Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ij. Capittel.

1. Een Prophetisch lofpsalm Hanne, 12. Elis sonen zijn Godloose boeuen, 22. werden vanden vader niet ghestraft met ernste, 30. daerom hem oock God sware straffen dreycht, 18. Samuel dient voor den Heere, 20. Hanna wert gheseghent.

A.1

ENde Hanna badt, ende seyde: Mijn herte is vrolick in den Heere: mynen hoorn is verhoocht inden Heere: mynen mont heeft hem wijdt opgedaen ouer myne vyanden: want ick verblijde my dijns Heyls.

2

Daer en is niemant heylich, als de Heere: buyten dy en is gheen ander, ende daer en is gheen ^a† sterckte, als onse God is.

a† And. rootze

3

Laet uwe groot beroemen ende trotzen, laet wt uwen monde blijuen ^b het Oude: want de Heere is een God, die het mercket, ende ^c† hy laet sulck voornemen niet ghelucken.

b Dat is, het vaste gewisse, eerlicke, gelijckmen dan spreect: Het is een gewoonheyt van oudts afkomen, een lantsede ende wijse: want op sulcke dingen trotzen [of spreken hoochmoedich] de lieden, ende seggen: Ey lieue, de oude wijse de beste, onse vooruaderen en zijn oock niet sotten geweest: ende pochen also tegen Gods werck, als mochte hy het niet veranderen noch vernieuwen na zijn behaghen.

c† And. wat hy aenslaet, dat sal stijf zijn.

4

Den ^d boghe der stercken is ghebroken, ende de swacken zijn omgort met sterckheyt.

d Luc. 1.f.52.

5

Die daer sat waren, ^e zijn om broot verkocht worden, ende die hongher leden, dien en hongert niet meer: tot dat de onuruchtbare seuen baerde, ende die vele kinderen hadde, afnam.

e Dat is, sy moesten om het broot dienen,

6

^f De Heere doodet ende maket leuendich, leydet in de Helle, ende weder wt.

f Deute. 32.d.39. Tob. 13.a.2. Sapient. 16.b.13.

7

De Heere maeckt arm ende maeckt rijcke: hy vernedert ende verhoocht.

8

^g Hy heft op den nootdurftigen wt den stof, ende verhoocht den armen wt den dreck: dat hy hem sette onder de Vorsten, ende den stoel der

g Psalm. 113.a.6.

[fol. 91v]

eeren eruen laten: want der werelt ^h† eynden zijn des Heeren, ende hy heeft den Aertbodem daer op gheset.

h† And. fondament

9

Hy sal bewaren de voeten syner Heylighen, daerentegen de Godloose moeten te niete worden inder duysternisse: ⁱ want vele vermoghen, helpet doch niemanden.

i Deuter. 8.b.17.

B.10

Die met den Heere twisten, moeten te gronde gaen, bouen hen sal hy donderen inden Hemel: de Heere sal richten der werelt eynde, ende sal macht gheuen synen Koninck, ende verhoogen den hoorn zijns Ghesalfden.

11

ElKana dan ginck weder henen na Ramath in zijn huys: ende den Iongen was des Heeren Dienaer voor den Priester Eli.

12

Doch de sonen Eli waren ^k† boose boeuen, ende en vraechden niet na den Heere,

k† And. kinderen Belials,

13

^l† Noch na den rechte der Priesteren aen het volck: wanneer yemant wat offeren woude, so quam des Priesters Ionghen, dewijle dat het vleesch koockte, ende hadde eenen krauwel met dry tacken in syner hant,

l† And. Dit doch ghebruycten de Priesters met den volcke.

14

Ende greep in de teyle of ketel, oft panne oft panne oft pot, ende wat hi met den krauwel voorwaert tooch, dat nam de Priester daeruan: also deden sy den gantschen Israel, die daer henen quamen tot Silo.

15

Desseluen ghelijcken eer sy dan het vette aenstaken, quam des Priesters Ionghen, ende sprack tot dien, die het offer brachte: Gheeft my dat vleesch, den Priester te braden: want hy en wil gheen gekooct vleesch van dy nemen, maer rou.

16

Wanneer dan yemant tot hem seyde: Laet het vette aensteken, also het heden behoort, ende neemt daer na wat dijn herte begheert: so sprack hy tot hem: Du salt het my als nu gheuen: so niet, so wil ickt met ghewelt nemen.

17

Daerom was de sonde der Iongers seer groot voor den Heere: want de lieden lasterden het spijsoffer des Heeren.

18

Samuel was een Dienaer voor den Heere: ende den Iongen was omgort met eenen lijnen ^m lijfrock.

m Dat waren Priesterlicke cleederen, daermen breeder van leest, Exo. 28.e.40.

19

Daertoe maeete hem zijn moeder eenen kleynen rock, ende brachten hem op, ^n† te syner tijt, wanneer sy met haren man opginck te offeren, ^o den offer te syner tijt.

n† And. Iaerlicx

o Deuter. 16.a.1.

