Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

DEVTERONOmium, Verhael des Vvets: Het vijfte Boeck Mose.

Dat Eerste Capittel.

1. Moses verhaelt den kinderen Israels de vorighe gheschiedenissen, die hen verloopen hebben vanden wttoch van Horeb, tot dat sy quamen in Kades Barnea, vermaentse der goetdaet Gods, ende harer ondanckbaerheyt ende ongheloofs bescheidt hyse.

A.1

DAT ZIIN DE woorden die Mose sprack totten gantschen Israel, ⁺ op ^a† ghene zijde der Iordanen in der woestijne, op den velde teghen der ^b† Schelfzee, tusschen Paran ende Tophel, Laban, Hazeroth ende Disahab,

+ Mose verhaelt de voorleden geschiedenissen.

a† and. dese zijde, verstaet, so du buyten den heyligen lande zijst.

b† an. Rietzee, of Roodezee.

2

Elf dachreysen van Horeb, door den wech des gheberchts Seir tot Kades Barnea.

3

Ende dit geschiedde inden veertichsten Iare, aenden eersten dage der elfster maent, doe sprac Mose metten kinderen Israels, alles als hem de Heere aen hen gheboden hadde,

4

^c Na dien hy Sihon den Koninck der Amoriten gheslaghen hadde, ⁺ die te Hesbon woonde: ⁺ daertoe Og den Koninck te Basan, die te Astharoth ende te Edrei woonde.

c Nu. 21.c.24.d.34.

+ Sihon.

+ Og.

5

Op ghene zijde des Iordaens, inden lande der Moabiten, hief Mose aen wt te legghen dese Wet, ende seyde:

6

De Heere onse God, sprack met ons aen den berch Horeb, ende seyde ^d Ghy zijt langhe ghenoech aen desen berch gheweest:

d Num. 10.b.11.

7

Keeret v, ende trecket henen, op dat ghy tot den Gheberchte der Amoriten koemt, ende allen haren ghebueren, inden Velde, op Berghen ende inde Leechten, teghen het Suy-

[fol. 59r]

den, ende teghen de hauen der Zee, in den lande Canaan, ende ten berghe Libanon, tot aen het groot water Phrath.

8

Siet daer, ick hebbe v dat lant, dat daer voor v leyt, ghegheuen: gaet daer in, ende neemt het in, dat de Heere uwen vaderen Abraham, Isaac, ende Iacob ghesworen heeft ^e dat hy het hen ende haren zade na hen, gheuen wilde.

e Gen. 15.b.18. ende 17.a.8. ende 26.a.3. ende 28.b.13.

9

Doe sprac ick ter seluer tijt tot v: ^f Ick en kan v niet alleen verdraghen:

f Exodi 18.b.17.

B.10

Want de Heere uwe God heeft v vermeert, dat ghy hedens daechs zijt, als de veelheydt der sterren aen den Hemel.

11

(DeHeere uwer vaderen God make uwer noch veel duysent meer, ende seghene v, als hy v ghesproken heeft.)

12

Hoe kan ick alleen sulcke moeyte, ende last, ende twist, van v verdraghen?

13

Besteldt hier wijse, ⁺ verstandighe, ende eruaren lieden die onder uwen stammen bekent zijn, die wil ick v tot Hoofden setten.

+ Welcke men tot Regenten kiesen sal.

14

Doe antwoordet ghy my, ende seydet: Dat is een goet dinck daer du van segst, dat du het doen wilst.

15

Doe nam ick de Hoofden uwer stammen, wijse ende eruarene manne, ende settese ouer v tot Hoofden, ouer duysent, ouer hondert, ouer vijftich, ende ouer tiene, ende amptlieden onder uwen stammen.

16

Ende gheboodt uwen Richteren ter seluer tijdt, ⁺ ende sprack: Verhoort uwe broederen. ^g ende richtet recht tusschen eenen yeghelicken, ende synen broeder, ende den vreemdelinck.

+ Rechte Rechters.

g Ioan. 7.c.24.

17

Gheen persoonen en sult ghy in het gherichte aensien, maer sult den kleynen hooren, als den grooten, ^h ende v voor niemandts persoon schuwen, want het Gerichtampt is Gods: ⁱ sal v dannoch eenige sake te hart zijn, die latet aen my komen, dat ickse hoore.

h Leuit. 19.b.15. Deut. 16.b.19. 2 Para. 19.a.6 Prouer. 24.c.23. Syrach 42.a.1. Iaco. 2.a.2.

i Deut. 17.a.8. Exodi 18.c.22.

18

Also gheboodt ick v te dier tijt, alles wat ghy doen soudet.

19

Doe toghen wy wt van Horeb, ende wandelden door de gantsche woestijne (die groot ende grousaem is, als ghy ghesien hebt) opter strate ten gheberchte der Amoriten, als ons de Heere onse God gheboden hadde, ende quamen tot Kades Barnea.

C.20

Doe sprack ick tot v: Ghy zijt aen het gheberchte der Amoriten gekomen, dat ons de Heere onse God gheuen sal.

21

Siet daer, dat lant voor dy, dat dy de Heere dijn God ghegeuen heeft: treckt op, ende neemt het in, als dy de Heere dyner vaderen God ghesproken heeft: ^k vreest dy niet, ende en laet dy niet grouwelen.

k Deut. 20.a.3.

