Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xv. Capittel.

1. Alle seuen Iaer sal een vrij Iaer zijn, 4. bedelrie salmen weeren, 7. ende alle billicheyt met vriendelicheyt teghen den verarmden broeder pleghen, 12. een ghekocht Hebreer oft Hebreerinne, sal inden seuenden Iare met goede beladen, wtgaen, 16. oft eewichlick dienen, 19. hoedanighe eerstegheborten men den Heere heylighen sal.

A.1

OVer seuen Iaer saltu een ^a vrij Iaer maken. ⁺

a Leuit. 25.a.5.

+ Alle seuen Iaer sal een vrij Iaer zijn.

2

Also salt ymmers toegaen met den vrij Iare: ^b wanneer yemant synen naesten wat borcht, die salt hem nalaten, ende en salt niet inmanen van synen naesten oft van synen broeder: want het heet het vrij Iaer den Heere.

b Esaie 58.a.6. Luce 6.d.30.

3

Van eenen vreemden machstu het inmanen, doch dien die dijn broeder is, saltu het nalaten.

4

^c Daer en sal gheensins gheen bedelaer onder v zijn: ⁺ want de Heere sal dy seghenen inden lande, dat dy de Heere dijn God geuen sal, tot eender eruen in te nemen:

c Syrac. 4.a.1. Prouer. 28.c.27.

+ Bedelaer.

5

Alleen dat du der stemme des Heeren dijns Gods hoorest, ende houdest alle dese gheboden die ick dy heden ghebiede, dat du daer na doest.

6

Want de Heere dijn God sal dy segenen, als hy dy gheseyt heeft: ^d so saltu ^e† velen volcken leenen, ende du en salt van niemanden ^f† borgen: du salt ouer vele volcken ^g† regeren, ende ouer dy en sal niemant regeren.

d Deuter. 28.b.12.

e† And. vele volcken panden, ende etc. gepandet worden.

f† And. ontleenen:

g† An. heerschappie hebben,

7

^h Als dyner broederen erghens een arm is, erghens in eener stadt in dynen lande, dat dy de Heere dijn God geuen sal, ⁺ so en saltu dijn herte niet verharden, noch dyne hant toe houden, teghen dynen armen broeder:

h 1.Ioan. 3.b.17.

+ Huysarmen en salmen niet verachten, oft ouercrijsschen.

8

Maer saltse hem op doen, ende hem leenen, daer na als hy ghebreck heeft.

9

Hoedt dy, dat in dijn herte gheen Belials ^i† nope en zy, die daer spreke: Het seuende Iaer, het vrijIaer ^k is na by, ende siest dynen armen broeder onuriendelick aen, ende en gheuest hem niet: so sal hy ouer dy totten Heere roepen, so saltu dies sonde hebben:

i† And. tucke, of listicheyt. And. verkeertheyt.

k Of, naeckt.

B.10

^l Maer du salt hem gheuen, ende dyner herten niet verdrieten laten, dat du hem gheefst: want om sulcks wille sal dy de Heere dijn God seghenen in allen dynen wercken, ende wat du voorhanden neemst.

l Roma. 12.a.8. Matth. 5.e.43. Luc. 8.d.30. Tob. 4.a.7. Syrac. 4.a.1.

11

^m Daer sullen alletijt armen zijn inden lande: daerom ghebiede ick dy, ende segghe: Dat du dyne hant opdoest dynen broeder, die verdruckt ende arm is in dynen lande.

m Matth. 26.b.11

12

ⁿ Wanneer hem dijn broeder, een Hebreer oft Hebreerinne, dy verkoopt, so sal hy dy ses Iaer dienen : in den seuenden Iare saltu hem vrij los gheuen.

n Exodi 21.a.1. Leuitic. 25.d.34. Ierem. 34.b.14.

13

Ende wanneer du hem vrij los gheefst, so saltu hem niet ijdel van dy gaen laten:

14

Maer salt hem oplegghen van dynen schapen, van dynen dorschvloer, van dyner wijnperssen, dat du gheuest van het ghene, dat dy de Heere dijn God gheseghent heeft:

15

^o Ende ghedencket dat du oock een knecht warest in Egyptenlande, ende dy de Heere dijn God verlost heeft: ⁺ daeromme ghebiede ick dy sulcx heden.

o Exod. 21.a.2. Ierem. 34.b.14.

+ Eygenknechten

16

^p Ist dat hy dannoch tot dy spreken sal: Ick en wil niet wttrecken van dy: want ick hebbe dy ende dijn huys lief (dewijle hem wel by dy is:)

p Exod. 22.a.6.

17

So neemt eenen priem, ende boort hem door zijn oore aen der deure, ende laet hem eewichlick dijn knecht zijn: met dyner maecht saltu oock also doen.

18

Ende en latet dy niet swaer duncken, dat du hem vrij los gheefst, want hy heeft dy, als een dobbel dachlooner ses Iaer ghedient: so sal dy de Heere dijn God segenen in allen wat du doest.

19

^q Alle eerstegheboorte, ⁺ die onder dynen runderen ende schapen geboren wert, dat een ^r† Hy is, saltu den Heere dynen God heylighen: du en salt niet ackeren met den eerstelinghe dyner ossen, ende niet bescheeren het eerstelinck dyner schapen.

q Exod. 13.a.2. Leuit. 27.c.26. Numeri 3.b.13.

+ Alle eerstegheboorte is des Heeren.

r† And. manneken

[fol. 65r]

C.20

Voor den Heere dynen God saltuse Iaerlicx eten, ^s inder stede die de Heere verkiest, du ende dijn huys.

s Deuter. 12.a.6. c.26. ende 14.c.23. ende 16.a.2.

21

^t Want het nochtans een ghebreck heeft, dat het hinckt oft blint is, oft sus ergens een quaet ghebreck, so en saltu dat niet offeren den Heere dynen God:

t Leuitic. 22.c.21. Deuter. 17.a.1. Malach. 1.a.8. Syrach. 35.b14.

22

Maer in dyner poorte saltu het eten (^u du zijst reyn oft onreyn) als een rhee oft herte.

u Deute. 12.b.16.

23

Alleen dat du zijns bloets niet etest, maer op de Aerde gietest als water.