C.20

Ende Eli seghende ElKana ende zijn wijf, ende sprack: De Heere gheue dy zaet van deser vrouwen voor de bede die sy vanden Heere gebeden heeft: ende sy ginghen weder aen haer plaetse.

21

Ende de Heere besocht Hanna, dat sy ^p swangher wert, ende baerde dry sonen ende twee dochteren: ^q doch Samuel den Ionghen nam toe by den Heere.

p Oft, met kinde

q Luc. 1.i.80.

22

Ende Eli wert seer oudt, ⁺ ende vernamt alles wat syne sonen deden den gantschen Israel, ende dat sy sliepen by de wijuen, die ^r† daer dienden voor der deure der hutten des ^s† Bescheyts.

+ Eli straft syne sonen niet met ernste.

r† An. daer waecten oft vergaderden voor, etc.

s† And. Ghetuyghenisse.

23

Ende hy sprack tot hen: Waerom doet ghy sulcx? want ick hoore uwe boose wesen van desen gantschen volcke.

24

Niet myne kinderen, dat is gheen goede gheschrey dat ick hoore: ghy maeckt dat des Heeren volck ouertreedt.

25

^t Wanneer yemant tegen eenen mensche sondicht, so kant de Richter slecht maken: wanneer daerenteghen yemant tegen den Heere sondicht, wie kan voor hem bidden? doch sy en hoorden haers vaders stemme niet, want de Heere hadde in wille hen te dooden.

t Alsmen teghen God sondicht, ende hy selue dat niet en vergheeft, so en is daer gheen ander noch hoogher: die tusschen hem ende den sondaer scheyden oft middelen mogen als onder den menschen, etc. Matth. 12.d.31.

26

^u Doch de Ionghelinck Samuel ghinck ende nam toe, ende was aenghenaem by den Heere, ende by den menschen.

u Luc. 2.f.52.

27

Daer quam oock een man Gods tot Eli, ende sprack tot hem: So spreeckt de Heere: Ick hebbe my gheopenbaert dijns vaders huys, doe sy noch in Egypten waren in Pharao huys.

28

Ende hebbe hem aldaer my verkoren voor allen stammen Israels, ten Priesterdom, dat hy offeren soude op mynen Altaer, ende reuckwerck aensteken, ende den lijfrock voor my draghen: ^x ende hebbe den huyse dijns vaders ghegeuen, alle ^y vyeren der kinderen Israels.

x Deuter. 12.b.11. Leuitic. 10.b.17.

y Of, vyeroffer.

29

Waerom slaetstu ^z dan achter wt teghen mynen offer ende spijsoffer, die ick geboden hebbe inder Wooninge? ende du eerest dyne sonen meer dan my, dat ghy v mestet vanden besten aller spijsoffer mijns volcx Israels.

z Dat is, ghelijck als S. Paulus Act. 9. tegen eenen prickel achter wt sloech: dat is, stout ende moetwillich was.

D.30

Daerom spreeckt de Heere de God Israels: Ick hebbe geseyt: ⁺ Dijn huys ende dijns vaders huys, souden wandelen voor my eewichlick: doch, nu spreect de Heere: Het zy verre van my, maer wie my eert, dien wil ick oock eeren: wie my daerentegen veracht, die sal wederom veracht worden.

+ God dreycht Eli sware straffen.

31

^a Siet, den tijt sal komen, dat ick wil in tween breken dynen arm, ende den arm des huys dijns vaders, dat daer gheen Oude zy in dynen huyse.

a 1.Sam. 9.b.11. 1.Reg. 2.c.27.

32

Ende salt sien dynen wedersaker inder wooninghe in allerley goet, dat Israel gheschieden sal: ende daer en sal gheen Oude zijn in dijns vaders huys eewichlick.

33

^b Doch en wil ick wt dy niemanden van mynen Altaer wtroeyen: op dat dyne ooghen versmachten, ende dijn ziele haer wtquele: ende alle veelheyt dijns huys sullen steruen, wanneer sy mannen gheworden zijn.

b Ick wil ymmers dyne nakomelingen niet gheel wtroeyen van mynen Altaer: doch sy sullen int beste haers leuens steruen.

34

^c Ende dat sal dy een teecken zijn, dat ouer dyne twee sonen Hophni ende Pinehas komen sal, ^d Op eenen dach sullen sy alle beyde steruen,

c 1.Sam. 10.a.2. Esa. 38.a.7.

d 1.Sam. 2.b.11.

35

^e Ick dannoch wil my eenen getrouwen Priester verwecken, die sal doen als het mijnder herten ende mijnder zielen welbehaecht: ⁺ dien wil ick een bestandich huys bouwen, dat hy voor mynen Ghesalfden wandele eewichlick.

e Ierem. 33.b.18.

+ Sadoc een getrouwe Priester voor den Gesalfden Salomo.

36

Ende wie ouerbleuen is van dynen huyse, die sal komen, ende voor ghenen nederuallen, om eenen silueren penninck, ende een stuck broots, ende sal segghen: ^f† laet my tot een Priestersdeel, dat ick een bete broots ete.

f† And. set my in, Ick bidde het dy, tot een, etc. dat ick eenen mont vol, etc.