Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat ix. Capittel.

1. AbiMelech koemt met liste, 5. ende schentlicker moort ter Ouerheyt, 7. des straffet Iotham Gideons sone de Sichinuters, 19. ende voorseyt hen, haer ende haers Konincks ongheluck, 23. de Sichimiters verachten AbiMelech, 26. Gaal moet, 30. met liste ende hulpe Sebul, 35. voor hem vlieden, 42. so werden ghene met stadt, 46. ende thorren van hem verdelget, 50. den thorern tot Thebez betaelt Abimelech syner boosheyt loon.

A.1

ABiMelech nu de sone IerubBaal, ⁺ ghinck henen na Sichem totten broederen syner moeder, ende sprack met hen, ende met den gantschen geslachte des huyses syner moeder vader, ende seyde:

+ AbiMelech de seste Richter in Israel.

2

Lieue, spreeckt voor den ooren aller mannen tot Sichem: Wat is v beter, dat tseuentich mannen, altemael kinderen IerubBaal ouer v heeren zijn, ofte dat een man ouer v heere zy? dencket oock daerbeneuen, dat ick uwe ghebeente ende vleesch ben.

3

Doe spraken de broeders syner moeder voor hem, alle dese woorden, voor den ooren aller mannen tot Sichem, ende haer herte neychde hem tot Abimelech: Want sy dachten, Hy is onse broeder.

4

Ende gauen hem tseuentich siluerlingen, wt den huyse BaalBerith, ende AbiMelech bestelde daermede, ^a loose lichtueerdige mannen, die hem nauolchden.

a of ijdele, an. verdoruene.

5

Ende hy quam in zijns vaders huys tot Ophra, ^{+ b} ende verworchde syne broeders, de kinderen IerubBaal, tseuentich mannen op eenen steen: doch Iotham, de iongste sone IerubBaal, die bleef ouer, want hy wert versteken.

+ AbiMelech verworcht syne 70. broeders

b 2.Para. 21.a.4.

6

Ende alle mannen van Sichem, ende het gantsche huys Millo, vergaderden hen, ghinghen henen, ende maeckten AbiMelech ten Koninck, by der hoogher eycken, die tot Sichem staet.

7

Doe dat Iotham aengheseydt werdt, ⁺ ghinck hy henen ende tradt op de hoochte des berchs Grisim, ende hief syne stemme op, riep ende sprac tot hen: Hoort my, ghy mannen tot Sichem, dat v God oock hoore.

+ Iotham Gidedeons sone spreect metten Sichimiten.

5[8]

^c De boomen ghinghen henen, dat sy eenen Koninck ouer hen salfden, ende spraken ten olyboome, Weest onse Koninck.

c 2.Paral. 25.b.18, 4.Esd. 4.b.13.

9

Doch de olyboom antwoorde hem: Sal ick myne vetticheyt verlaten, die beyde God ende de menschen aen my prijsen, ende henen gaen, dat ick ^d sweeue bouen de boomen.

d Oft hy seggen wilde, Het bestaet niet, het is doch een lichtueerdich kindsch dinck.

B.10

Doe spraken de boomen ten vijgenboom, Koemt du, ende weest Koninck ouer ons.

11

Doch de vijchboom sprack tot hen: Sal ick myne soeticheyt, ende myne goede vruchten verlaten,

[fol. 84v]

ende henen gaen, dat ick bouen de boomen sweeue?

12

Doe spraken de boomen ten wijnstock: Koemt du, ende weest onse Koninck.

13

Doch de wijnstock sprack tot hen: Sal ick mynen most verlaten, die God ende ^e den menschen vrolick maeckt, ende henen gaen, dat ick bouen de boomen sweeue?

e Psalm. 104.b.15

14

Doe spraken alle boomen ten ^f† dornenbosche: Koemt du, ende weest Koninck ouer ons.

f† an. eglentier.

15

Ende de dornenbosch sprack totten boomen: Isset waer, dat ghy my ten Koninck salft ouer v, so koemt, ende vertrouwet v onder myne schaduwe: so niet, so ga vyer wt den dornen bossche, ende verteere de cederen Libanon.

16

Hebt ghy nu recht ende redelicken ghedaen, dat ghy AbiMelech ten Koninck ghemaeckt hebt: ende hebt ghy wel gedaen by IerubBaal, ende by synen huyse, ende hebt hem gedaen, als hy aen v verdient heeft,

17

Dat mijn vader om uwent wille ghekrijcht heeft, ende syne ziele van hem henen geworpen, dat hy v verlossede van der Midianiten hant.

