Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xiiij. Capittel.

1. Ionathan met synen wapendrager slaet der Philisteen legher op de vlucht, 16. Saul so hy hem met den volcke te hulpe koemt, 24. doet een verbot der spijse tot op den auont, 27. dat Ionathan onwetende ouertreedt, 32. desgelijcx het volck eet bloedich vleesch, tegen de Wet, 36. Saul vraecht God om raet tegen de Philisteen, 30. wil synen sone die metten lote gheraect wert, doot hebben, 45. ende moet denseluen voor den volcke los gheuen, 37. van Sauls krijgen, 49. ende gheslachten.

A.1

HEt gheuiel op eenen dach, ⁺ dat Ionathan de sone Saul sprack tot synen Iongen, die zijn wapendrager was: Koemt, laet ons ouer gaen tot der Philisteen leger, die daer bouen leyt: ende en seydet synen vader niet aen.

+ Ionathan Sauls sone.

2

Ende Saul bleef te Gibea, aent eynde, onder eenen granaten boom, die in ^a† der voorstadt was, ^b ende des volcx dat by hem was, was by seshondert mannen.

a† And. Migron

b 1.Sam. 13.b.15.

3

Ende ^c Ahia de sone Ahitob, ^d Icabods broeder, Pinehas sone, des soons Eli, was Priester des Heeren tot Silo, ende droech den lijfrock aen: het volck en wiste oock niet dat Ionathan was henen ghegaen.

c 1.Sam. 21.a.1.

d 1.Sam. 4.c.21.

4

Daer waren aen den weghe, daer Ionathan socht ouer te gaen tot der Philisteen leger, twee spitse steenclippen, deen op dese zijde, de ander op ghene zijde: de eene hiet Bozez, de ander Senne.

5

Ende de eene sach vanden Noorden na Michmas, ende de ander vanden Suyden na Gaba.

6

Ende Ionathan sprack tot synen wapendragher: Koemt laet ons ouer gaen tot den legher deser onbesneden, misschien sal de Heere wat door ons wtrichten: ^e want het en is den Heere niet swaer, door vele oft weynighe te helpen.

e 2.Paral. 14.b.11

7

Doe antwoordde hem zijn wapendrager: Doet alles wat in dijn herte is: vaert voort, siet, ick ben met dy, als dijn herte wil.

8

Ionathan sprack: Wel aen, wanneer wy ouer komen tot den lieden, ende hen int gesichte komen,

9

Ist dat sy dan segghen: Staet stille, tot dat wy aen v komen, so willen wy aen onse plaetse staen blijuen.

B.10

Ist dat sy daerenteghen segghen: Koemt tot ons op: so willen wy tot hen opgaen, so heeftse ons de Heere in onse handen ghegheuen: ende dat sal ons ten teecken zijn.

11

Doe sy nu der Philisteen legher alle beyde int ghesichte quamen, spraken de Philisteen, ^f Siet, de Hebreen zijn wt de holen gegaen, daer sy hen in versteken hadden.

f 1.Sam. 13.a.6. Iudith 14.b.12.

12

Ende de mannen inden legher, antwoordden Ionathan ende synen wapendragher, ende spraken: Koemt tot ons opwaerts, so willen wy het v wel leeren: doe sprack Ionathan tot synen wapendragher: ^g Klimt my na, de Heere heeftse ghegheuen in de handen Israels.

g 1.Mach. 4.d.30.

13

Ende Ionathan klauerde met den handen ende met den voeten daer op, ⁺ ende zijn wapendrager hem na: doe vielense voor Ionathan neder, ende zijn wapendragher dooddese hem altoos na,

+ Ionathan slaet der Philisteen legher op de vlucht.

14

Also dat de eerste slachtinghe, die Ionathan ende zijn wapendragher deden, was by twintich mannen, byna in een half bunder lants, dat een iock ossen om ploecht.

15

^h Ende daer quam een verschricken inden leger op den velde, ende in het gantsche volck des leghers, ende de stroopende roouende rotten verschrickten oock, also dat het lant beefde: ⁱ want het was een verschricken van God.

h Iudith 14.b.14.

i Iosue 10.b.10. Esa. 28.c.21. Iudic. 4.b.15.