22

Doe quaemt ghy alle tot my, ⁺ ende seydet: ^l Latet ons mannen voor ons henen senden, die ons het lant verspieden, ende ons wederom seggen, door welcken wech wy daer in trecken sullen, ende de steden daer wy in komen sullen.

+ Verspieders.

l Num. 13.a.1.

23

Dat beuiel my wel, ende nam wt v twaelf mannen, van eenen yeghelicken stamme eenen.

24

^m Doe de selue wech ghinghen, ende op toghen op het gheberchte, ende aen de beke Escol quamen, doe besaghen sy het.

m Num. 13.c.21

25

Ende namen der vruchten des lants met hen, ende brochtense af tot ons, ende seyden ons weder, ende spraken: Het lant is goet, dat ons de Heere onse God ghegheuen heeft.

26

Doch ghy wildet niet op trecken, ende werdet onghehoorsaem den monde des Heeren ws Gods,

27

Ende murmureerdet in uwen hutten, ende spraeckt: De HEERE is ons ⁿ gram, daerom heeft hy ons wt Egypten landt gheleydt, dat hy ons in der Amoriters handen gheue te verdelghen.

n Dat is, hatisch of vyandisch.

28

Waer sullen wy henen op? onse broeders hebben onse herten vertzaecht ghemaeckt, ende geseyt: Het volck zy grooter ende langher dan wy, de steden zijn groot, ende tot aen den Hemel bemuert: daertoe hebben wy de kinderen Enakim aldaer ghesien.

29

^o Ick sprack dan tot v: Latet v niet gruwelen, ende vreeset v niet voor hen.

o Num. 13.d.30.

D.30

De Heere uwe God treckt voor v henen, ende sal voor strijden, als hy met v ghedaen heeft in Egypten voor uwen ooghen:

31

Ende in der woestijne, daer du ghesien hebst, hoe dy de Heere dijn God gedraghen heeft, als een man synen sone draecht, door alle weghen daer ghy door ghewandelt hebt, tot dat ghy aen dese stede ghekomen zijt.

32

Dannoch dat en galt niet by v, dat ghy aen den Heere uwen God, haddet ghelooft,

33

^p Die voor v henen ghinck, v de stede te wijsen, waer ghy v legeren soudt des nachts in vyere, dat hy v den wech wese, daer ghy in gaen soudet, ende des daechs in der wolcken.

p Exodi 13.c.21 Num. 14.b.14. eut. 4.d.37. Psalm. 77.c.21 ende 78.b.14. ende 105.d.39. Nehem. 9.b.12.19. 1.Cor. 10.a.1.

34

Als nu de Heere uwe roepen hoorde, wert hy toornich, ende swoer ende sprack:

35

^q Van desen quaden gheslachte en sal niemant dat goede lant besien, dat ick haren vaderen te geuen, ghesworen hebbe,

q Num. 14.c.22. ende 26.g.65. Psalm. 95.b.11.

36

Behaluen Caleb de sone Iephune, die sal het sien: ^r ende hem wil ick het lant gheuen. daer hy op ghetreden heeft, ende sijnen kinderen, daerom dat hy den Heere ghetrouwelicken geuolcht heeft.

r Iosue 14.a.6.

37

^s Oock werdt de Heere ouer my toornich, om uwent willen, ende seyde: Du en salt daer oock niet in komen.

s Num. 20.b.12. ende 27.b.12. Deu. 3.c.27. ende 4.c.21. ende 31.a.2.

38

Daerentegen Iosua de sone Nun, die dijn dienaer is, die sal daer in komen: den seluen sterct, want hy sal Israel het erue wtdeelen.

39

^t Ende uwe kinderen, daer ghy van seydt: Sy sullen een roof worden, ende uwen sonen, die hedens daechs noch goet noch quaet en verstaen, die sullen daer in komen, den seluen wil ick het gheuen, ende sy sullent innemen.

t Num. 14.d.31.

E.40

Ghy daerenteghen keert v om, ende trecket na der woestijne, den wech ter ^u† Schelfzee.

u† an. Rietzee.

41

^x Doe antwoorddet ghy, ende spraeckt tot my: Wy hebben aen den Heere gesondicht, wy willen op ende strijden, als ons de Heere onse God gheboden heeft: doe ghy v nu rustedet, een yegelick met synen harnasch, ende waert aen dien, dat ghy opwaerts toocht op het gheberchte,

x Num. 14.e.40.

42

Doe sprack de Heere tot my: Segt hen, dat sy niet opwaerts en trecken, oock niet en strijden: want ick en ben niet onder v: op dat ghy niet geslagen en wort, voor uwen vyanden.

43

Doe ick v dat seyde, en hoordet ghy niet, ende werdet onghehoorsaem den monde des Heeren: ende waert vermeten, ende toocht opwaerts op het gheberchte.

44

Doe toghen de Amoriten wt, die op he gheberchte woonden, v te gemoete, ende iaechden v, als de bijen doen, ende sloegen v te Seir, tot Harma toe.

45

Doe ghy nu weder quaemt, ende weendet voor den Heere, doe en wilde de Heere uwe stemme niet hooren, ende en neychde syne ooren niet tot v.

46

^y Also bleeft ghy in Kades eenen langhen tijdt.

y Nu. 20.a.1.c.22. Deut. 2.b.13.