18

Ende ghy verheft v heden teghen mijns vaders huys, ende verworcht syne kinderen, tseuentich mannen op eenen steen, ende maeckt v eenen Koninck AbiMelech, syner maghet soon, ouer de mannen tot Sichem, dewijle dat hy uwe broeder is.

19

Hebt ghy nu recht ende redelicken gehandelt by IerubBaal, ende by synen huyse in desen daghe, so weest vrolick ouer den AbiMelech, ende hy zy vrolick ouer v.

C.20

Is dat niet, so ga vyer wt van AbiMelech, ende verteere de Mannen tot Sichem, ende het huys Millo: ende daer ga oock vyer wt van den mannen tot Sichem, ende vanden huyse Millo, ende verteere AbiMelech.

21

Ende Iotham vluchte ende ontweeck, ende ghinck na Ber, ende woonde aldaer voor synen broeder AbiMelech.

22

Als nu AbiMelech dry Iaer ouer Israel geheerschet hadde, ⁺

+ De Sichimiten verachten Abimelech.

23

^g Sandt God eenen boosen wille tusschen AbiMelech ende der mannen tot Sichem: want de mannen tot Sichem ^h† verspraken Abimelech,

g Iesa. 45.a.7.

h† an. vielen af van AbiMelech, dat den wreuel [moetwillige onbillicheydt] aen den 70. sonen IerubBaal begaen, ende haer bloedt ouer hen quame, ende gheleyt werde op AbiMelech, etc.

24

Ende togen aen den moetwil, aen de tseuentich sonen IerubBaal, volbracht: ende leyden der seluer bloet op AbiMelech haren broeder, diese verworcht hadde, ende op de mannen tot Sichem, die hem syne hant daertoe gesterckt hadden, dat hy syne broeders verworchde.

25

Ende de mannen tot Sichem, bestelden een achterwacht op de spitzen der berghen, ende beroofden alle die op der straten tot hen wandelden: ende het werdt AbiMelech aengheseyt.

26

Gaal oock de sone Ebed quam, ⁺ ende syne broeders, ende ghingen tot Sichem in: ende de mannen tot Sichem verlieten hen op hem.

+ Gaal verheft hem tegen AbiMelech.

27

Ende toghen wt opt velt, ende lasen hare wijnberghen af, ende vertradense, ende maeckten eenen dans, ende ghinghen in haers Gods huys, ende aten ende droncken, ende vloeckten AbiMelech.

28

Ende Gaal de sone Ebed sprack: Wie is AbiMelech? ⁺ ende wat is Sichem, dat wy hem dienen souden? is hy niet IerubBaals sone, ende heeft Sebul synen knecht ^i† geset ouer de lieden ^k Hemor des vaders Sichem? waerom souden wy hem dienen?

+ Sebul AbiMelechs knecht.

i† an. geset? maer dient den lieden Hemor des vaders Sichem, etc.

k Gen. 34.a.2.

29

Wilde God, het volc ware onder myne hant, dat ick den AbiMelech verdreue: ende ^l† AbiMelech werdt gheseyt: Vermeerdert dijn heyr, ende treckt wt.

l† an. van den AbiMelech seyde hy vermeerdert, etc. Maer Sebul de etc.

D.30

Want Sebul de Ouerste in der stadt, doe hy de woorden Gaal, des soons Ebed, hoorde, doe vergrimde hy in synen toorne,

31

Ende sandt bootschap tot AbiMelech heymelicken, ende liet hem segghen: Siet, Gaal de sone Ebed, ende syne broeders, zijn tot Sichem gekomen, ende maken dy de stadt wederspannich.

32

So maect dy nu op by der nacht, du ende dijn volck dat by dy is, ende maeckt een achterwacht op hen inden velde:

33

Ende des morgens wanneer de Sonne op gaet, so maeckt dy vroech op, ende ouerualt de stadt: ende so hy ende het volck dat by hem is, tot dy wt treckt, so doet met hem, als het dyne hant vindet.

34

AbiMelech stont op by nacht, ende alle het volck dat by hem was, ende hieldt op Sichem met vier hoopen.

35

Ende Gaal de sone Ebed trock wt, ende tradt voor den inganck aen der stadt poorte: ende AbiMelech maeckte hem op wt de achterwacht, met tsamen den volcke dat met hem was.

36

Doe nu Gaal het volc sach, sprack hy tot Sebul: Siet, daer koemt een volck neder van der hoochte des gheberchts: Sebul daerenteghen sprack tot hem: Du siest de schaduwe der bergen voor lieden aen.

