Ende Dauid hadde gheseyt: Welaen, ick hebbe vergheefs ghehoedt, alles wat dese heeft inder woestijne, dat daer niets ghefaelgeert heeft aen allen wat hy hadde, ende hy betaelt my goet met quaedt.

22

^k God doe dit ende noch meer den vyanden, so ick desen tot aen den lichten morghen, ^l eenen ouer late, die aen de wandt pisset, van allen dat hy heeft:

k Iudic. 21.a.5.

l 1.Reg. 14.b.10. 2.Reg. 9.a.8.

23

Doe nu Abigail Dauid sach, klam sy haestelick van den Ezel, ende viel voor Dauid op haer aensicht, ende badt aen ter Aerden.

24

Ende viel tot synen voeten, ⁺ ende sprack: Och mijn heere, mijn zy dese misdaet, ende laet dyne maget spreken voor dynen ooren, ende hoort de woorden dyner maghet.

+ Een schoone ende wijse reden der Abigail.

25

Mijn heere en sette zijn herte niet teghen desen Nabal, ⁺ den heyloosen man: want hy is dwaes, als synen name heet, ende dwasheit is by hem: maer ick dyne maghet, hebbe de ionghelingen mijns heeren niet ghesien, die du hier gesonden hebst.

+ Nabal heet een dwaes, ende ondanckbaer.

26

Nu dan mijn heere, so warachtich als de Heere leeft, ende so warachtich als dijn ziele leeft, de Heere heeft dy verhindert, dat du niet quamest teghen het bloet, ^m† ende heeft dy dyne hant verlost, so moeten nu worden als Nabal, dyne vyanden, ende die mynen heere quaet willen.

m† And. daerom ooc du verlost dyne hant [van bloetuergieten].

27

ⁿ Hier is den seghen, die dyne maghet mynen heere hier ghebracht heeft: dien gheeft den ionghelinghen, die onder mynen heere wandelen.

n Gene. 43.b.11.c.25.

28

Vergheeft dyner maghet de ouertredinghe, want de Heere sal mynen heere een bestandich huys maken: want du voerest des Heeren krijch, ende laett niet quaedts aen dy gheuonden worden, dijn leefdaghe.

29

Ende wanneer hem een mensche verheffen sal dy te veruolghen, ende na dyner zielen staet, so sal de ziele mijns heeren inghebonden zijn int bondelken der leuendighen, by den Heere dynen God: daerenteghen de ziele dyner vyanden, sal gheslinghert worden met der slingher.

D.30

Wanneer dan de Heere alle dat goedt mynen heere doen sal, dat hy dy ghesproken heeft, ende ghebieden, dat du een Hertoch zijst ouer Israel,

31

So sal het den herte mijns heeren, gheenen aenstoot noch ergernisse zijn, dat du gheen bloet vergoten hebst sonder oorsake, ende dy seluen gheholpen: so sal de Heere mynen heere wel doen, ende salt aen dyne maghet ghedencken.

32

Doe sprack Dauid tot Abigail: Gheloeft zy de Heere de God Israels, die dy heden ten daghe my heeft teghen ghesonden.

33

Ende gheseghent zy dyne redenen, ende gheseghent zijstu, dat du my heden ghekeert hebst, dat ick niet teghent bloet ghekomen ben, ende my met eyghener hant verlost hebbe.

34

Warachtelick, so warachtich als de Heere de God Israels leeft, die my verhindert heeft, dat ick gheen quaedt aen dy dede, warestu my niet snellick ontmoetet, so ware den Nabal niet een ouerbleuen, tot op desen lichten morghen, die aen de wandt pisset.

35

Also nam Dauid van haerder handt, wat sy hem gebracht hadde, ende sprack tot haer: Trect met vreden op in dijn huys: Siet, ick hebbe dijn stemme gehoort, ende dynen persoon aenghesien.

36

Doe nu Abigail tot Nabal quam, siet, doe hadde hy een maeltijdt bereydt in synen huyse, als eens Konincks maeltijt, ende zijn herte was goeder dingen, ^o by hem seluen, ende hy was seer droncken: doch sy seyde hem niets, noch kleyn noch groot tot aen den lichten morghen.

o niemant en noodde hy, ende hadde der armen gheen achtinghe.

37

Doe het nu morghen wert, ende den wijn van Nabal gekomen was, seyde hem zijn wijf sulcx: doe besterf zijn herte in zijn lijf, dat hy wert als eenen steen.

38

Ende na thien daghen sloech hem de Heere dat hy sterf. ⁺

+ Nabal sterft.

39

Doe dat Dauid hoorde, dat Nabal doot was, sprack hy: ^p Gheloeft zy de Heere, die myne versmaedtheyt ghewroken heeft aen den Nabal, ende synen knecht onthouden heeft voor het quaedt: ende de Heere heeft den Nabal dat quaedt op synen kop vergolden: ende Dauid sandt henen, ende liet met Abigail spreken, dat hyse ten wijue soude nemen.

p Psalm. 58.b.11.

E.40

Ende doe de knechten Dauids tot Abigail quamen tot Carmel, spraken sy met haer, ende seyden: Dauid heeft ons tot dy ghesonden, dat hy dy ten wijue neme.

41

Sy stondt op, ende badt aen op haer aensichte ter Aerden, ende sprack: Siet, hier is dyne maget, dat sy diene den knechten mijns heeren, ende hare voeten wassche.

42

Ende Abigail haestede haer, ende maeckte haer op, ende reet op eenen ezel, ende vijf ionckvrouwen die onder haer waren, ende tooch den boden Dauids na, ende wert zijn wijf.

43

Oock nam Dauid Ahinoam van Iesreel: ende waren alle beyde syne wijuen.

44

Ende Saul gaf Michal zijn dochter ^q Dauids wijf, ⁺ Phalti den sone Lais, van Gallim.

q 1.Samu. 18.b.19. 2.Samu. 3.b.14. 1.Mach. 11.b.12.

+ Abigail ende Ahinoam Dauids wijuen.