16

Ende de wachters Sauls tot Gibea BenIamin saghen, dat hem den hoop verstroyde, ende verliep hier ende daer, ende wert versmeten.

17

Saul sprack tot den volcke dat by hem was: Tellet ende siet toe wie van ons zy wech ghegaen: ende doe sy telden, siet, doe was Ionathan ende zijn wapendragher niet daer.

18

Doe sprack Saul tot ^k Ahia: Brengt de Arcke

k 1.Sam. 14.a.3.

[fol. 95v]

Gods herwaerts (want de ^l† Arcke Gods was te dier tijt by den kinderen Israels.)

l† And. Kiste, of lade.

19

Ende doe Saul noch sprack metten Priester, doe wert dat rumoer ende dat loopen in der Philisteen leger noch grooter: ende Saul sprack ten Priester: Treckt dyne hant af.

C.20

Ende Saul riep, ende alle dat volck dat met hem was, ende quamen ten strijde: ende siet, ^m doe ghinck een yeghelicks sweert teghen den anderen, ende daer was een gantsch groot rumoer.

m Iudic. 7.f. 2.Paral. 20.c.22. 2.Mach. 12.c.22.

21

Oock de Hebreen die te voren by den Philisteen gheweest waren, ende met hen int leger op ghetogen waren, rontom gauen hen tot Israel, die met Saul ende Ionathan waren.

22

Ende alle mannen van Israel, die hen op het gheberchte Ephraim ⁿ versteken hadden, doe sy hoorden, dat de Philisteen vloden, streken sy achter hen wech in den strijdt.

n 1.Sam. 13.a.6.

23

Also halp de Heere te dier tijdt Israel, ende den strijdt duerde tot BethAuen toe.

24

Ende doe de mannen Israels moede waren desseluen daechs, beswoer Saul alle dat volck, ende sprack: Veruloeckt zy een yegelick, die broot eet, voor den auont, dat ick my aen mynen vianden wreke: doe en att oock alle dat volck gheen broot.

25

Ende het gantsche lant quam in het woudt: ende daer was honich in den velde.

26

Ende doe het volck henen in het wout quam: siet, doe vloeyde het honich, doch niemandt en nam desseluen metter handt tot synen monde: want het volck vreesde hem voor den eedt.

27

Maer Ionathan en hadde niet ghehoort, dat zijn vader het volck besworen hadde, ende reycte synen staf wt, dien hy in syner hant hadde, ende stack metter spitzen inden honichseem, ende keerde syne hant tot synen monde: doe werden syne ooghen wacker.

28

Doe antwoordde een van den volcke, ende sprack: Dijn vader heeft het volck besworen, ende gheseyt: Veruloeckt zy een yeghelick, die heden wat eet: ende het volck was moede gheworden.

29

Doe sprack Ionathan: Mijn vader heeft het lant bedroeft: siet, hoe wacker zijn myne oogen gheworden, dat ick een weynich deses honichs ghesmaeckt hebbe.

D.30

Dewijle dan het volck heden niet heeft moghen eten, van der buete syner vyanden, die het gheuonden heeft, so heeft oock nu den slach niet grooter geworden konnen tegen de Philisteen.

31

Sy sloegen dannoch de Philisteen dies daechs, van Michmas tot Aialon toe: ende het volck wert seer moede.

32

Ende het volck richtede den buete toe, ⁺ ende namen schapen ende runderen, ende kalueren, ende slachtedense opter Aerden, ^o ende atent so bloedich.

+ Tegen de Wet.

o Deut. 12.b.16.

33

Doe verkondichde men Saul: Siet, het volck besondicht hem aen den Heere, dat het bloet eet: hy sprack: Ghy hebt quaet gedaen, wentelt herwaerts tot my als nu eenen grooten steen.

34

Ende Saul sprack voorder: Verstroeyt v onder het volck, ende segghet hen, dat een yeghelick synen osse ende syne schapen, tot my brenge, ende slachtse hier, dat ghyse etet, ende v niet besondicht aen den Heere, met den bloet eten: doe brachte alle dat volck, een yeghelick synen osse, met syner hant hiertoe ^† ende slachtedense aldaer.

