Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxix. Capittel.

1. Het verbont wort vernieut, 2. ende met verhael menigherley weldaden ende wonderwercken Gods, den onuerstandighen volcke door Mose aengheseyt, 18. de ouertreders worden met grousame straffen ende vloecken ghedreycht, 29. God openbaert syne heymelickheden synen volcke.

A.1

DIt zijn de woorden des Verbonts, dat de Heere Mose gheboden heeft te maken metten kinderen Israels, ^a in der Moabiten lant ten anderen mael, ^b na dien hy dat selue met hen ghemaeckt hadde in Horeb.

a Num. 21.c.20. ende 22.a.1.

b Exodi 19.a.5.

2

Ende Mose riep het gantsche Israel, ende sprack tot hen: ^c Ghy hebt ghesien, alles wat de Heere gedaen heeft in Egypten, voor uwen ooghen, den Pharao met tsamen alle synen knechten, ende synen gantschen lande:

c Exodi 19.a.4.

3

De groote versoeckinghen die dyne ooghen ghesien hebben, dat het groote teeckenen ende wonderen waren.

4

^* Ende de Heere heeft v tot op desen huydigen dach noch niet ghegeuen een herte, dat verstandich ware, ooghen die daer sagen, ende ooren die daer hoorden.

* Deut. 30.a.6. Ierem. 31.d.33.

5

^d Hy heeft v veertich Iaer inder woestijne laten wandelen: uwe kleederen zijn aen v niet veroudt, ende dynen schoen en is niet veroudt aen dyne voeten.

d Deut. 8.a.2.

6

Ghy en hebt geen broot gegeten, ende gheenen wijn ghedroncken, noch stercken dranck: op dat du wetest dat ick de Heere uwe God ben.

7

^e Ende doe ghy quaemt aen dese plaetse, tooch wt de Koninck Sihon tot Hesbon, ende de Koninck Og tot Basan, ons teghen, om met ons te strijden: ende wy hebbense gheslaghen.

e Num. 21.c.23. Deu. 2.c.29. ende 3.a.2.

8

Ende haer lant inghenomen, ende ten erfdeele ghegheuen den Rubeniten, den Gadditen, ende den haluen stamme der Manassiten.

9

So houdt nu de woorden deses Verbonts, ende doet daer na, op dat ghy ^f wijslic handelen moecht in allen uwen doen.

f Sonder Gods woort is alle onse doen sotheyt.

B.10

Ghy staet heden alle voor den Heere uwen God, de Ouersten uwer stammen, uwe Oudtsten, uwe Amptlieden, een yeghelick in Israel,

11

Vwe kinderen, uwe wijuen, dijn vreemdelinck die in dynen leger is, ^g beyde, dijn houthouwer ende dijn waterdraghers,

g Iosue 9.c.21.

12

Dat du gaen salt in het Verbont des Heeren dijns Gods, ende inden eedt, die de Heere dijn God heden met dy maeckt:

13

Op dat hy dy heden hem ten volcke oprichte, ende hy dijn God zy, als hy geseyt heeft, ^h ende als hy dynen vaderen, Abraham, Isaac, ende Iacob ghesworen heeft.

h Gen. 17.a.2.

14

Want ick en make dit Verbont ende desen eedt, niet met v alleene:

15

Maer beyde, met v, ghy die heden hier zijt, ende met ons staet voor den Heere onsen God, ende met dien, die heden niet met ons en zijn.

16

Want ghy wetet, hoe wy in Egypten lant gewoont hebben, ende midden door de Heydenen ghetoghen zijn: door welcke ghy toocht,

17

Ende saecht haren grouwel ende hare Afgoden, hout ende steen, siluer ende goudt, die by hen waren.

18

Dat niet misschien eenen man, ofte een wijf, ofte een ghesin, of eenen stamme onder v zy, dies herte hem heden van den Heere onsen God gewendet hebbe, dat het henen gae, ende diene den Goden deser volcken, ⁱ ende worde misschien een wortel onder v, die daer galle ende alssen draghe.

i Actum 8.c.23.

19

Ende of hi alreede hoore de woorden deses vloecx, nochtans hen seghent in zijn herte, ende spreect: ^k Het gaet my wel, ^l dewijle ick wandele, als het mynen herte dunct: op dat de dronckene metten dorstighen ^m† verloren worde.

k Dat is, der roeckeloosen lieden woort ende gedachte, Ey, de Hell is niet so heet, het heeft gheen noot, de Duyuel is so grouwelick niet als men hem maelt: welc alle de wercheyligen vrij ende koenlick doen, is noch loon inden Hemel daer voor verwachten.

l Dat is, dewijle ick also doe, ende mijn Afgoderie drijue, so is ijdel geluck daer: wie God dient, dien gaet het nemmer meer wel. Deut. 12.a.8.

m† an. versamelt.

C.20

So sal de Heere dien niet ghenadich zijn, maer dan sal synen toorn ende ijuer, roocken ouer sulcken man, ende alle vloecken sullen hen op hem legghen, die in desen boeck gheschreuen zijn, ende de Heere sal synen naem wt doen, onder den Hemel:

21

Ende sal hem afscheyden ten ongheluck wt allen stammen Israels, na inhoudt aller vloecken des Verbonts, dat in den boeck deser Wet gheschreuen is.

22

So sullen dan seggen de nakomelingen uwer kinderen, die na v opkomen sullen, ende de vreemden, die wt verren landen komen, wanneer sy de plaghen deses lant sien, ende de kranckheden, daerse de Heere mede beladen heeft:

23

Dat hy alle haer lant met sulpher ende sout verbrant heeft, dat het niet besaeyt worden en kan, noch wast, noch eenich kruydt daerin op gaet:

[fol. 70r]

ⁿ ghelijck als Sodoma, Gomorra, Adama ende Zeboim, omghekeert zijn, die de Heere in synen toorn ende grimmicheyt, omghekeert heeft.

n Gen. 19.c.25.

24

^o So sullen alle volcken seggen: Waerom heeft de Heere desen lande also ghedaen? Wat is dat voor eenen so grimmighen toorne?

o 1.Reg. 9.a.8. Ierem. 22.a.8.

25

So salmen segghen: Daerom dat sy dat Verbont des Heeren des Gods haerder vaderen verlaten hebben, dat hy met hen maeckte, doe hyse wt Egypten lant leydde:

26

Ende zijn henen ghegaen, ende hebben andere Goden ghedient, ende hen aengebeden, sulcke Goden, die sy niet en kennen, ende die ^p† hen niet ghegheuen en hebben.

p† an. hy hen niet toeghedeylt, etc.

27

Daerom is des Heeren toorn vergrimt ouer dit lant, dat hy ouer hen heeft komen laten alle vloecken, die in desen boeck gheschreuen staen.

28

Ende de Heere heeftse wt haren lande gestooten, met grooten toorn, grimmicheyt ende ongenade, ende heeftse in een ander lant gheworpen, als het staet heden ten daghe.

29

^q De heymlickheyt des Heeren onses Gods, is ons ende onsen kinderen gheopenbaert eeuwichlick, dat wy doen sullen, alle woorden deser Wet.

q Hy wil also segghen: Ons Ioden heeft God voor allen volcken op Aerden synen wille geopenbaert, ende wat hy inden sinne heeft, daerom sullen wy oock dies te vlijtigher zijn. an. Wat heymelic is, hoort den Heere onsen Gode [te straffen] maer wat openbaer is, ons ende onsen kinderen eewichlic etc. 1.Cor. 4.a.5.