37

Gaal sprack noch meer, ende seyde: Siet, een volck koemt neder wt het middel des lants, ende eenen hoop koemt op den wech der Toouer Eycken.

38

Doe sprack Sebul tot hem: waer is nu dynen mont, die daer sprack: Wie is AbiMelech, dat wy hem dienen souden? is dat niet het volck, dat du verachtet hebst? treckt nu wt, ende strijdt met hem.

39

Gaal trock wt, voor den Burgheren tot Sichem, ende streedt met AbiMelech:

E.40

Doch AbiMelech iaechde hem, dat hy voor hem vluchte: ende daer vielen veel verslaghene, tot aen den inganck der poorten.

41

Ende AbiMelech bleef tot Aruma: ende Sebul veriaechde den Gaal ende syne broeders, dat sy tot Sichem niet moesten blijuen.

42

Op den morghen nu ghinck het volck wt op het velt: doe dat AbiMelech werdt aengheseyt:

43

Nam hy het volck, ende deylde het in dry hoopen, ende maeckte een achterwacht op hen in den velde: als hy nu sach, dat het volck wt der stadt ghinck, maeckte hy hem ouer hen, ende sloechse.

44

AbiMelech nu, ende de hoopen die by hem waren, oueruielense, ende traden aen den inganck der poorten der stadt: daerentegen de andere twee hoopen oueruielen alle die opten velde waren, ende sloeghense.

45

Doe streedt AbiMelech teghen de stadt, den seluen gantschen dach, ende wanse, ende verworchde het volck dat daer in was, ^m ende verbrack de stadt, ende saeyde daer sout op.

m 1.Reg. 12.a.3.

46

Doe dat hoorden alle mannen des torrens tot Sichem, ⁺ ghinghen sy in de sterckte des huys des Gods ⁿ Berith.

+ Berith een Afgod.

n Iud. 8.d.33.

47

Doe dat AbiMelech hoorde, dat hen alle de mannen des torrens tot Sichem vergadert hadden, ⁺

+ AbiMelech verdelcht de Sichimiten.

48

Ghinck hy op den berch Zalmon, met alle synen volck dat by hem was, ende nam een axe in syne hant, ende hieuw eenen dicken tack vanden boome, ende nam hem op, ende leyde hem op syne schouderen: ende sprack tot allen volcke, dat met hem was: ^o Wat ghy ghesien hebt, dat ick doe, dat doet ghy oock haest, ghelijck als ick.

o Iud. 7.b.17.

49

Doe hieuw alle het volck, een yeghelick eenen tack af, ende volchden AbiMelech na: ende

[fol. 85r]

leydense aen de sterckte, ende stakense aen met vyer, dat oock alle mannen des torrens tot Sichem storuen, by duysent mannen ende vrouwen.

F.50

AbiMelech oock tooch na Thebez, ende beleydese, ende wanse,

51

Daer was ymmers eenen stercken torren midden inder stadt, op welcken vloden alle de mannen ende vrouwen, ende alle burgers der stadt, ende sloten dien achter hen toe, ende klommen op het dack des torrens.

52

Doe quam AbiMelech tot aenden torren, ende bestormde hem: ende ghenaecte totter deuren des torrens, dat hy hem met vyere verbrandde.

53

^p Doch een wijf wierp een stuck van eenen meulensteen AbiMelech op den kop, ⁺ ende brack hem de herssenpanne.

p 2.Sam. 11.c.21.

+ AbiMelech sterft schandelicken.

54

Doe riep AbiMelech haestelick de Iongen, die zijn wapen droech, ende sprack tot hem: ^q Trect dijn sweert wt, ende doodt my, datmen niet van my en segghe: Een wijf heeft hem verworcht: doe doorstack hem zijn Ionghen, ende hy sterf.

q 1.Sam. 31.a.4. 1.Paralip. 10.a.4.

55

Doe nu de Israeliters [die met hem waren,] saghen, dat Abimelech doodt was, ginck een yeghelick aen zijn plaetse.

56

Also betaelde God Abimelech dat quaet, dat hy by synen vader ghedaen hadde, doe hy syne tseuentich broeders ^r verworchde.

r Of, doodde.

57

Desseluen ghelijcken alle dat quaet der mannen Sichem, vergaldt hen God oock op haren kop: ^s ende den vloeck Iotham, des soons IerubBaals, quam ouer hen.

s Iudicum 9.c.20