Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxij. Capittel.

1. Des naesten, oock des vyants schade, salmen weeren, 5. ghesette van kleedinghe, 6. voghelnesten, 8. nieugheboute, 9. besaeyinghe des wijnberchs, 10. arbeydt met onghelijcken dieren, 11. stof ende belegsel der kleederen, 13. Item, van eener vrouwen, die maecht, 20. of niet maecht beuonden wort in den houwelicken staet, 22. van straffe des ouerspels, 23. beslapinghe oft verkrachtinghe eener ghetrouder, 28. oft onghetrouder maecht, 30. des vaders decksel en salmen niet ontdecken.

A.1

VVanneer du dijns broeders ^a osse oft schaep siest gaen dolen, ⁺ so en saltu dy niet ontrecken van hen, maer saltse weder tot dynen broeder brenghen.

a Exod. 23.a.4.

+ Du salt beletten de schade dijns naesten, oock dijns vyants.

2

Wanneer dy nu dijn broeder niet na en is, ende en kenst hem niet, so saltuse in dijn huys nemen, dat sy by dy zijn, tot datse dijn broeder soecke, ende dan hem wedergheuest.

3

Also saltu doen met synen Esel, met synen kleede, ende met allen verloren, dat dijn broeder verliest, ende du het vindest: du en kanst dy niet ontrecken.

4

^b Wanneer du dijns broeders Esel oft osse siest vallen op den weghe, so en saltu dy niet van hem onttrecken, maer salt hem op helpen.

b Matth. 12.b.11. Luce. 13.b.15. ende 14.a.5.

5

^c Een vrouwe en sal geen mans ^d† habijt draghen, ende een man en sal gheen vrouwen kleederen aentrecken: want wie sulcx doet, die is den Heere dynen God eenen grouwel.

c 1.Corin. 11.a.6.

d† And. gheweer

6

Wanneer du op den weghe vindest eenen voghelnest, op eenen boom, oft op der Aerden, met ionghen oft met eyeren, ende dat de moeder op de ionghen oft op de eyeren sit, so en saltu de moeder met den eyeren niet nemen:

7

Maer salt de moeder vlieghen laten, ende de ionghen nemen: op dat het dy wel gae, ende langhe leuest.

[fol. 67r]

8

Wanneer du een nieu huys bouwest, so maect een ^† leue daerom op dijn dack : op dat du gheen bloet op dijn huys ladest, wanneer yemant daer af viele.

† Om dat het dac der huysen plat was, ghelijck het blijct Matth. 10.c 27. ende Mar. 2 a.4.

9

^e Du en salt dynen wijnberch niet met menigherley besaeyen, dat du ter vullinghe niet en heylighest sulck zaet (dat du ghesaeyt hebst) met het inkomen des wijnberchs.

e Leuitic. 19.b.19.

B.10

Du en salt niet te ghelijck ackeren met eenen osse ende Esel.

11

^f Du en salt niet aen trecken een kleedt van wullen ende lijnen te samen ghemengt.

f Leuitic. 19.b.19.

12

^g Du salt dy lepkens maken aen de vier ^h† hoecken dijns mantels, daer du dy mede bedeckest.

g Nume. 15.d.38.

h† And. gheeren of panden.

13

ⁱ Wanneer yemant een wijf neemt, ende wort op haer ^k gram, als hyse beslapen heeft,

i Nume. 5.b.12.

k Of, hatich

14

Ende leyt haer wat schandelicx op, ⁺ ende brengt een boos gheschrey ouer haer wt, ende spreeckt: Dese vrouwe hebbe ick genomen, ende doe ick my tot haer dede, en vandt ickse gheen maecht.

+ Wanneer een man wil seggen dat zijn wijf gheen maecht geweest is, etc.

15

So sullen der deernen vader ende moeder haer nemen, ende voor de Oudtsten der stadt in de poorte, voortbrenghen der deernen maechdom.

16

Ende der deernen vader sal tot den Oudtsten segghen: Ick hebbe desen man mijn dochter ten wijue ghegheuen, nu is hy haer gram gheworden,

17

Ende leyt een schandelick dinck op haer, ende seyt: Ick en hebbe dijn dochter gheen maecht gheuonden: hier is de maechdom myner dochter: ende sullen de kleederen voor den Oudtsten der stadt wtbreyden.

18

So sullen de Oudtsten der stadt den man nemen, ende castijden.

19

Ende om hondert sikel siluers straffen, ende deselue der deerne vader gheuen: daerom dat hy een maecht in Israel beruchticht heeft, ende salse ten wijue hebben, dat hyse zijn leefdaghe niet verlaten en kan.

C.20

Is het dannoch de waerheyt, dat de deerne gheen maecht gheuonden is,

21

So salmense buyten voor de deure haers vaders huys brenghen, ende de lieden der stadt sullense doot steenigen: ^l daerom dat sy een dwaesheyt in Israel begaen heeft, ⁺ ende in haers vaders huys ghehoereert heeft, ende salt het boose van dy doen.

l Deuter. 23.b.17

+ Ouerspel ghestraft met den doot.

22

^m Wanneer yemant gheuonden wort die by eener vrouwen slaept, die eenen echten man heeft, so sullen sy beyde steruen, de man ende de vrouwe, daer hy by gheslapen heeft, ende salt het boose van Israel doen.

m Leuit. 20.b.10. Iob. 31.b.11. Ioan. 8.a.5.

23

Wanneer een maecht yemanden beloeft is, ⁺ ende een man krijchtse inder stadt, ende slaept by haer,

+ Vertroude maghet.

24

So sult ghyse alle beyde tot der stadtpoorten wt brenghen, ende sultse beyde steenen, dat sy steruen: de maghet daerom, dat sy niet geroepen heeft, dewijle sy in der stadt was: den man daerom, dat hy zijns naesten wijf gheschendt heeft, ende salt het boose van dy doen.

25

Wanneer daerentegen yemant een ^† verloefde maecht op den velde krijcht, ende grijptse, ende slaept by haer, so sal de man alleen steruen, die by haer gheslapen heeft.

† Of, onderroude

26

Ende de maecht en saltu niets doen, want sy en heeft gheen sonde des doots weert, ghedaen: maer ghelijck als wanneer hem yemandt tegen synen naesten verhief, ende sloech zijn ziele doot, so is dit oock.

27

Want hy vandtse op den velde, ende de ⁿ verloefde maecht schreydde, ⁺ ende daer en was niemant die haer halp.

n Of, ondertroude

+ Die een maecht onteert.

28

^o Wanneer yemant aen een maecht koemt, die niet beloeft en is, ende grijptse, ende slaept by haer, ende het wort also beuonden.

o Exod. 22.b.16. Gene. 34.a.2.

29

So sal die, diese beslapen heeft, haren vader vijftich sikel siluers geuen, ende salse ten wijue hebb, daerom dat hyse geschendt heeft, hy en kanse niet verlaten zijn leefdaghe.

30

^p Niemant en sal zijns vaders wijf nemen, ende niet ontdecken zijns vaders decksel.

p Leuitic. 18.a.8. ende 20.b.11. Deutero. 27.c.20. 1.Corinth. 5.a.1.