Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxiiij. Capittel.

1. Uanden Scheydtbrief, den Ioden ter vertwijffelder hardicheyt ghegheuen, 5. Uan vrijheyt des nieuwen ghehouden mans, 6. 10. 17. ende pant nemen, 7. menschen diefstal wort met den doot ghestraft, 8. voor malaetscheyt te wachten, 14. ende verdienden loon gheuen, ernstlick gheboden, 16. ende eyghen sonden eyghen straffe opgheleyt, 17. vreemdelinghen, weduwen ende weesen salmen te rechte helpen, 19. ende hem teghen de selue inden oogste, oly lesen ende wijnwinninghe weldadich bewijsen.

A.1

VVanneer yemant een wijf neemt, ⁺ ende neemtse ten houwelicke, ende sy en vint gheen ghenade voor synen oogen, om eenigher onlust wille, ^a so sal hy eenen Scheydbrief schrijuen, ende haer in de hant geuen, ende wt synen huyse verlaten.

+ Den scheydtbrief hoort tot der vertwijffelden hardicheyt der Ioden.

a Ierem. 3.a.1. Matth. 5.d.31. ende 19.a.7. Marc. 10.a.4.

2

Wanneer sy dan wt synen huyse ghegaen is, ende henen gaet, ende wort eens anders wijf,

3

Ende deselue ander man op haer oock ^b gram wort, ende eenen Scheydtbrief schrijft, ende haer in de hant gheeft, ende haer wt synen huyse verlaet: oft so de selue ander man sterft, diese hem ten wijue ghenomen hadde,

b Of, hatich.

4

So kanse haer eerste man, diese wtliet, niet wederom nemen dat sy zijn wijf zy, na dien sy onreyn is, want sulcx is eenen grouwel voor den Heere: op dat du het lant niet tot sonden en makest, dat dy de Heere dijn God ten erue ghegheuen heeft.

5

^c Wanneer yemant nieuwelincx een wijf ghenomen heeft, die en sal niet in ^d het heyr trecken, ende men en sal hem niet oplegghen: hy sal vrij in synen huyse zijn een Iaer lanck, dat hy vrolick zy met synen wijue die hy ghenomen heeft.

c Deutero. 20.a.7.

d Of, heyrvaert, And. den crijch.

6

^e Du en salt niet te pande nemen den ondersten ende den ouersten molensteen: want hy heeft dy de ziele te pande gheset.

e Exod. 22.c.26.

7

^f Wanneer yemant gheuonden wort, die wt synen broederen een ziele steelt wt den kinderen Israels, ende ^g† versetse oft verkooptse, een sulck dief sal steruen, dat du het quaet van dy doest.

f Exod. 21.b.16. 1.Timoth. 1.b.10.

g† Anders, ghebruyctse ten arbeyt

8

Wacht dy voor de plaghe der malaetscheyt, dat du met neersticheyt houdest ende doest, alles dat dy de Priesters, de Leuiten leeren, ^h ende als sy v ghebieden, dat sult ghy houden, ende daer na doen.

h Deuter. 17.b.11. Leuitic. 14.a.2. Matth. 23.a.3.

9

ⁱ Ghedenct wat de Heere dijn God dede met MirIam op den wech, doe ghy wt Egypten toocht.

i Nume. 12.b.10.

B.10

Wanneer du dynen naesten ergens een schult borghest, ⁺ so en saltu niet in zijn huys gaen, ende hem een pant nemen:

+ Van pantnemen.

11

Maer du salt daer buyten staen, ende hy, dien du borghest, sal zijn pant buyten tot dy brengen.

12

Is hy dannoch een nootdruftigher, so en saltu dy niet slapen legghen met synen pande:

13

Maer salt hem zijn pant weder gheuen, wanneer de Sonne ondergaet, dat hy in synen kleede slape, ende seghene dy: dat sal dy voor den Heere dynen God een gherechticheyt zijn.

14

^k Du en salt den nootdruftighen ende armen, synen loon niet behouden, hy zy van dynen broederen oft vreemdelinghen, die in dyner poorten is. ⁺

k Leuiti. 19.b.13. Syrac. 7.c.22. ende 34. .27. Tobie 4.b.15.

+ Verdiende loon roept tot God.

15

Maer salt hem synen loon ^l des daechs geuen, dat de Sonne daer niet ouer onder en ga: want hy is nootdruftich, ende ^m onthoudt zijn ziele daermede: op dat hy den Heere niet teghen dy en aenroepe, ende zy dy sonde.

l Dat is, in dien dach als hy ghearbeyt heeft.

m Dat is te seggen na sommigen, het ghene dat hy arbeyt, is om den loon die hy verwacht.

16

ⁿ De vaders en sullen niet voor de kinderen, noch de kinderen voor de vaders steruen, maer een yeghelijck sal voor zijn sonde steruen.

n Ierem. 31.c.29. 2.Regum. 14.a.6. 2.Paralip. 25.a.4. Hese. 18.a.2.b.19.c.20.

17

^o Du salt het recht des vreemdelincx ende des weesen niet buygen: ende en salt der weduwen het kleedt niet te pande nemen.

o Deuter. 16.b.18. ende 27.b.19.

18

Want du salt ghedencken, dat du een knecht in Egypten gheweest bist, ende de Heere dijn God, dy van daer verlost heeft: daerom gebiede ick dy, dat du sulcx doest. ⁺

+ Van weldaet tegen den armen.

19

^p Wanneer du op dynen acker gheoogstet hebst, ende een ^q garue vergheten hebst op den acker, so en saltu niet omkeeren dieselue te halen, maer sy sal des vreemdelincx, des weesen ende der weduwen zijn: op dat dy de Heere dijn God seghene, in alle wercken dyner handen.

p Leuitic. 19.a.9.

q Of, schoof

C.20

Wanneer du dyne olyboomen hebst afghelesen, so saltu daer na niet nauwe af lesen: het sal des vreemdelincx, des weesen, ende der weduwen zijn.

21

Wanneer du dynen wijnberch belesen hebst, so saltu daer na niet nauwe oplesen: het sal des vreemdelincx, des weesen, ende der weduwen zijn.

22

Ende salt ghedencken, dat du een knecht in Egyptenlande gheweest bist: daerom ghebiede ick dy, dat du sulcx doest.