† An. tot den nacht,

35

Ende Saul boude den Heere eenen ^p Altaer: dat is den eersten Altaer dien hy den Heere boude.

p 1.Reg. 18.d.30.

36

Ende Saul sprack: Laet ons af trecken, den Philisteen na by nacht, ende hen beroouen, tot dat het licht morghen wort, dat wy niemanden van hen ouer laten. Sy antwoordden: Doet alles wat dy behaecht: Daertoe de Priester sprack: Laet ons herwaert tot God ghenaken.

37

^q Ende Saul vraechde God: Sal ick af trecken, den Philisteen na? ende wiltuse gheuen in Israels handen? doch hy en antwoordde hem te dier tijt niet.

q 1.Sam. 28.a.6.

38

Doe sprack Saul: Laet hiertoe treden alle hoopen des volcx, ende onderuint, ende siet toe, aen wien de sonde zy te deser tijt.

39

Want so waer als de Heere leeft, de ^r Heylant Israels, ende wanneer sy oock alreede aen mynen sone Ionathan ware, so sal hy steruen: ende niemant en antwoordde hem wt den gantschen volcke.

r Of, Heylgeuer

E.40

Ende hy sprack tot het gantsche Israel: Weest ghy op ghener zijden, ick ende mijn sone Ionathan willen zijn op deser zijden: het volck sprack tot Saul: Doet wat dy behaecht.

41

Ende Saul sprack tot den Heere, den God Israels: Doet wat recht is. Doe wert Ionathan ende Saul gheraeckt, daerenteghen het volck ghinck vrij wt.

42

Saul sprack: Worpt het lot ouer my, ende mynen sone Ionathan: doe wert Ionathan geraect.

43

Ende Saul sprack tot Ionathan: ^s Segt my, wat hebstu ghedaen? Ionathan seyde het hem, ende sprack: Ick hebbe een weynich honichs ghesmaect met den staf dien ick in myner hant hadde, ende siet, ick moet daerom steruen.

s Iosue. 7.b.19.

44

Doe sprack Saul: God doe my dit ende dat, Ionathan du moest den doot steruen.

45

Doch het volck sprack tot Saul: Soude Ionathan steruen, die sulck eenen grooten heyl in Israel ghedaen heeft? dat zy verre: ^t so waer als de Heere leeft, daer en sal gheen hayr van synen hoofde op de Aerde vallen: want ^u† God heeft het heden door hem gedaen: also verloste het volck Ionathan, dat hy niet steruen en moeste.

t 2.Sam. 14.b.11.

u† And. met God heeft hy te deser tijt ghewrocht.

46

Doe tooch Saul op vanden Philisteen: ende de Philisteen toghen aen haer plaetse.

47

Nu, doe Saul het Rijck ouer Israel ingenomen hadde, krijchde hy tegen alle syne vyanden rontom, teghen de Moabiters, teghen de kinderen Ammon, teghen de Edomiters, teghen de Koninghen Zoba, tegen de Philisteen: ende waer hy hem henen keerde, daer oeffende hy straffe.

48

^x Ende maecte een heyr, ende sloech de Amalekiten: ende verloste Israel vander handt aller diese beroofden.

x Deute. 25.b.19.

49

Saul hadde sonen: ⁺ Ionathan, Iswi, Malchisua: ende zijn twee dochteren hieten also, de eerstegheboren Merob, ende de ionckste Michal.

+ Sauls gheslachte.

F.50

Ende Sauls wijf hiet Ahinoam, een dochter Ahimaaz, ende zijn Velthooftman hiet Abner, een sone Ner, Sauls Oom.

51

^y Ende Kis was Sauls vader: ende Ner Abners vader, was een sone AbiEl.

y 1.Sam. 9.a.1. 1.Paralip. 8.d.33.

52

Daer was doch eenen harden krijch tegen de Philisteen, so lange als Saul leefde, ende waer Saul eenen ^z† rustigen ende stercken man sach, dien nam hy tot hem.

z† And. man gheschict ten krijghe sach, etc.